آینده بازار نفت چه می شود؟
ژئوپلیتیک نفت در عصر کرونا
خرید نفت ارزان منافع زیادی برای واشنگتن داشت. هم‌اکنون ۲ درصد درآمدهای خانوارهای آمریکایی صرف خرید بنزین می‌شود. بدین ترتیب کاهش بیشتر قیمت بنزین تأثیر چندانی بر رفاه آن‌ها نخواهد داشت. هرچند با همه‌گیری کرونا، شرایط بازار در حال تغییر است.
ژئوپلیتیک نفت در عصر کرونا
میز نفت | در میان کالاهای مبادله شده در دنیا، نفت را باید نماد تأثیرگذاری مسائل ژئوپلیتیک بر منابع طبیعی دانست. کشورهایی که از شانس دارا بودن ذخایر عظیم هیدروکربوری برخوردارند، ثروتمند بوده و یک عامل کلیدی برای توسعه اقتصادی در اختیاردارند.
در مقابل، کشورهای فاقد ذخایر نفت و گاز در برابر نوسانات عرضه انرژی آسیب‌پذیر بوده و در معادلات جهانی ژئوپلیتیک دارای ضعف هستند.
اما صنعت نفت و گاز یک پاشنه آشیل مهم دارد. توسعه منابع نفت و گاز به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد، اما هزینه‌های بهره‌برداری اندک هستند.
پس از آغاز برداشت از یک چاه نفت، هزینه‌های عملیاتی اندک خواهد بود. هرچند درآمدهای به‌دست‌آمده برای جبران هزینه‌های توسعه ناکافی باشد. درنتیجه، به لحاظ تاریخی، صنعت نفت و گاز با نوسانات گسترده قیمتی روبرو است.
در سال ۱۹۱۹ میلادی، کمیسیون راه آهن تگزاس تصمیم گرفت تا میزان تولید نفت را برای کنترل عرضه و تثبیت قیمت محدود کند. از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰ میلادی، این کمیسیون نقش گسترده‌ای در تعیین قیمت جهانی نفت خام داشت.
در سال ۱۹۶۰ میلادی، تعدادی از دولت‌های تولیدکننده نفت به رهبری عربستان سعودی گرد هم آمدند و با بهره‌گیری از مدل کمیسیون راه آهن تگزاس، سازمان اوپک را باهدف رهبری تولید نفت و تثبیت قیمت‌ها تأسیس کردند.
اوپک در دوره شصت‌ساله عمر خود نتوانست از نوسانات قیمت نفت جلوگیری کند؛ اما تلاش آن‌ها برای تعیین میزان تولید توانست تا حدودی ثبات قیمت‌ها را ایجاد کند. در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ میلادی، شاهد نوسانات بی‌سابقه قیمت طلای سیاه و از ۲۱.۹۹ دلار در سال ۲۰۰۱ میلادی تا ۱۰۲.۵۸ دلار در سال ۲۰۱۱ میلادی بودیم. میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ میلادی ۵۷.۹۲ دلار بوده است؛ اما هم‌اکنون میانگین قیمت نفت در بازارهای جهانی ۲۰ دلار است.
کانادا، روسیه، نروژ، انگلستان و ایالات‌متحده، تولیدکنندگان بزرگ بازار نفت هستند؛ اما آن‌ها از پیوستن به اوپک اجتناب کرده‌اند. ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت دنیا، از سال ۱۹۵۹ میلادی تاکنون یک واردکننده نفت بوده است.
این واردات همچنان ادامه دارد، هرچند آن‌ها پس از چند دهه هم‌اکنون و از نوامبر سال گذشته، یک صادرکننده خالص نفت و فرآورده‌های نفتی هستند.
سهم اوپک از بازار جهانی نفت در سال ۱۹۷۳ میلادی با بیش از ۵۰ درصد به اوج خود رسید؛ اما در سال ۲۰۱۹ میلادی، این عدد به حدود ۳۰ درصد و کمترین میزان در دوره عمر خود سقوط کرده است.
