قطر چگونه قطر شد؟

وحید حاجی پور|  بسیاری از کشورهای جهان دارای ذخایر انرژی فسیلی هستند، اما کمتر کشوری مانند قطر توانسته از این مزیت خود بهره ببرد. درحالی‌که کشورهای ونزوئلا، عراق، لیبی، نیجریه و... دچار نفرین منابع خود شده‌اند، قطری‌ها برنامه‌ریزی‌های بسیاری را برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود تعریف و پیش برده‌اند.

این شبه‌جزیره کوچک دارای بیشترین درآمد سرانه به میزان 98 هزار و 800 دلار است و حتی ممکن است این میزان به 280 هزار دلار نیز افزایش یابد؛ قطری‌ها محدودیت مالی ندارند و می‌توانند یک کلان‌شهر در صحرا بسازند و برای میزبانی جام جهانی 2022 نیز آماده هستند، هرچند که گفته می‌شود این میزبانی با پرداخت میلیون‌ها دلار رشوه به این کشور رسیده است.

 
سایت بیزینس اینسایدر با درج این مطلب، تصاویری را از قطر جمع‌آوری و سعی کرده است به‌صورت تصویری داستان قطر را روایت کند.
 

قطر از سال 1900 توسط خاندان آل ثانی اداره می‌شود که تحت قیمومیت بریتانیا بود. در تاریخ 17 ژوئیه 1913 شیخ عبدالله بن قاسم آل ثانی – نفر دوم از سمت چپ-  اداره قطر را در دست گرفت.


 
صنعت اصلی قطری‌ها در آن زمان صید ماهی و مروارید بود. در اوایل 1920 که صنعت مروارید دچار سقوط شد، مردم این کشور دچار فقر، سوءتغذیه و بیماری شدند.


 
در سال 1939 در منطقه دخان قطر، نفت کشف شد. به دلیل وقوع جنگ جهانی دوم توسعه میدان نفتی دخان کند بود. گرچه این کشف برای قطری‌ها بزرگ بود، اما در مقابل میدان گازی که 30 سال بعد کشف شد، ناچیز بود.


 
در سال 1951 قطر روزانه 46 هزار و 500 بشکه نفت تولید می‌کرد که 4.2 میلیون دلار برای این کشور درآمد داشت. کشف نفت در دریا و سرمایه‌گذاری شرکت شل برای توسعه نفت این کشور موجب شد تا رقم تولید نفت قطر به 233 هزار بشکه در روز افزایش یابد.



افزایش درآمدهای دولت قطر به‌واسطه نفت، حاکمان قطر را سوی مدرنیزه کردن این کشور سوق داد. در دهه 50 میلادی بود که اولین مدرسه، بیمارستان، نیروگاه، آب‌شیرین‌کن و تلفن‌خانه در قطر افتتاح شد.
 


درآمدهای نفتی قطر از سال 1960 افزایش یافت؛ خاندان آل ثانی خویشاوندان خود را در مسند و پست‌های حکومتی منصوب کرد و به اعضای خاندان کمک‌هزینه و مستمر‌ی‌های غیرمعمول اعطا شد.
 


قطر در سال 1971 استقلال خود از بریتانیا را اعلام و تمامی تعهدات خود را در شرق کانال سوئز باطل کرد.


 
در تاریخ 22 فوریه 1972 خلیفه بن حمد، پدر خود یعنی علی احمد بن علی را عزل کرد که در ایران به شکار شاهین مشغول بود. وی هزینه‌های خانوادگی و مستمری را کاهش داد و درآمدهای قطر را به برنامه‌های اجتماعی، مسکن، بهداشتی، آموزش و بازنشستگی اختصاص داد.


 
در سال 1971، بزرگ‌ترین میدان گازی طبیعی جهان، میدان گازی پارس جنوبی/ گنبد شمالی، در سواحل قطر کشف شد. به دلیل رونق داشتن تولید نفت در آن دوره این میدان در دستور توسعه قرار گرفت.
 


به لطف کشف این میدان، قطر پس از روسیه و ایران در رتبه سوم کشورهای دارنده ذخایر گازی قرار گرفت که حجم این ذخایر 896 تریلیون فوت مکعب تخمین زده شده است.


 
در دهه 1980 که قیمت نفت سقوط کرد، اقتصاد قطر دچار بحران شد. این کشور تصمیم گرفت در سال 1989 توسعه میدان گازی خود را کلید بزند، هرچند که میزان تولید از آن در اوایل توسعه اندک بود.


 
تا سال 1995 وضعیت قطر بهبود نیافته بود. شیخ بن حمد بن خلیفه درحالی‌که امیر خلیفه بن حمد در سوئیس بود علیه وی کودتا کرد و قدرت را در دست گرفت.
 


