میز نفت | جولیو دوهت، تئوریسین نظامی ایتالیایی در کتاب «فرمان حمله هوایی» (۱۹۲۱ میلادی) معتقد است، با بهکارگیری قدرت هوایی، ماهیت جنگها دگرگونیهای اساسی پیدا خواهد کرد. تا آن زمان، نیروهای زمینی و دریایی برای پیشروی در خاک دشمن باید از خطوط دفاعی آنها عبور میکردند؛ اما هواپیماهای نظامی میتوانستند آزادانه بر فراز خاک دشمن پرواز کرده و به اهداف موردنظر حمله کنند.
تحلیلهای دوهت تا حدود زیادی درست بود؛ اما نتایج آن هولناک بوده است. با ورود هواپیماهای جنگی، تأسیسات صنعتی و شهروندان بیدفاع هدف قرار گرفتند.
اینک، یکصد سال پس از انتشار کتاب دوهت، رهبران کاخ سفید برای بهزانو درآوردن دشمنان خود ابزار جدیدی را ابداع کردهاند: تحریم همانند قدرت هوایی در دهه ۱۹۲۰ میلادی، بهکارگیری جنگ مالی و اقتصادی در یک دهه گذشته روشهای دستیابی آمریکاییها به اهدافشان را در گستره جهانی دگرگون کرده است.
رهبران کاخ سفید تحریمها را ابزاری کمهزینه برای توسعه قدرت خود بدون رویارویی نظامی با دشمنانشان میدانند. همانند تئوری قدرت هوایی دوهت، تحریمها نیز صنایع، زیرساختها، سازمانهای دولتی و اراده شهروندان را هدف میگیرند.
آمریکا با داشتن دلار بهعنوان ارزی جهانی، یک قدرت فراگیر دارند. تجارت فرامرزی بدون دلار تقریباً غیرممکن است و استفاده از دلار بهعنوان یک سلاح بدون خونریزی، نابودکننده و یکجانبه میتواند چالشهای زیادی برای دشمنان واشنگتن به دنبال داشته باشد.
پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی، بسیاری از کارشناسان معتقد بودند دلار در آستانه مرگ قرارگرفته، اما نقشآفرینی دلار در سالهای اخیر قدرتمندتر شده است.
یکی از پیامدهای این افزایش قدرت این است که کاخ سفید استفاده از ابزار تحریمها را با تعداد و گستره بیشتری در دستور کار قرار داده است. موضوع مهمتر این است که آمریکاییها اهداف جدید و بزرگتری را در نظر گرفتهاند. صدها نفر از افراد کشورهای خارجی و شرکتها و سازمانهای دولتی این دولتها در فهرست تحریمهای خزانهداری قرار دارند. بدین ترتیب راه دستیابی دولتها به انرژی هستهای و یا کمک مالی به گروههای تروریستی مسدود میشود.
در دولت ترامپ، راهبرد تغییر رژیم با تحریمهای مالی در دستور کار قرارگرفته است. این ابزار هزینههای زیادی ایجاد کرده است. پس از الحاق شبهجزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی، تحریمهایی علیه مسکو اجرایی شد. اقتصاد روسیه از مجموع اقتصاد سایر دولتهای متخاصم بزرگتر بوده است. کمی بعد، شرکت ملی نفت ونزوئلا و نیکلاس مادورو با تحریمهای سختگیرانهای روبرو شدند. در زمان تحریم این شرکت، صادرات روزانه آنها ۱.۲ میلیون بشکه بود. در ماههای اخیر، دولت چین بهعنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان با تحریمهای واشنگتن به بهانه دخالت در سرنوشت هنگکنگ روبرو شده است.
گویی تحریمها به یک راهبرد مهم در سیاست خارجی رهبران آمریکا تبدیلشده است؛ اما دلایل مختلفی وجود دارد که نشان میدهد این سیاست با شکست روبرو شده است. از سال ۲۰۱۷ میلادی، تحریمهای اعمالشده علیه ونزوئلا سختتر و سختتر شده است؛ اما مادوروهمچنان در قدرت قرار دارد و هیچ چشماندازی برای تغییر حکومت وی وجود ندارد.
پس از خروج ایالاتمتحده از توافق هستهای با ایران (برجام) و اعمال تحریمهای مختلف علیه تهران، مایک پمپئو فهرستی ۱۲ گانه از خواستههای کشورش از تهران را منتشر کرد.