بهینه‌سازی مصرف انرژی، کشف میادین جدید، بهبود در فناوری‌های حفاری و تولید نفت و از همه مهم‌تر، توسعه فناوری حفاری افقی و برداشت نفت فشرده و گاز از سازندهای شیل و ماسه‌های نفتی کانادا، سهم بازار اوپک را به‌سوی سراشیبی سقوط سوق داده است.
از سوی دیگر، آسیا به‌ویژه چین، هند و ژاپن به مهم‌ترین بازارهای صادراتی اوپک تبدیل‌شده‌اند.
در سال ۲۰۱۷ میلادی، روسیه و ۱۰ تولیدکننده غیر اوپک با اوپک توافق کردند تا برای تثبیت قیمت‌ها از تولید خود بکاهند.
این کشورها موسوم به گروه وین، اوپک پلاس را ایجاد کردند. توافق‌های راهبردی ریاض و مسکو در سه سال گذشته توانست قیمت نفت را افزایش دهد. این توافق تا پایان مارس ۲۰۲۰ میلادی، ادامه یافت؛ اما با عدم توافق اعضا در نشست پیشین اوپک در زمستان گذشته، دیگر هیچ سهمیه الزام‌آوری برای تولید نفت وجود ندارد. روسیه معتقد بود باید برای کاهش عرضه نفت شیل ایالات‌متحده گامی اثربخش برداشته شود.
سایه کرونا بر بازار نفت
پس از همه‌گیری ویروس کرونا، بازار نفت چین به‌سرعت با کاهش ۱ تا ۲ میلیون بشکه‌ای تقاضا روبرو شد. میزان کاهش کنونی تقاضای روزانه نفت دنیا ۲۰ تا ۲۵ میلیون بشکه اعلام‌شده است. بخش زیادی از نفت عرضه‌شده نیز در مخازن ذخیره‌سازی و یا نفت‌کش‌های غول‌پیکر انبار می‌شود.
در مقابل، رهبران عربستان اعلام کرده‌اند نفت بیشتری را به بازار سرازیر خواهند کرد تا سهم بازار ازدست‌رفته خود را بار دیگر به دست آورند. هرچند تنبیه روسیه به دلیل عدم همکاری با آن‌ها نیز در دستور کار آن‌ها قرار دارد.
در روزهای اخیر، قیمت نفت حدود ۶۰ درصد سقوط کرده است. با کاهش قیمت نفت در کنار نگرانی‌ها در مورد پیامدهای اقتصادی همه‌گیری کرونا، بازار نفت با چالش کم‌نظیری روبرو شده است. بازارهای مالی نیز با سقوط شاخص‌ها مواجه گردیده‌اند.
منافع راهبردی ایالات‌متحده و اوپک
دولت‌های روسیه و عربستان وابستگی زیادی به درآمدهای فروش نفت برای تأمین بودجه کشورهایشان دارند. ۷۰ درصد درآمدهای شیوخ ریاض از فروش نفت تأمین می‌گردد. نرخ مشابه برای مسکو ۴۶ درصد است. این دو کشور دارای صندوق‌های ذخیره ارزی هستند تا کسری بودجه‌های کوتاه‌مدت به دلیل سقوط قیمت نفت را جبران کند.
میزان ذخایر ارزی عربستان ۳۲۰ میلیارد دلار و میزان ذخایر ارزی روس‌ها ۱۲۴ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۱۹ میلادی اعلام‌شده است. آمریکایی‌ها خیلی زود دریافتند افزایش تولید نفت عربستان و روسیه، تیری بر قلب صنعت نفت شیل خواهد بود. تولید روزانه نفت شیل آمریکا در سال گذشته میلادی، ۷.۷ میلیون بشکه و برابر با ۶۳ درصد تولید طلای سیاه این کشور بوده است.
