میزنفت | خط لوله جدید صادرات گاز روسیه به اروپا، زلزلهای در جهان ژئوپلیتیک پدید آورده است. نورداستریم ۲ باعث هراس رهبران شرق اروپا شده و کاخ سفید بارها تهدید کرده تحریم این خط لوله را در دستور کار قرار خواهد داد. اما آنجلا مرکل، بانوی آهنین ژرمنها، همچنان مهمترین حامی این پروژه است.
هفته گذشته، دانمارک پس از ماهها فراز و نشیب، مجوز عبور این خط لوله از آبهای خود را در دریای بالتیک صادر کرد. بدین ترتیب آخرین مانع اجرای این پروژه برداشته شده است.
نورد استریم ۲ در یک نگاه
این خط لوله ۱۲۳۰ کیلومتری در بستر دریای بالتیک نصب شده و از روسیه شروع و تا خاک آلمان امتداد دارد. با ساخت این پروژه، ظرفیت خط لوله نورداستریم کنونی (افتتاح شده در سال ۲۰۱۱ میلادی)، دو برابر خواهد شد. شرکت گازپروم به همراه شرکتهای شل و وینترشال آلمان، مهمترین شرکای پروژه هستند.
شرکت گازپروم همه مجوزهای زیست محیطی و اجرایی لازم را از دولتهای روسیه، آلمان، فنلاند، سوئد و اخیرا دانمارک دریافت کرده است. پیشبینی میشود در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی، صادرات گاز این طرح آغاز شود.
آلکسی میلر، مدیر عامل گازپروم اعلام کرده ساخت بخش مربوط به آبهای دانمارک در مدت ۵ هفته انجام خواهد شد. سپس عملیات تست، تمیزکاری و ارسال آزمایشی گاز در مدت ۷ هفته انجام میشود.
دلایل حمایت کرملین از نورداستریم
پیش از ساخت نورداستریم ۱، روس ها دوسوم گاز صادراتی خود را از طریق اوکراین به اروپا ارسال میکردند اما با تیره شدن روابط دو کشور و افزایش اختلافات آنها بر سر قیمت، در سال ۲۰۰۹ میلادی به مدت ۱۳ روز جریان گاز خرس ها متوقف شد. از آن زمان و با سرنگونی دولت طرفدار مسکو و تصرف شبه جزیره کریمه توسط ارتش روسیه، روابط دو کشور تیره تر شده است.
خط لولههای نورداستریم ۱ و ۲ را باید بخشی از طرح مسکو برای متنوع کردن مسیرهای صادرات گاز به اروپا دانست. پیشبینیهای روسیه نشان میدهد با تعطیلی چند نیروگاه هستهای و زغال سنگ سوز همراه با افول تولید گاز از میادین هلند و دریای شمال، تقاضای گاز در چند کشور اروپایی افزایش خواهد یافت.
دلایل مخالفت آمریکا با نورداستریم
واشنگتن بارها از حمایت آلمان از این پروژه انتقاد کرده است. ترامپ نیز این پروژه را یک اشتباه بزرگ و وحشتناک برای برلین معرفی کرده است. تعدادی از نمایندگان کنگره، لابی برای تحریم این پروژه را آغاز کردهاند. موافقت دانمارک با ساخت خط لوله نورد استریم ۲ میتواند آتش اختلافات میان واشنگتن و دولتهای اسکاندیناوی را به ویژه پس از پیشنهاد تابستان سال گذشته ترامپ مبنی بر خرید گرینلند برانگیزد.
آمریکاییها پس از انقلاب منابع شیل و افزایش پرشتاب ال ان جی صادراتی به دنبال یافتن بازارهای جدید "گاز آزادی" خود هستند. اما چشم انداز روشنی برای یافتن بازارهای جذاب وجود ندارد. آمریکاییها باید گاز خود را پس از سرد کردن، مایع کنند. بدین ترتیب میتوانند آن را از طریق اقیانوس اطلس و با هزینه بالا به مصرف کنندگان اروپایی برسانند.
در مقابل، روسها با داشتن بزرگترین شبکه خط لولههای گازی دنیا، در چند دهه گذشته، عرضه کننده گاز ارزان به اروپایی ها بودهاند. رشد سهم صادرات گاز آمریکاییها در بازار اروپا کمتر از انتظارات بوده و آنها تنها توانستهاند مشتریانی همچون لهستان بیابند که دارای اختلافات سیاسی با واشنگتن است.
