چرا جاسک برای ایران مهم است؟

میز نفت | امنیتی‌ترین رئیس‌جمهور ایران در سال 96 به وزارت نفت تکلیف کرد تا قطب صادرات نفت ایران را از خلیج‌فارس(خارک) به دریای عمان(جاسک) منتقل کند؛ این تکلیف که در جلسه رای اعتماد به زنگنه توسط رئیس‌جمهور گفته شد گرچه از نظر اقتصادی با انتقادات بسیاری همراه شد اما وزارت نفت با وجود مخالفتش با این اقدام، دستور رئیس‌جمهور را اجرا کرد.

این اقدام از نظر سیاسی یک پیام روشن به غرب و کشورهای عربی منطقه بود که در صورت اختلال در عبور نفتکش‌ها از تنگه هرمز، تنها کشوری که می‌تواند بدون تنگه هرمز نفت بفروشد ایران است. شبیه طرحی به نام طرح محرم که در دوران جنگ و با نظارت حسن روحانی انجام شد. با این وجود و انتقادهای فراوانی که وجود داشت این طرح تقریبا در مراحل پایانی خود قرار گرفت تا راهکار جمهوری اسلامی ایران برای خنثی‌سازی محاصره دریایی کشورمان باشد.

با این وجود، رصد رسانه‌ها و انديشكده‌هاي غربي نشان مي‌دهد كه جو رسانه‌اي شديدي عليه اقدام جمهوری اسلامی ایران در ساخت پروژه خط لوله گوره-جاسك ایجاد شده بطوری که این پروژه به منزله زمينه‌سازي ايران براي تهديد امنيت انتقال انرژي از تنگه هرمز است، در این میان بخش‌هاي مختلف رسانه‌اي و مطالعاتي مرتبط با وزارت نفت نتوانسته‌اند، ابعاد مختلف اين طرح را براي محيط داخلي و بين‌المللي تحليل راهبردي کنند.

کانال مسائل سیاسی و اقتصادی نفت با انتشار گزارشی درباره این پروژه نوشت:
 
1 - بستن و انسداد تنگه هرمز يكي از مهمترين اقدامات احتمالي آمريكا براي محاصره و تهاجم عليه ايران معرفي شده است (بنگريد به طرح‌هاي شش‌گانه موسسه «فدراسيون دانشمندان امريكايي» FAS عليه ايران). وابستگي 100 درصدي صادرات نفت و فرآورده و ميعانات ج.ا.ايران به مسير انتقالي تنگه هرمز كه بيشتر از سطح وابستگي ديگر كشورها از جمله عربستان و امارات متحده عربي به اين تنگه است، به يكي از مهمترين فرصت‌هاي دولت ترامپ در تهديد امنيت انرژي ج.ا.ايران بدل شده است.

2 - آمريكايي‌ها بارها گزينه تكرار اقدام 1939 خود عليه ژاپن در محاصره دريايي انرژي را با توجه به وابستگي ايران به مسير انحصاري تنگه هرمز در صادرات نفت خود، تكرار كرده‌اند.

3 - برنده اصلي تهديد امنيت انتقال انرژي از تنگه هرمز هم‌اكنون در «سطح كنترل‌شده» دولت آمريكاست كه بحران ژئوپليتيكي را در سطح كنترل‌شده را عاملي براي افزايش قيمت نفت و تجاري‌شدن بيشتر منابع نفت پرهزينه خود مي‌داند. منشأ تهديد امنيت انتقال انرژي از تنگه هرمز، بحران‌سازي ژئوپليتيكي ايالات متحده در «استراتژي فشار حداكثري» و گزينه استفاده از گزينه نظامي براي جلوگيري از دور‌زدن تحريم‌ها از سوي ايران است.

پيشنهاد اقدام نيوري دريايي آمريكا در كنترل نفتكش‌هاي ايراني كه سيستم رديابي خود را براي دورزدن تحريم‌ها خاموش مي‌كنند، از سوي موسسات تندرو آمريكا در همين راستاي محاصره دريايي ايران مطرح شده است.

4 - اقدام باتأخير ج.ا.ايران براي كاهش وابستگي به تنگه هرمز، بسيار ديرتر از تلاش‌هاي كشورهايي نظير عربستان سعودي در توسعه مسير شرقي و غربي خود به بندر ينبوع و امارات متحده عربي در احداث خط لوله فجيره- حبشان و يا طرح برنامه‌ريزي‌شده  كشور عراق براي احداث خط لوله بصره-بندر عقبه اردن صورت گرفته است. در حقيقت اقدام اخير ايران، سياست واكنشي است به امكان تهديد محاصره نفتي عليه خود از سوي آمريكا و متحدان منطقه‌اي آن است.