البته این نخستین باری نیست که ریاض برای به زانو درآوردن تولیدکنندگان نفت پرهزینه شیل و خروج آن‌ها از بازار نفت، از ابزار کاهش قیمت‌ها بهره می‌برد. ترامپ دستور خرید ۷۷ میلیون بشکه نفت از ذخایر کشورش را صادر کرده است. تولید نفت از تگزاس نیز به‌تدریج کاسته خواهد شد. این ایالت ۴۰ درصد نفت تولیدی ایالات‌متحده را تأمین می‌کند.
هم‌زمانی جنگ قیمت‌ها و همه‌گیری کرونا، رهبران ریاض و مسکو را با چالش روبرو کرده است. در کنار افت تقاضای دولت‌های آسیایی، کاهش چشمگیر قیمت بنزین به افزایش مصرف آن در ایالات‌متحده منجر شده است. کاهش و یا افزایش قیمت نفت، پیامدهای مثبت و منفی متفاوتی برای واشنگتن و راهبردهای جهانی کاخ سفید دارد.
از دهه ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۳ میلادی، آمریکایی‌ها بزرگ‌ترین واردکننده خالص نفت دنیا بودند. خرید نفت ارزان منافع زیادی برای واشنگتن داشت. هم‌اکنون ۲ درصد درآمدهای خانوارهای آمریکایی صرف خرید بنزین می‌شود. بدین ترتیب کاهش بیشتر قیمت بنزین تأثیر چندانی بر رفاه آن‌ها نخواهد داشت. هرچند با همه‌گیری کرونا، شرایط بازار در حال تغییر است.
با تبدیل ایالات‌متحده به صادرکننده خالص نفت، درآمدهای آن‌ها کاهش‌یافته است. در دو دهه اخیر، صنعت شیل از عوامل پیشبرد اقتصاد آمریکا و ایجاد صدها هزار فرصت شغلی بوده است.
اگر قیمت نفت به بازه ۵۰ تا ۶۰ دلار بازگردد، به نسبت قیمت‌های پایین کنونی، فواید بیشتری نصیب واشنگتن خواهد شد.
با افزایش قیمت نفت، مسکو تلاش بیشتری برای توسعه دامنه نفوذ بین‌المللی خود انجام می‌دهد؛ اما با کاهش قیمت نفت، بسیاری از متحدان واشنگتن نظیر کشورهای خلیج‌فارس، الجزایر و مکزیک، با تنش‌های سیاسی و یا سرنگونی روبرو می‌شوند.
میانگین هزینه تولید هر بشکه نفت شیل ۳۶.۲ دلار است. در مقابل، نرخ مشابه در عربستان و کویت ۹.۹ دلار و ۸.۵ دلار است. میانگین هزینه تولید نفت اوپک نیز ۲۵ دلار اعلام‌شده است. لذا قیمت‌های کنونی ناپایدار خواهد بود. دولت‌های اوپک عموماً پرهزینه‌اند و با افت قیمت‌ها با چالش روبرو می‌شوند. هزینه‌های هنگفت مقابله با ویروس کرونا را نیز به هزینه‌های آن‌ها باید افزود. بازار کنونی با کاهش تقاضا و رشد عرضه روبرو است.
شرایط کنونی اوپک و ایالات‌متحده، یادآور تحریم نفتی دولت‌های عربی علیه آمریکا در سال ۱۹۷۳ میلادی به دلیل حمایت از رژیم اسراییل است. هرچند در آن سال‌ها، آمریکایی‌ها به دنبال نفت ارزان و اوپک خواهان نفت گران بود؛ اما اینک آن‌ها منافع کم‌وبیش یکسانی دارند.
اگر قیمت نفت به بازه ۵۰ تا ۶۰ دلار بازگردد، صنعت نفت شیل می‌تواند به تولید اقتصادی خود ادامه دهد. روس‌ها نیز می‌توانند اقتصاد خود را به‌پیش ببرند.
صنعت شیل بازهم تلاش خواهد کرد تا با بهبود کارایی و بهره‌وری، از هزینه‌های خود بکاهد.آینده همه‌گیری کرونا چندان قابل پیش‌بینی نیست. اقتصاد دنیا تاکنون با هزاران میلیارد دلار ضرر مالی روبرو شده است. هرچند صنعت نفت می‌تواند به‌سرعت به‌روزهای گذشته بازگردد. بازی بزرگ آغازشده است.
