مالیات سه برابری و کاهش هزینه‌های اجتماعی
بحران در شبه جزیره
در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ میلادی، قیمت فرآورده‌های نفتی و انرژی افزایش یافت. بنزین، برق، آب تصفیه‌شده و گاز طبیعی از قیمت‌های بسیار پایین قبلی به قیمت‌هایی نزدیک به بهای جهانی افزایش یافتند.
میز نفت | دولت کشور پادشاهی عربستان در سایه بحران سقوط قیمت نفت، به‌سرعت راهکارهایی دور از انتظار را برای پر کردن خزانه سلطنتی در پیش‌گرفته که افزایش مالیات و کاهش یارانه‌ها شهروندان سعودی را بهت‌زده کرده است.
در گام نخست، یک بسته ۲۷ میلیارد دلاری تعیین‌شده که بخش عمده آن از افزایش مالیات‌ها تأمین خواهد شد. ریاض در نظر دارد تا ۱۵ درصد مالیات ارزش‌افزوده از همه کالاها و خدمات نظیر بنزین، غذا، خریدوفروش خانه و خدمات درمانی دریافت کند.
در سال ۲۰۱۸ میلادی، نرخ مالیات ارزش‌افزوده ۵ درصد تعیین شد، اما از ابتدای جولای، نرخ آن سه برابر خواهد شد.
هرچند برنامه شیوخ ریاض برای متنوع کردن اقتصاد این کشور در افق سال ۲۰۳۰ میلادی نیمه‌کاره رهاشده و ۸ میلیارد دلار از بودجه این برنامه حذف‌شده است. همچنین ماهانه ۲۷۰ میلیون دلار از مزایای کارکنان دولتی کاسته شده و حذف یارانه‌ها سرعت گرفته است. سعودی‌ها که سال‌هاست به سرازیر شدن درآمدهای نفتی از خزانه به‌حساب های بانکی خود عادت کرده بودند، با شرایط دشواری روبرو شده‌اند.
از دهه ۱۹۷۰ میلادی و آغاز دوره رشد پرشتاب قیمت نفت خام، دولت عربستان به‌ندرت از شهروندانش تقاضای کمک کرده است. سعودی‌ها در انتخاب پادشاه کشورشان نقشی ندارند، اما در پنج دهه گذشته همواره دولت بخش قابل‌توجهی از درآمدهای نفتی را برای برنامه‌های اجتماعی و حقوق ماهانه شهروندان پرداخت کرده است. اما پس از آغاز پادشاهی ملک سلمان و شروع برنامه متنوع کردن اقتصاد عربستان توسط پسرش شاهزاده محمد، تحولات گسترده‌ای در نظام اجتماعی این کشور کلید خورده است. هرچند بسیاری از امتیازهای دولت‌به‌شهروندان کاهش‌یافته و یا حذف‌شده است.
اکثر شهروندان سعودی با توییت کردن تصاویر ملک عبدالله، پادشاه پیشین از نگرانی‌های وی در مورد وضعیت افراد فقیر، به نیکی یاد می‌کنند. تغییرات ساختاری ملک سلمان در حوزه اجتماعی با کاهش یارانه‌های انرژی آغازشده است. در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ میلادی، قیمت فرآورده‌های نفتی و انرژی افزایش یافت. بنزین، برق، آب تصفیه‌شده و گاز طبیعی از قیمت‌های بسیار پایین قبلی به قیمت‌هایی نزدیک به بهای جهانی افزایش یافتند.
در سال ۲۰۱۸ میلادی، شاهزاده محمد از برنامه دریافت مالیات ارزش‌افزوده پرده‌برداری کرد. امارات متحده عربی در اجرای این برنامه پیشگام شده بود و بحرینی‌ها نیز چندی بعد، دریافت این مالیات را آغاز کردند. اما سه برابر کردن این مالیات در میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس یک استثنا محسوب می‌شود. شرایط اقتصادی شکننده کنونی، این پنجره را در اختیار سعودی‌ها قرار داده تا در حوزه سیاسی نیز از خود انعطاف‌های بی‌سابقه‌ای نشان دهند. این اقدامات در دوره رونق اقتصادی، دور از دسترس به شمار می‌رفته‌اند.