باوجود آسیبهای قابلتوجه ایران از تحریمهای ایالاتمتحده، هیچکدام از شروط پمپئو محقق نشده و آنها بیش از هر زمان دیگری در دوره ریاست جمهوری ترامپ، به دستیابی به سلاحهای هستهای نزدیک شدهاند.
در برابر کره شمالی و روسیه، پرزیدنت ترامپ پس از دیدار پرسروصدا با کیم جونگ اون و تمجیدهای چندباره از شخصیت پوتین، تحریمهایی سختگیرانه اعمالشده است.
بهتآور نیست که توسعه زرادخانه هستهای پیونگیانگ همچنان ادامه دارد و هیچیک از اهداف موردنظر در رویارویی با روسها نظیر تخلیه جزیره کریمه، توقف حملات سایبری و یا پایان دادن به نقض حقوق شهروندی توسط کرملین محقق نشده است.
پس از گذشت سه و نیم سال از دوره ریاست جمهوری ترامپ، سیاست بیشترین فشار علیه دولتهای متخاصم برای تحقق اهداف کاخ سفید با ناکامی روبرو شده است. فشارهای اقتصادی در پارهای از موارد با موفقیتهای روبرو میشوند، اما در بسیاری از موارد با ناکامی همراه بوده است.
سیاستمداران و کارشناسان باید ارزیابی همهجانبهای از هزینهها و دستاوردهای این ابزار ارائه کنند. مردم کشورهای متخاصم، آسیبهای زیادی از تحریمهای واشنگتن متحمل شدهاند؛ اما دولتها تلاش کردهاند از سایه این اقدامات رهایی یابند.
دلایل شکست سیاست تحریم
تحریمهای ایالاتمتحده به دلیل ایستایی و فقدان همراهی دولتها و شرکتها با موفقیت زیادی همراه نبودهاند. راهبرد تهاجمی دولت ترامپ با مخالفتهای پنهان و آشکار روبرو است. لذا کارایی آن با ابهام مواجه شده است.
دولتهای متخاصم با ایالاتمتحده برای نشان دادن ناکارایی تحریمها با توان بیشتری به اقدامات موردنظر واشنگتن میپردازند. کره شمالی درحالتوسعه موشکهای هستهای خود است، روسیه پروژههای مختلفی را در شبهجزیره کریمه اجرا میکند و به مواضع متحدان پنتاگون در سوریه حمله میکند.
با افزایش تعداد افراد، شرکتها و سازمانهای تحریم شده، پیگیری موفقیت این راهبرد، دشوارتر از گذشته است. تداخل تحریمهای خزانهداری و سازمان ملل متحد نیز بر پیچیده شدن شرایط تأثیر گذاشته است.
تعدادی از تحریمهای واشنگتن علیه جنگ بالکان ۲۸ سال سابقهدارند، تحریمهای زیمباوه سابقهای ۱۷ ساله دارد و تحریمهای لبنان از ۱۳ سال پیش تاکنون وجود دارند. هیچ پایان مشخصی برای پایان این تحریمها وجود ندارد و رئیسجمهور سالانه این محدودیتها را تمدید میکند.
فراموش نکنید که تحریمهای کنونی به شکاف در جبهه غرب و ناخشنودی متحدان کلیدی واشنگتن منجر شده است. از سوی دیگر، کشورهای تحریم شده به راهکارهای مختلفی برای عبور از چاله تحریمها نظیر تغییر بازارها و استفاده از روشهای جدید تجاری دستیافتهاند.
این گلوله برفی پس از سالها بزرگتر و بزرگتر شده است؛ اما به دلیل افزایش کاغذبازیها و بروکراسیهای اداری و پدید آمدن هزاران کارشناس تحریم، شاهد کلاف سردرگمی هستیم.
اعمال انبوهی از تحریمها با انتقادات کارشناسان روبرو است. آنها از استفاده زیاد از این ابزار نگرانند. کارایی این ابزار نیز در هالهای از ابهام قرار دارد؛ اما آیا قماربازان کاخ سفید در انتخابات پاییز امسال همچنان بر ادامه این بازی تأکید خواهند کرد؟
نویسنده: ادوارد فیشمن
منبع:www.lawfareblog.com
مترجم: محسن داوری
جمعه ۲۳ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۴:۳۳