نویسنده: ژوزف وی. میخالف
منبع: Military.com
مترجم: محسن داوری
میز نفت | در میان کالاهای مبادله شده در دنیا، نفت را باید نماد تأثیرگذاری مسائل ژئوپلیتیک بر منابع طبیعی دانست. کشورهایی که از شانس دارا بودن ذخایر عظیم هیدروکربوری برخوردارند، ثروتمند بوده و یک عامل کلیدی برای توسعه اقتصادی در اختیاردارند.
در مقابل، کشورهای فاقد ذخایر نفت و گاز در برابر نوسانات عرضه انرژی آسیب‌پذیر بوده و در معادلات جهانی ژئوپلیتیک دارای ضعف هستند.
اما صنعت نفت و گاز یک پاشنه آشیل مهم دارد. توسعه منابع نفت و گاز به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد، اما هزینه‌های بهره‌برداری اندک هستند.
پس از آغاز برداشت از یک چاه نفت، هزینه‌های عملیاتی اندک خواهد بود. هرچند درآمدهای به‌دست‌آمده برای جبران هزینه‌های توسعه ناکافی باشد. درنتیجه، به لحاظ تاریخی، صنعت نفت و گاز با نوسانات گسترده قیمتی روبرو است.
در سال ۱۹۱۹ میلادی، کمیسیون راه آهن تگزاس تصمیم گرفت تا میزان تولید نفت را برای کنترل عرضه و تثبیت قیمت محدود کند. از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰ میلادی، این کمیسیون نقش گسترده‌ای در تعیین قیمت جهانی نفت خام داشت.
در سال ۱۹۶۰ میلادی، تعدادی از دولت‌های تولیدکننده نفت به رهبری عربستان سعودی گرد هم آمدند و با بهره‌گیری از مدل کمیسیون راه آهن تگزاس، سازمان اوپک را باهدف رهبری تولید نفت و تثبیت قیمت‌ها تأسیس کردند.
اوپک در دوره شصت‌ساله عمر خود نتوانست از نوسانات قیمت نفت جلوگیری کند؛ اما تلاش آن‌ها برای تعیین میزان تولید توانست تا حدودی ثبات قیمت‌ها را ایجاد کند. در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ میلادی، شاهد نوسانات بی‌سابقه قیمت طلای سیاه و از ۲۱.۹۹ دلار در سال ۲۰۰۱ میلادی تا ۱۰۲.۵۸ دلار در سال ۲۰۱۱ میلادی بودیم. میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ میلادی ۵۷.۹۲ دلار بوده است؛ اما هم‌اکنون میانگین قیمت نفت در بازارهای جهانی ۲۰ دلار است.
کانادا، روسیه، نروژ، انگلستان و ایالات‌متحده، تولیدکنندگان بزرگ بازار نفت هستند؛ اما آن‌ها از پیوستن به اوپک اجتناب کرده‌اند. ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت دنیا، از سال ۱۹۵۹ میلادی تاکنون یک واردکننده نفت بوده است.
این واردات همچنان ادامه دارد، هرچند آن‌ها پس از چند دهه هم‌اکنون و از نوامبر سال گذشته، یک صادرکننده خالص نفت و فرآورده‌های نفتی هستند.
سهم اوپک از بازار جهانی نفت در سال ۱۹۷۳ میلادی با بیش از ۵۰ درصد به اوج خود رسید؛ اما در سال ۲۰۱۹ میلادی، این عدد به حدود ۳۰ درصد و کمترین میزان در دوره عمر خود سقوط کرده است.
بهینه‌سازی مصرف انرژی، کشف میادین جدید، بهبود در فناوری‌های حفاری و تولید نفت و از همه مهم‌تر، توسعه فناوری حفاری افقی و برداشت نفت فشرده و گاز از سازندهای شیل و ماسه‌های نفتی کانادا، سهم بازار اوپک را به‌سوی سراشیبی سقوط سوق داده است.
