میز نفت | در سراسر دنیا، تغییر اقلیم یکی از موانع توسعه هیدروکربورها محسوب میشود. در مناطق قطبی نیز به دلیل افزایش دمای دو برابری نسبت به سایر مناطق دنیا، ما با چالش مشابهی روبرو هستیم. در پنج دهه گذشته، مناطق قطبی با کاهش میزان یخ و برف و کوههای یخی سرگردان بیشتر به دلیل گرمایش جهانی روبرو شده است.
مناطق قطبی را باید یکی از مهمترین و بزرگترین نواحی دارای ذخایر نفت و گاز دست نخورده دنیا دانست. در مناطق قطبی روسیه ۳۵۷۰۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و ۲۳۰۰ میلیون تن نفت خام و میعانات وجود دارد.
*مهمترین میادین نفت و گاز مناطق قطبی روسیه
بخش اعظم این ذخایر در مناطق یامال و گیدان وجود دارد. به هر ترتیب، موفقیت صنعت نفت علاوه بر وجود ذخایر به زیرساختهای فیزیکی، نظام سیاسی و عوامل زیست محیطی وابسته است.
تولید سوختهای فسیلی به شرکتهای بومی و شبکه عرضه و نظام توزیع تا بازارهای بینالمللی وابستگی دارد. مهمترین میادین نفتی روسیه در قطب در سیبری غربی قرار دارد. در دو دهه اخیر، ولادیمیر پوتین از حامیان کلیدی پروژه های برداشت از این ذخایر است.
در پانزده سال فرارو، راهبرد توسعه مناطق قطبی روسیه بر افزایش میزان برداشت نفت و گاز از نواحی قطبی و توسعه مسیر ترانزیت نفت در آبهای دریای شمال برای صادرات به بازارهای جهانی خواهد بود.
روسها تاکنون ۱۰ هزار کیلومتر خط لوله و چند مسیر دریایی برای انتقال نفت و گاز از مناطق قطبی به بازارهای هدف در شرق و غرب ایجاد کرده است.
با افزایش دمای کره زمین، کریدورهای یخی تغییر کردهاند. بدین ترتیب راه برای ایجاد کریدورهای دریایی هموارتر از گذشته شده است. در سال ۲۰۱۹ میلادی، میزان محمولههای انتقال یافته از مناطق قطبی با کمک یخ شکنهای هستهای ۳۰.۲۸ میلیون تن بوده است.
روسها با میلیاردها دلار سرمایهگذاری امیدوارند تا در سال ۲۰۲۴ میلادی این عدد را به ۸۰ میلیون تن افزایش دهند. آنها تا سال ۲۰۳۵ میلادی ۱۳ یخ شکن سنگین روانه آبراه های قطبی خواهند کرد. از این تعداد ۹ یخ شکن با سوخت هستهای خواهند بود.
*مهمترین تأسیسات نفت و گاز مناطق قطبی روسیه
دو شرکت گازپروم و نواتک پیشرو در اکتشاف و تولید از میادین قطبی هستند. میادین گازی آنها در مناطق یامال و گیدان قرار دارند. از سالها پیش، ساخت خط لولههای انتقال نفت و گاز میادین قطبی در دستور کار مسکو بوده است.
برای تعیین آبراههای دریایی صادرات نفت و مناطق عبور خطوط لولهها، از تصاویر ماهوارهای و مطالعات جغرافیایی و شبیه سازیهای رایانهای پیشرفته استفاده شده است. چند بندر نیز در حال ساخت و تکمیل هستند تا زنجیره تولید و صادرات هیدروکربورها تکمیل شود.
نکته قابل توجه اینست که مسیرهای تابستانی و زمستانی عبور نفتکشها به دلیل تغییرات حجم یخها در نیمکره شمالی متفاوت هستند.
*میزان ذخایر نفت قابل برداشت از میادین قطبی روسیه
نتایج یک مطالعه جدید نشان میدهد تا سال ۲۰۳۵ میلادی، مساحت مناطق یخ زده قطب شمال بین ۱۰ تا ۱۸ درصد کاهش خواهد یافت.عدد مشابه در سال ۲۰۵۰ میلادی، ۱۵ تا ۲۵ درصد و در سال ۲۰۸۰ میلادی ۲۵ تا ۵۰ درصد پیش بینی شده است.
تغییر اقلیم، مهمترین متهم ایجاد شرایط کنونی است. بدین ترتیب با ذوب شدن یخهای مناطق قطبی، احتمال غرق شدن تأسیسات کنونی نفت و گاز بسیار جدی است. بسیاری از خط لولههای ساخته شده روسیه در مناطق یخ زده ساخته شدهاند و با آب شدن یخهای قطبی ممکن است شاهد شکستگی و نشت از آنها باشیم.
*میزان ذخایر گاز طبیعی میادین قطبی روسیه
به دلایل جغرافیایی، عملیات خاموش کردن آتش سوزیها و نشتهای احتمالی بسیار دشوار، پرهزینه و فاجعه بار برای محیط زیست خواهد بود.
ظرفیت تولید و صادرات نفت و گاز از میادین قطبی، وابستگی زیادی به شرایط یخهای این منطقه خواهد داشت. بسیاری از شرکتهای کشتیرانی تمایلی به حضور در مناطق قطبی ندارند. آنها معتقدند هزینه اجاره کشتیهای یخ شکن بالاست و به دلیل محدودیت آبراهها، هزینههای بالای بیمه و فقدان زیرساختهای تعمیرات و لجستیک، تمایلی به فعالیت در مناطق قطبی ندارند.
از سوی دیگر، با افزایش سطح آب دریاها، امکان وقوع سیل و خوردگی بیشتر بنادر و خط لولههای ساخته شده در این مناطق قطبی وجود دارد. روسها که برای ساخت تاسیسات تولید ال ان جی برای حضور در بازارهای آسیایی سرمایه گذاری هنگفتی انجام دادهاند، تدابیر لازم برای ساخت یخ شکن، ایجاد بنادر و توسعه فناوریهای مورد نیاز را برای غلبه بر چالشهای محیط زیست این نواحی در دستور کار قرار دادهاند.
کارشناسان معتقدند با رفت و آمد نفتکشها و شناورهای تدارکاتی در مناطق قطبی و فعالیت تأسیسات فرآورشی و تولید ال ان جی، شاهد انتشار گسترده گازهای گلخانهای در این مناطق حساس و آسیب پذیر خواهیم بود. لذا باید فرصت ها و تهدیدهای فرارو باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. مسابقه بزرگ آغاز شده است.
نویسنده: ریاست مکگی
منبع: thearcticinstitute.org
مترجم: محسن داوری