درباره کشوری با حمعیتی اندک و ثروت زیاد
قطر، رهبر بازار جهانی ال ان جی
سیاست‌های انرژی قطر تمرکز فزاینده‌ای بر گاز طبیعی دارد. بخش اعظم دستاوردهای اقتصادی قطر در سه دهه اخیر به دلیل کشف گاز بوده است. قطر سال‌هاست که دارنده بالاترین بیشترین درآمد سرانه در دنیا به شمار می‌رود.
میز نفت | در یک دهه اخیر، قطر رهبر بازار جهانی ال ان ان جی بوده و با توسعه ظرفیت تولید این محصول از ۷۷ میلیون تن به ۱۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ میلادی، شاهد رشد ۴۳ درصدی عرضه ال ان جی قطری‌ها خواهیم بود.
پس از استقلال قطر در سال ۱۹۷۱ میلادی، به‌تدریج شاهد توسعه سریع صنعت نفت و گاز در این شیخ‌نشین به‌ویژه در دهه ۱۹۹۰ میلادی بوده‌ایم. در اواخر سال گذشته، قطر به‌عنوان یکی از کشورهای بنیان‌گذار اوپک این کارتل را ترک کرد تا بر بازار گاز طبیعی تمرکز کند.
شیوخ دوحه دریافته‌اند تقاضای گاز طبیعی در دهه‌های فرارو همچنان افزایش خواهد یافت. در گزارش سال ۲۰۱۸ شرکت بی پی اعلام‌شده در ۲۵ سال فرارو، رشد جهانی تقاضای گاز طبیعی بیش از نفت خام و زغال‌سنگ و حدود ۳۳ درصد خواهد بود. بدین ترتیب قطری‌ها می‌توانند با آمادگی کامل به استقبال رشد جهانی تقاضای گاز طبیعی روند.
میدان فراساحلی گنبد شمالی در سال ۱۹۷۱ میلادی کشف شد. تولید تجاری از این میدان عظیم از سال ۱۹۸۸ میلادی آغاز شده و اسپانیا مقصد نخستین محموله ال ان جی قطری‌ها بوده است. مساحت این میدان برابر با ۶۰۰۰ کیلومترمربع و حدود نصف مساحت خشکی این کشور عربی است. تولید کنونی این میدان ۷۵۰ میلیون مترمکعب در روز اعلام‌شده است.
بر اساس گزارش بی پی، ذخایر گاز طبیعی قطر ۸۸۰ تریلیون فوت مکعب و برابر ۱۳ درصد ذخایر جهانی این محصول است. روسیه با ۱۸.۱ درصد در رتبه نخست و ایران با ۱۷.۲ درصد در رتبه دوم این شاخص قرار دارد. با احتساب میزان تولید کنونی تا سال ۲۱۵۹ میلادی امکان ادامه تولید از میادین هیدروکربوری قطری‌ها وجود دارد. در یک دهه اخیر نیز میزان رشد تولید گاز رهبران دوحه ۱۳ درصد بوده است.
هم‌اکنون قطر پنجمین تولیدکننده بزرگ گاز دنیا و پس از کشورهای ایالات‌متحده, روسیه, ایران و کانادا است. ۶۵ درصد تولیدات هیدروکربوری این کشور را گاز تشکیل می‌دهد. قطر در سال گذشته ۱۸.۴ میلیارد مترمکعب گاز از طریق خط لوله دلفین به امارات و عمان نیز صادر کرد. میزان صادرات ال ان جی نیز ۱۰۳.۴ میلیارد مترمکعب بوده است. بدین ترتیب قطر ۲۶.۳ درصد بازار جهانی ال ان جی را در اختیار دارد.
ساختار صنعت انرژی قطر
شرکت قطر پترولیوم که در سال ۱۹۵۳ میلادی تأسیس‌شده و در سال ۱۹۷۲ میلادی ملی شد، بازیگر اصلی صنعت انرژی قطر و رهبر بازار بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز محسوب می‌شود.
این غول صنعتی در بخش‌های اکتشاف، تولید، پالایش، فروش و بازاریابی محصولات مختلفی نظیر نفت، ال ان جی، ان جی ال، جی تی ال، محصولات پتروشیمی، کودهای شیمیایی، آلومینیوم و فولاد فعالیت دارد. شرکت قطر پترولیوم چند قرارداد مشارکت در تولید با شرکت‌های بین‌المللی و داخلی امضا کرده است.