واقعیت این است که همه‌گیری ویروس کرونا در عربستان، بسیار شدیدتر از سایر کشورها بوده است. بحران سلامت عمومی، اقتصاد داخلی را به لبه پرتگاه سوق داده و سفر حجاج به مکه و مدینه متوقف‌شده است. درآمد آرامکو در سه‌ماهه نخست سال جاری ۲۵ درصد کاهش‌یافته و تعادل بودجه با شرایط دشواری روبرو شده است. پیش‌بینی می‌شود شرایط سه‌ماهه دوم، وخیم‌تر باشد. لذا شیوخ عربستانی وادار به‌عکس العمل شده‌اند.
با فرو‌نشستن گردوغبار کنونی، عربستان سعودی جدیدی هویدا خواهد شد. در دولت رانتی پیشین، دریافت مالیات از شهروندان یک تابو بود، اما شرایط دگرگون شده است. دانشگاهیان این کشور بارها از ضرورت افزایش مشارکت سیاسی شهروندان سخن می‌گفتند. تعدادی از مردم نیز از این خواسته حمایت می‌کردند.
به‌هرحال، با آغاز دریافت مالیات از مردم، فضای سیاسی تلطیف شده و آزادی نسبی در دادن رأی پدید آمده است. دولت عربستان، کمک‌های برای افراد فقیر در نظر گرفته و آزادی‌های اجتماعی (نظیر بازگشایی سینما و رانندگی زنان) را افزایش داده است. لذا انتقادات پیشین در مورد فضای بسته اجتماعی در حال فراموش‌شدن است.
در شرایط کنونی، یارانه‌های هنگفت دولتی در حال حذف هستند. شهروندان سعودی باید به‌سوی داشتن کار مناسب گام بردارند. داشتن کارهای کم زحمت و پردرآمد و استفاده از انرژی تقریباً ارزان باید به فراموشی سپرده شود. بخش اعظم شهروندان باید در بخش خصوصی استخدام شوند و سیاست‌های نظیر ممنوعیت فعالیت خارجی‌ها در اوبر در این راستا عملیاتی شده است.
در رسانه‌ها، این سیاست‌های جدید موردبحث و بررسی قرارگرفته است. بسیاری قیمت ارزان نفت را مشوق دولت در اجرای این برنامه‌ها می‌دانند؛ اما درمجموع، به‌غیراز حوزه توییتر، اکثر مردم این شرایط را پذیرفته‌اند.
بسیاری از شهروندان سعودی به‌ویژه جوانان خواهان موفقیت محمد بن سلمان هستند، چراکه از نگاه آنان وضعیت اقتصادی گذشته، ناپایدار بوده است. هرچند شاهزاده محمد، یک‌تنه و بر اساس توانایی‌های خود پرچم‌دار گذار اقتصادی کشورش شده است.
با همه‌گیری ویروس کرونا، بخش‌هایی از برنامه ۲۰۳۰ عربستان نظیر گردشگری پایدار، توسعه ه‍تل ها و سرگرمی‌ها در کنار ساخت شهر آینده نئوم در سواحل دریای سرخ به فراموشی سپرده‌شده است؛ اما اگر اصلاحات محمد بن سلمان با شکست روبرو شود، چه اتفاقاتی روی خواهد داد؟
سقوط قیمت نفت در برنامه‌های محمد بن سلمان پیش‌بینی‌نشده بود؛ اما اصلاحات بازاری به نظر غیرقابل‌اجتناب بوده است. یکی از پژوهشگران بانک سرمایه‌گذاری ریاض اعلام کرده رهبران عربستانی خواهان تغییر مسیر بودجه ۳۵۰ میلیارد دلاری در نظر گرفته‌شده در بخش خدمات اجتماعی هستند.
نکته شایان توجه این است که اکثر شهروندان از آزادی‌های سیاسی استقبال کرده‌اند. گویی آن‌ها از این فرصت محدود پدید آمده می‌خواهند بیشترین منافع را کسب کنند. محمد بن سلمان بر روی حمایت هم‌وطنانش در اجرای این برنامه‌ها، حساب ویژه‌ای باز کرده است؛ اما با همه‌گیری کرونا و سقوط قیمت نفت، اهداف شاهزاده با چالش روبرو شده و حمایت مردم نیز به‌سرعت تضعیف‌شده است.