رکود اقتصاد جهانی نیز بر این بازار تاثیرگذار بوده است. در مجموع، تولیدکنندگان گاز در ایالات متحده برای رقابت در بازار اروپا با شرایط دشواری روبرو خواهند بود.
سایر مخالفان نورد استریم
کشورهایی که میان روسیه و آلمان قرار دارند و خط لولههای خشکی صدور گاز روسیه از چند دهه پیش از خاک آنها عبور میکند، سالانه مبالغ هنگفتی از گازپروم دریافت میکنند.
این کشورها عبارتند از: اوکراین، لهستان و اسلواکی. آنها بیم دارند که با راهاندازی نورد استریم ۲، همه ساله میلیاردها دلار درآمد خود را از دست دهند. در واقع نیز با را اندازی این پروژه، روسها نیازی به ترانزیت گاز خود از طریق اوکراین نخواهند داشت.
در مذاکرات کنونی مسکو و کیف، نمایندگان دولت اوکراین در موضع ضعف قرار دارند. مدیرعامل شرکت ملی نفت و گاز اوکراین، پس از مجوز دولت دانمارک برای عبور خط لوله نورداستریم از آبهای آنها، در فیسبوک خود این خط لوله را یک اسلحه ژئوپلیتیک غیرقابل مهار توسط مقررات تجاری دانسته است.
روسها در مناطق قطبی سیبری نیز تاسیسات عظیم ال ان جی ایجاد کردهاند تا وارد رقابت در این بخش شوند. گاز این واحدها کمهزینهتر از گاز شیل بوده و در این بخش نیز از مزیت هزینه کمتر برخوردارند.
گروگان گیری اروپا با گاز روسها، افسانه یا واقعیت؟
بازار گاز اروپا با ورود محموله های ال ان جی، رقابتیتر از همیشه شده است. افول تولید گاز میادین دریای شمال و هلند باعث وابستگی بیشتر اروپا به واردات گاز طبیعی شده است. شرکت گازپروم اعلام کرده که در سال ۲۰۱۸ میلادی نسبت به سال ۲۰۱۷ میلادی، سهم بازار خود در اروپا را با ۳ درصد رشد، از ۳۴ درصد به ۳۷ درصد افزایش داده است.
شرکت روسی نواتک نیز با فروش ال ان جی به مشتریان اروپایی، به این رقابت گام نهاده است. هرچند میران وابستگی دولتهای قاره سبز به گاز روسیه متفاوت است.
در شکل (۱)، میزان وابستگی دولت های اروپایی به گاز صادراتی روسیه نشان داده شده است.
دول های فنلاند، لتونی، بلاروس و کشورهای منطقه بالکان، بازار انحصاری گاز صادراتی روسها هستند. اما دولتهای غرب اروپا از منابع مختلف گاز طبیعی نظیر قطر، نروژ و شمال آفریقا برخوردارند. دولتهای آلمان و کرواسی نیز با ساخت پایانههای واردات ال ان جی به دنبال متنوع کردن منابع تامین گاز مورد نیاز هستند.
ورود کابوی ها به بازار گاز اروپا
آمریکاییها در سال های اخیر، صادرات گاز خود به آمریکای جنوبی و آسیا را آغاز کردهاند. قیمت ال ان جی در بازار آسیا، بیش از سایر نقاط دنیا است. اما با افزایش دامنه جنگ تجاری واشنگتن و پکن، کابویهای تگزاس کار سختی برای فروش محمولههای خود در قاره آسیا در پیش دارند.
با تعیین تعرفه واردات ال ان جی از ایالات متحده توسط رهبران چین در پاسخ به اقدام مشابه کاخ سفید در سال گذشته، شاهد کاهش صادرات ال ان جی ایالات متحده بودهایم. در بهار امسال، آمریکاییها توانستند به سومین تامین کننده ال ان جی اروپا پس از قطر و روسیه تبدیل شوند.
تولیدکنندگان تازه وارد آمریکایی ال ان جی با وجود دارا بودن حمایتهای همه جانبه کاخ سفید، در رینگ خونین رقابت گام نهادهاند. بازی بزرگ آغاز شده است. اما برای پیشبینی برنده این مسابقه باید به انتظار راندهای بعدی بنشینیم.
نویسنده: جان دونوان
منبع: Washington Post
مترجم: محسن داوری