در بخش پایین‌دستی، شرکت پالایشی قطر پترولیوم که ۱۰۰ درصد سهام آن به شرکت قطر پترولیوم تعلق دارد، تأسیساتی قدیمی در منطقه مسعید دارد. همچنین پروژه‌های جدید پتروشیمی در راس لفان و با مشارکت شرکت توتال قطر به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح استحصال اتان دنیا و ظرفیت سالانه ۱.۶ میلیون تن اتیلن درحال‌توسعه است.
از ابتدای ژانویه سال ۲۰۱۸ میلادی، دو شرکت تولیدکننده گاز قطرگس و راس گس ادغام شدند. این ادغام سالانه ۵۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی مالی به دنبال دارد.
شرکت جدید که قطرگس نام دارد، دارای قراردادهای مشارکت در تولید با اگزون موبیل، توتال، کونوکوفیلیپس و شل بوده و مسئولیت انحصاری صادرات گاز طبیعی قطر را بر عهده دارد.
خط لوله دلفین در سال ۲۰۰۷ میلادی راه‌اندازی شده و این خط لوله ۴۸ اینچی را باید طولانی‌ترین خط لوله صدور گاز در خاورمیانه دانست. امارات متحده عربی و عمان مشتریان این خط لوله هستند. گاز این خط لوله نقش مهمی در تولید برق و فعالیت آب‌شیرین‌کن‌های کشورهای منطقه خلیج‌فارس دارد. در دو سال گذشته، باوجود اختلافات سیاسی امارات و قطر، جریان این طرح همچنان بی‌وقفه ادامه دارد.
سیاست‌های انرژی
سیاست‌های انرژی قطر تمرکز فزاینده‌ای بر گاز طبیعی دارد. بخش اعظم دستاوردهای اقتصادی قطر در سه دهه اخیر به دلیل کشف گاز بوده است. قطر سال‌هاست که دارنده بالاترین بیشترین درآمد سرانه در دنیا به شمار می‌رود.
ساخت سه واحد جدید تولید ال ان جی پس از پایان دوره توقف طرح‌های توسعه میدان گنبد شمالی نیز در دستور کار قطری‌ها قرار دارد. با راه‌اندازی این طرح‌ها، ظرفیت برداشت از میدان‌های گازی آن‌ها از معادل ۴.۸ میلیون بشکه نفت به ۶.۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. بدین ترتیب آن‌ها تا سال‌ها رهبری بازار جهانی ال ان جی را در اختیار خواهند داشت.
زنجیره ارزش نفت و گاز
قطر علاوه بر دارا بودن مجموعه متنوعی از محصولات بالادستی و پایین‌دستی، تلاش می‌کند تا در بخش تولید جی تی ال (تبدیل گاز به سوخت مایع) و نفتا نیز سرمایه‌گذاری کند. هدف‌گذاری آن‌ها افزایش شش برابری صادرات این محصول از ۵۰۰ هزار تن کنونی به سه میلیون تن است.
طرح جی تی ال پرل با راهبری غول نفی شل، بزرگ‌ترین واحد تولید جی تی ال دنیا است و روزانه ۱۴۰۰۰۰ بشکه محصول شامل بنزین، گازوییل، نفتا، پارافین و روغن صنعتی تولید دارد.
پروژه اوریکس جی تی ال نیز با سرمایه‌گذاری ۵۱ درصدی قطر پترولیوم و 49 درصدی شرکت ساسول آفریقای جنوبی از سال 2006 میلادی راه‌اندازی شده است. در این واحد ساخته‌شده در راس لفان از گاز طبیعی برای تولید گوگرد دارای گوگرد کم، نفتا و ال پی جی استفاده می‌شود. ظرفیت روزانه این مجتمع 32410 بشکه در روز است.
روزآمدی فناوری
در سایه اجرای طرح‌های مشترک با شرکت‌های بین‌المللی نفتی، صنعت نفت قطر از فناوری‌های پیشرو نفت و گاز بهره می‌برد.طرح‌های پیشرفته افزایش ضریب بازیافت نفت و مطالعات چهاربعدی مخازن در قطر در حال اجرا است تا تولید نفت و گاز میدان‌های قدیمی تداوم یابد.