متحدان منطقه‌ای آمريكا هم‌اكنون تا حدودي مسيرهای صادرات نفت خود را براي گزينه محاصره دريايی صادرات نفت ايران از تنگه هرمز از سوی آمريكا آماده ساخته‌اند.

5 - علاوه بر اقدامات مستقيم عربستان در كاهش وابستگي به تنگه هرمز، عربستان تلاش كرده است كه در سفر ژانويه 2019 بن سلمان به پاكستان در اقدامی تكميلی در كاهش اهميت تنگه هرمز، به كسب موافقت پاكستان در احداث مخازن ذخيره‌سازی نفت در گوادر (درياي عمان) از سوي عربستان براي استفاده از نفت اين مخازن براي ايفای تعهدات صادراتی در زمان انسداد احتمالي تنگه هرمز را اقدام كرد. در حقيقت عربستان به عنوان متحد آمريكا در جبهه فشار عليه ايران خود را برای محاصره دريايی صادرات نفت ايران آماده كرده‌اند.

6 - طرح گوره-جاسك با توجه وابستگی 100 درصدي صادرات نفت ايران به تنگه هرمز، اقدام ديرهنگامی بوده است كه می‌بايست در دهه‌های گذشته انجام می‌گرفت تا سناريوی محاطره صادرات دريايی نفت ايران هيچ‌گاه برای آمريكايی‌ها امكان طرح‌ريزي نباشد.

7 - اقدام جديد ج.ا.ايران در طرح گروه-جاسك ارائه سيگنالی به طرف غربي در «جنگ سيگنال‌ها» است كه ايران توانسته است «توازن نامتقارن آسيب‌پذيری از انسداد و محاصره تنگه هرمز» را به ضرر متحدان منطقه‌اي آمريكا و به سود خود تغيير دهد. با اين اقدام،  ج.ا.ايران به آمريكا «سيگنال» مي دهد كه اولاً اقدام به محاصره دريايي صادرات نفت ايران ناممكن و ثانياً با اقدام به چنين طرحي، منجر به آسيب متحدان منطقه‌اي خود مي شويد.

8 -   ج.ا.ايران با طرح گوره-جاسك توانسته است كه در «سطح  حداقلی مورد قبول» صادرات نفت خام در راهبردهای جديد صادرات انرژی خود، پايانه صادراتی مستقل از تنگه هرمز ايجاد كند. در صورت عمل وزات نفت به رهنمودهای جديد مقام معظم رهبردی در حوزه انرژی، صادرات نفت خام در صادرات انرژی كشور با توجه به ضرورت توسعه پروژه‌های پايين‌دستي نفت، از حد ظرفيت انتقالی همين خط لوله فراتر نخواهد رفت.

9 - ضرورت تبيين راهبردي اين طرح براي محيط داخلي و بين‌المللي با اين محور كه ج.ا.ايران اين طرح را براي مقابله با طرح تهاجمي آمريكا و متحدانش عليه محاصره دريايي صادرات نفت كشور در پيش برده است، براي بخش رسانه‌ای وزارت نفت راهبردی است. برخلاف تهاجم رسانه‌ای رسانه‌ها و انديشكده‌های آمريكايی كه اين طرح ايران را زمينه‌سازي براي اختلال در امنيت انرژی جهانی معرفی می‌كنند،‌ماهيت اين طرح كاملاً تدافعی در مقابل تهاجم آمريكايي‌هاست.

10 - تلاش‌های گذشته افرادی در وزارت نفت، در تضعيف نهادها و انديشكده‌های مطالعاتي به سود «كارآفريني پروژه‌ای برای دوستان»، فقدان اين انديشكده‌ها را در دفاع از منافع و طرح‌هاي راهبردي كشور در سطح داخلي و منطقه‌اي را بيش از پيش مشهود ساخته است. اميد است كه با قول مساعد جناب مهندس زنگنه - وزير محترم وزارت نفت- در گفتگو با افراد دلسوز منافع كشور، در جمع‌كردن بساط «كارآفرينان پروژه براي دوستان» از كليت وزارت نفت، نقش برجسته گذشته اين موسسات در تبيين اقدامات راهبردي وزارت نفت در محيط داخلي و بين‌المللي احيا شود.. 

شنبه ۷ تير ۱۳۹۹ ساعت ۰۸:۳۸