از سوی دیگر، آسیا به‌ویژه چین، هند و ژاپن به مهم‌ترین بازارهای صادراتی اوپک تبدیل‌شده‌اند.
در سال ۲۰۱۷ میلادی، روسیه و ۱۰ تولیدکننده غیر اوپک با اوپک توافق کردند تا برای تثبیت قیمت‌ها از تولید خود بکاهند.
این کشورها موسوم به گروه وین، اوپک پلاس را ایجاد کردند. توافق‌های راهبردی ریاض و مسکو در سه سال گذشته توانست قیمت نفت را افزایش دهد. این توافق تا پایان مارس ۲۰۲۰ میلادی، ادامه یافت؛ اما با عدم توافق اعضا در نشست پیشین اوپک در زمستان گذشته، دیگر هیچ سهمیه الزام‌آوری برای تولید نفت وجود ندارد. روسیه معتقد بود باید برای کاهش عرضه نفت شیل ایالات‌متحده گامی اثربخش برداشته شود.
سایه کرونا بر بازار نفت
پس از همه‌گیری ویروس کرونا، بازار نفت چین به‌سرعت با کاهش ۱ تا ۲ میلیون بشکه‌ای تقاضا روبرو شد. میزان کاهش کنونی تقاضای روزانه نفت دنیا ۲۰ تا ۲۵ میلیون بشکه اعلام‌شده است. بخش زیادی از نفت عرضه‌شده نیز در مخازن ذخیره‌سازی و یا نفت‌کش‌های غول‌پیکر انبار می‌شود.
در مقابل، رهبران عربستان اعلام کرده‌اند نفت بیشتری را به بازار سرازیر خواهند کرد تا سهم بازار ازدست‌رفته خود را بار دیگر به دست آورند. هرچند تنبیه روسیه به دلیل عدم همکاری با آن‌ها نیز در دستور کار آن‌ها قرار دارد.
در روزهای اخیر، قیمت نفت حدود ۶۰ درصد سقوط کرده است. با کاهش قیمت نفت در کنار نگرانی‌ها در مورد پیامدهای اقتصادی همه‌گیری کرونا، بازار نفت با چالش کم‌نظیری روبرو شده است. بازارهای مالی نیز با سقوط شاخص‌ها مواجه گردیده‌اند.
منافع راهبردی ایالات‌متحده و اوپک
دولت‌های روسیه و عربستان وابستگی زیادی به درآمدهای فروش نفت برای تأمین بودجه کشورهایشان دارند. ۷۰ درصد درآمدهای شیوخ ریاض از فروش نفت تأمین می‌گردد. نرخ مشابه برای مسکو ۴۶ درصد است. این دو کشور دارای صندوق‌های ذخیره ارزی هستند تا کسری بودجه‌های کوتاه‌مدت به دلیل سقوط قیمت نفت را جبران کند.
میزان ذخایر ارزی عربستان ۳۲۰ میلیارد دلار و میزان ذخایر ارزی روس‌ها ۱۲۴ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۱۹ میلادی اعلام‌شده است. آمریکایی‌ها خیلی زود دریافتند افزایش تولید نفت عربستان و روسیه، تیری بر قلب صنعت نفت شیل خواهد بود. تولید روزانه نفت شیل آمریکا در سال گذشته میلادی، ۷.۷ میلیون بشکه و برابر با ۶۳ درصد تولید طلای سیاه این کشور بوده است.
البته این نخستین باری نیست که ریاض برای به زانو درآوردن تولیدکنندگان نفت پرهزینه شیل و خروج آن‌ها از بازار نفت، از ابزار کاهش قیمت‌ها بهره می‌برد. ترامپ دستور خرید ۷۷ میلیون بشکه نفت از ذخایر کشورش را صادر کرده است. تولید نفت از تگزاس نیز به‌تدریج کاسته خواهد شد. این ایالت ۴۰ درصد نفت تولیدی ایالات‌متحده را تأمین می‌کند.