پادشاه حدید بر سرعت توسعه میدان گازی گنبد شمالی افزود و با افزایش تولید گاز، قطر برای اولین بار توانست به صادرکننده گاز طبیعی مایع یا LNG تبدیل شود.


 
قطری‌ها برای تطبیق دادن خود باعرضه و تقاضای گاز طبیعی، توسعه کارخانه‌های مایع سازی گاز را سرعت دادند، به‌طوری‌که طی 15 سال گذشته، 14 کارخانه مایع سازی گاز را با کمک شرکت‌های بین‌المللی به بهره‌برداری رسانده‌اند.


 
در اواخر دهه 90 قطر با بسیاری از شرکت‌های نفتی‌ جهان قراردادهای مشارکت در تولید امضا کرد. شرکت‌های خارجی با روش حفاری افقی همکاری خود را با قطر آغاز کردند و مرسک دریکی از این قراردادها بلندترین چاه افقی جهان را برای قطر حفاری کرد.


 
در سال 1996 قطری‌ها یک پایگاه بزرگ نظامی را برای آمریکا ساختند که بزرگ‌ترین پایگاه نظامی ایالات‌متحده در خاورمیانه است و سطح امنیت بی‌سابقه‌ای را برای قطر ایجاد کرده است.
 


در سال 1997 قطر قراردادهایی را با اسپانیا و ژاپن امضا کرد تا نیاز گازی این کشورها را در بلندمدت تأمین کند و پس از اجرای این قراردادها، مشتری‌های خود را متنوع کرد.


 
به لطف درآمدهای نفتی و گازی این کشور طی 15 سال گذشته نرخ تولید ناخالص داخلی این کشور به‌سرعت بالا رفته است.
 


قطر برای در امان ماندن نفرین منابع خود، برنامه‌هایی برای متنوع‌سازی اقتصاد خود آغاز کرد. دولت این کشور با ساخت یک شهر آموزشی کمپ بزرگی را دایر کرده است که توسط 6 دانشگاه آمریکایی و دو دانشگاه اروپایی پشتیبانی می‌شود. مراکز تحقیقاتی و اتاق‌های فکر بخش دیگری از این شهر آموزشی هستند.


 
قطر به لطف درآمدهای خود یک صندوق ثروت مستقل به میزان 170 میلیارد دلار ایجاد کرده است.


 
دولت قطر در سال 2003 سازمان سرمایه‌گذاری قطر (QIA)  را به منظور چرخش درآمدهای نفت و گاز تأسیس کرد و تاکنون سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را در شرکت‌های فولکس‌واگن، پورشه، تیم فوتبال پاری سن ژرمن و... انجام داده است.
 


با همین سرمایه‌گذاری‌ها قطر تبدیل به یکی از غول‌های املاک و مستغلات در لندن تبدیل‌شده است. در سال 2005 مرکز مالی قطر برای توسعه صنعت خدمات مالی تأسیس شد تا به یکی از مراکز مالی برای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تبدیل شود.


 
در سال 2006 قطری‌ها توانستند اندونزی را در میزان صادرات گاز طبیعی مایع پشت سر بگذارند، اما این پایان کار نبود، زیرا رقبای دیگری مانند استرالیا و آمریکا در حال ورود به این بازار بودند.


 
در دسامبر 2010 قطر به‌عنوان میزبان مسابقات جام جهانی در سال 2022 انتخاب شد.
قطر قول داده است 12 ورزشگاه این کشور را مجهز به تکنولوژی سرمایشی کند تا گرما بازیکنان را آزار ندهد. این کشور خود را با میزبانی از مسابقات و برنامه‌های ورزشی، هاب ورزش منطقه قرار داده است.
 


تصویر هوایی قطر نسبت به سال 1977 به شکل عجیبی تغییر کرده است. تصویر زیر مربوط به دوحه در سال 1977 است.
 


آنچه به نظر می‌رسد این است که از سال 2008 تا به امروز، 58 آسمان‌خراش، به همراه موزه‌ها، ورزشگاه‌ها، زیرساخت‌های عمرانی و... یا ساخته‌شده و یا در حال ساخته‌شدن هستند.


 
ادعاهای گسترده‌ای درباره شرایط کار و زندگی سخت کارگران مهاجر مطرح‌شده است که برای پروژه‌‌های قطر و آماده‌سازی استادیوم‌های جام جهانی در این کشور به سر می‌برند. البته اولین بار نیست قطر بابت بدرفتاری با شهروندان درجه 2 موردانتقاد قرار می‌گیرد.


  
آیا قطر می‌تواند هنگ‌کنگ خاورمیانه باشد و یا سرانجام دچار نفرین منابع خود شده و در بی‌ثباتی منطقه غرق می‌شود؟ این‌یکی از داغ‌ترین سؤالات جهان است.


 

شنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۰:۴۶