محمد بن سلمان در موضع ضعف قرارگرفته و همه کارت‌های بازی خوب خود را ازدست‌داده است؛ اما چشم‌انداز آینده چه خواهد بود؟ این بار مردم، تصمیم‌گیرنده اصلی خواهند بود.
منبع: Forbes
در گام نخست، یک بسته ۲۷ میلیارد دلاری تعیین‌شده که بخش عمده آن از افزایش مالیات‌ها تأمین خواهد شد. ریاض در نظر دارد تا ۱۵ درصد مالیات ارزش‌افزوده از همه کالاها و خدمات نظیر بنزین، غذا، خریدوفروش خانه و خدمات درمانی دریافت کند.
در سال ۲۰۱۸ میلادی، نرخ مالیات ارزش‌افزوده ۵ درصد تعیین شد، اما از ابتدای جولای، نرخ آن سه برابر خواهد شد.
هرچند برنامه شیوخ ریاض برای متنوع کردن اقتصاد این کشور در افق سال ۲۰۳۰ میلادی نیمه‌کاره رهاشده و ۸ میلیارد دلار از بودجه این برنامه حذف‌شده است. همچنین ماهانه ۲۷۰ میلیون دلار از مزایای کارکنان دولتی کاسته شده و حذف یارانه‌ها سرعت گرفته است. سعودی‌ها که سال‌هاست به سرازیر شدن درآمدهای نفتی از خزانه به‌حساب های بانکی خود عادت کرده بودند، با شرایط دشواری روبرو شده‌اند.
از دهه ۱۹۷۰ میلادی و آغاز دوره رشد پرشتاب قیمت نفت خام، دولت عربستان به‌ندرت از شهروندانش تقاضای کمک کرده است. سعودی‌ها در انتخاب پادشاه کشورشان نقشی ندارند، اما در پنج دهه گذشته همواره دولت بخش قابل‌توجهی از درآمدهای نفتی را برای برنامه‌های اجتماعی و حقوق ماهانه شهروندان پرداخت کرده است. اما پس از آغاز پادشاهی ملک سلمان و شروع برنامه متنوع کردن اقتصاد عربستان توسط پسرش شاهزاده محمد، تحولات گسترده‌ای در نظام اجتماعی این کشور کلید خورده است. هرچند بسیاری از امتیازهای دولت‌به‌شهروندان کاهش‌یافته و یا حذف‌شده است.
اکثر شهروندان سعودی با توییت کردن تصاویر ملک عبدالله، پادشاه پیشین از نگرانی‌های وی در مورد وضعیت افراد فقیر، به نیکی یاد می‌کنند. تغییرات ساختاری ملک سلمان در حوزه اجتماعی با کاهش یارانه‌های انرژی آغازشده است. در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ میلادی، قیمت فرآورده‌های نفتی و انرژی افزایش یافت. بنزین، برق، آب تصفیه‌شده و گاز طبیعی از قیمت‌های بسیار پایین قبلی به قیمت‌هایی نزدیک به بهای جهانی افزایش یافتند.
در سال ۲۰۱۸ میلادی، شاهزاده محمد از برنامه دریافت مالیات ارزش‌افزوده پرده‌برداری کرد. امارات متحده عربی در اجرای این برنامه پیشگام شده بود و بحرینی‌ها نیز چندی بعد، دریافت این مالیات را آغاز کردند. اما سه برابر کردن این مالیات در میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس یک استثنا محسوب می‌شود. شرایط اقتصادی شکننده کنونی، این پنجره را در اختیار سعودی‌ها قرار داده تا در حوزه سیاسی نیز از خود انعطاف‌های بی‌سابقه‌ای نشان دهند. این اقدامات در دوره رونق اقتصادی، دور از دسترس به شمار می‌رفته‌اند.
واقعیت این است که همه‌گیری ویروس کرونا در عربستان، بسیار شدیدتر از سایر کشورها بوده است. بحران سلامت عمومی، اقتصاد داخلی را به لبه پرتگاه سوق داده و سفر حجاج به مکه و مدینه متوقف‌شده است. درآمد آرامکو در سه‌ماهه نخست سال جاری ۲۵ درصد کاهش‌یافته و تعادل بودجه با شرایط دشواری روبرو شده است. پیش‌بینی می‌شود شرایط سه‌ماهه دوم، وخیم‌تر باشد. لذا شیوخ عربستانی وادار به‌عکس العمل شده‌اند.