هم‌زمانی جنگ قیمت‌ها و همه‌گیری کرونا، رهبران ریاض و مسکو را با چالش روبرو کرده است. در کنار افت تقاضای دولت‌های آسیایی، کاهش چشمگیر قیمت بنزین به افزایش مصرف آن در ایالات‌متحده منجر شده است. کاهش و یا افزایش قیمت نفت، پیامدهای مثبت و منفی متفاوتی برای واشنگتن و راهبردهای جهانی کاخ سفید دارد.
از دهه ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۳ میلادی، آمریکایی‌ها بزرگ‌ترین واردکننده خالص نفت دنیا بودند. خرید نفت ارزان منافع زیادی برای واشنگتن داشت. هم‌اکنون ۲ درصد درآمدهای خانوارهای آمریکایی صرف خرید بنزین می‌شود. بدین ترتیب کاهش بیشتر قیمت بنزین تأثیر چندانی بر رفاه آن‌ها نخواهد داشت. هرچند با همه‌گیری کرونا، شرایط بازار در حال تغییر است.
با تبدیل ایالات‌متحده به صادرکننده خالص نفت، درآمدهای آن‌ها کاهش‌یافته است. در دو دهه اخیر، صنعت شیل از عوامل پیشبرد اقتصاد آمریکا و ایجاد صدها هزار فرصت شغلی بوده است.
اگر قیمت نفت به بازه ۵۰ تا ۶۰ دلار بازگردد، به نسبت قیمت‌های پایین کنونی، فواید بیشتری نصیب واشنگتن خواهد شد.
با افزایش قیمت نفت، مسکو تلاش بیشتری برای توسعه دامنه نفوذ بین‌المللی خود انجام می‌دهد؛ اما با کاهش قیمت نفت، بسیاری از متحدان واشنگتن نظیر کشورهای خلیج‌فارس، الجزایر و مکزیک، با تنش‌های سیاسی و یا سرنگونی روبرو می‌شوند.
میانگین هزینه تولید هر بشکه نفت شیل ۳۶.۲ دلار است. در مقابل، نرخ مشابه در عربستان و کویت ۹.۹ دلار و ۸.۵ دلار است. میانگین هزینه تولید نفت اوپک نیز ۲۵ دلار اعلام‌شده است. لذا قیمت‌های کنونی ناپایدار خواهد بود. دولت‌های اوپک عموماً پرهزینه‌اند و با افت قیمت‌ها با چالش روبرو می‌شوند. هزینه‌های هنگفت مقابله با ویروس کرونا را نیز به هزینه‌های آن‌ها باید افزود. بازار کنونی با کاهش تقاضا و رشد عرضه روبرو است.
شرایط کنونی اوپک و ایالات‌متحده، یادآور تحریم نفتی دولت‌های عربی علیه آمریکا در سال ۱۹۷۳ میلادی به دلیل حمایت از رژیم اسراییل است. هرچند در آن سال‌ها، آمریکایی‌ها به دنبال نفت ارزان و اوپک خواهان نفت گران بود؛ اما اینک آن‌ها منافع کم‌وبیش یکسانی دارند.
اگر قیمت نفت به بازه ۵۰ تا ۶۰ دلار بازگردد، صنعت نفت شیل می‌تواند به تولید اقتصادی خود ادامه دهد. روس‌ها نیز می‌توانند اقتصاد خود را به‌پیش ببرند.
صنعت شیل بازهم تلاش خواهد کرد تا با بهبود کارایی و بهره‌وری، از هزینه‌های خود بکاهد.آینده همه‌گیری کرونا چندان قابل پیش‌بینی نیست. اقتصاد دنیا تاکنون با هزاران میلیارد دلار ضرر مالی روبرو شده است. هرچند صنعت نفت می‌تواند به‌سرعت به‌روزهای گذشته بازگردد. بازی بزرگ آغازشده است.
نویسنده: ژوزف وی. میخالف
منبع: Military.com
مترجم: محسن داوری
يکشنبه ۱۷ فروردين ۱۳۹۹ ساعت ۰۹:۴۶
کد مطلب: 26700