با فرو‌نشستن گردوغبار کنونی، عربستان سعودی جدیدی هویدا خواهد شد. در دولت رانتی پیشین، دریافت مالیات از شهروندان یک تابو بود، اما شرایط دگرگون شده است. دانشگاهیان این کشور بارها از ضرورت افزایش مشارکت سیاسی شهروندان سخن می‌گفتند. تعدادی از مردم نیز از این خواسته حمایت می‌کردند.
به‌هرحال، با آغاز دریافت مالیات از مردم، فضای سیاسی تلطیف شده و آزادی نسبی در دادن رأی پدید آمده است. دولت عربستان، کمک‌های برای افراد فقیر در نظر گرفته و آزادی‌های اجتماعی (نظیر بازگشایی سینما و رانندگی زنان) را افزایش داده است. لذا انتقادات پیشین در مورد فضای بسته اجتماعی در حال فراموش‌شدن است.
در شرایط کنونی، یارانه‌های هنگفت دولتی در حال حذف هستند. شهروندان سعودی باید به‌سوی داشتن کار مناسب گام بردارند. داشتن کارهای کم زحمت و پردرآمد و استفاده از انرژی تقریباً ارزان باید به فراموشی سپرده شود. بخش اعظم شهروندان باید در بخش خصوصی استخدام شوند و سیاست‌های نظیر ممنوعیت فعالیت خارجی‌ها در اوبر در این راستا عملیاتی شده است.
در رسانه‌ها، این سیاست‌های جدید موردبحث و بررسی قرارگرفته است. بسیاری قیمت ارزان نفت را مشوق دولت در اجرای این برنامه‌ها می‌دانند؛ اما درمجموع، به‌غیراز حوزه توییتر، اکثر مردم این شرایط را پذیرفته‌اند.
بسیاری از شهروندان سعودی به‌ویژه جوانان خواهان موفقیت محمد بن سلمان هستند، چراکه از نگاه آنان وضعیت اقتصادی گذشته، ناپایدار بوده است. هرچند شاهزاده محمد، یک‌تنه و بر اساس توانایی‌های خود پرچم‌دار گذار اقتصادی کشورش شده است.
با همه‌گیری ویروس کرونا، بخش‌هایی از برنامه ۲۰۳۰ عربستان نظیر گردشگری پایدار، توسعه ه‍تل ها و سرگرمی‌ها در کنار ساخت شهر آینده نئوم در سواحل دریای سرخ به فراموشی سپرده‌شده است؛ اما اگر اصلاحات محمد بن سلمان با شکست روبرو شود، چه اتفاقاتی روی خواهد داد؟
سقوط قیمت نفت در برنامه‌های محمد بن سلمان پیش‌بینی‌نشده بود؛ اما اصلاحات بازاری به نظر غیرقابل‌اجتناب بوده است. یکی از پژوهشگران بانک سرمایه‌گذاری ریاض اعلام کرده رهبران عربستانی خواهان تغییر مسیر بودجه ۳۵۰ میلیارد دلاری در نظر گرفته‌شده در بخش خدمات اجتماعی هستند.
نکته شایان توجه این است که اکثر شهروندان از آزادی‌های سیاسی استقبال کرده‌اند. گویی آن‌ها از این فرصت محدود پدید آمده می‌خواهند بیشترین منافع را کسب کنند. محمد بن سلمان بر روی حمایت هم‌وطنانش در اجرای این برنامه‌ها، حساب ویژه‌ای باز کرده است؛ اما با همه‌گیری کرونا و سقوط قیمت نفت، اهداف شاهزاده با چالش روبرو شده و حمایت مردم نیز به‌سرعت تضعیف‌شده است.
محمد بن سلمان در موضع ضعف قرارگرفته و همه کارت‌های بازی خوب خود را ازدست‌داده است؛ اما چشم‌انداز آینده چه خواهد بود؟ این بار مردم، تصمیم‌گیرنده اصلی خواهند بود.
منبع: Forbes
يکشنبه ۲۸ ارديبهشت ۱۳۹۹ ساعت ۰۴:۱۱
کد مطلب: 27291