دولت قطر از سال‌ها پیش در میادین و پروژه‌های هیدروکربوری در مناطق مختلف دنیا، سهامدار بوده است. آن‌ها در میادین نفت و گاز آفریقای جنوبی، مکزیک، برزیل و آرژانتین میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری مشترک با غول‌های جهانی دارند. در سال گذشته، آن‌ها مالکیت پایانه ال ان جی گلدن پس ایالات‌متحده و چند طرح دیگر را از آن خود کردند.
تولید محصولات پتروشیمی
شرک قطرپترولیوم از خوراک گاز موجود برای توسعه طرح‌های پتروشیمی به‌ویژه در شهر صنعتی جدید راس لفان بهره برده است. این شهر در سال 2025 میلادی به‌صورت کامل راه‌اندازی خواهد شد.
رهبران دوحه به صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از بنیان‌های راهبرد توسعه خود برای افزایش سهم در بازار جهانی این محصولات می‌نگرند.
راهی که در پیش است
در پنج سال آینده، ظرفیت تولید گاز قطر رشدی چشمگیر خواهد داشت. این اتفاق هم‌زمان با افزایش تقاضای جهانی برای سوخت‌های پاک‌تر روی خواهد داد. سرمایه‌گذاری در فناوری‌ها و محصولات دارای ارزش‌افزوده بالا نظیر جی تی ال و محصولات پتروشیمی به رهبران دوحه اجازه خواهد داد تا در بازارهای انرژی و پتروشیمی، نقشی پررنگ و تاثیرگذار ایفا کنند.
بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصادی قطر در سال ۲۰۱۸ میلادی ۲.۶ درصد و ۰.۵ درصد بیش از نرخ مشابه در سال ۲۰۱۷ میلادی بوده است. کاهش کسری بودجه و افزایش ذخایر ارزی از دیگر دستاوردهای رهبران دوحه به شمار می‌رود.
قطر یکی از بالاترین نرخ‌های سرمایه‌گذاری را در دنیا دارد. رهبران این کشور خواهان نقش‌آفرینی بیشتر در عرصه بین‌المللی هستند. دارا بودن صدها میلیارد دلار ثروت در صندوق انرژی، پشتوانه این راهبرد است.
البته تحریم قطر باعث شده تا این کشور با ولع بیشتری به خریداری تسلیحات جنگی بپردازد. آن‌ها در دهه
1990 میلادی، یک میلیارد دلار برای ساخت پایگاه العدید ایالات‌متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین پایگاه آمریکا در خاورمیانه در کشورشان هزینه کردند.
خرید 12 میلیارد یورو جنگنده فرانسوی میراژ نیز نهایی شده است. از سوی دیگر، فعالیت در حوزه بین‌المللی نیز به ایجاد درآمدهای پایدار و توسعه فناورانه کمک خواهد کرد. بهترین راه پیش‌بینی آینده، ساختن آن است.
نویسنده: Oxford Business Group
منبع: Oilprice
مترجم: محسن داوری
پس از استقلال قطر در سال ۱۹۷۱ میلادی، به‌تدریج شاهد توسعه سریع صنعت نفت و گاز در این شیخ‌نشین به‌ویژه در دهه ۱۹۹۰ میلادی بوده‌ایم. در اواخر سال گذشته، قطر به‌عنوان یکی از کشورهای بنیان‌گذار اوپک این کارتل را ترک کرد تا بر بازار گاز طبیعی تمرکز کند.
شیوخ دوحه دریافته‌اند تقاضای گاز طبیعی در دهه‌های فرارو همچنان افزایش خواهد یافت. در گزارش سال ۲۰۱۸ شرکت بی پی اعلام‌شده در ۲۵ سال فرارو، رشد جهانی تقاضای گاز طبیعی بیش از نفت خام و زغال‌سنگ و حدود ۳۳ درصد خواهد بود. بدین ترتیب قطری‌ها می‌توانند با آمادگی کامل به استقبال رشد جهانی تقاضای گاز طبیعی روند.
میدان فراساحلی گنبد شمالی در سال ۱۹۷۱ میلادی کشف شد. تولید تجاری از این میدان عظیم از سال ۱۹۸۸ میلادی آغاز شده و اسپانیا مقصد نخستین محموله ال ان جی قطری‌ها بوده است. مساحت این میدان برابر با ۶۰۰۰ کیلومترمربع و حدود نصف مساحت خشکی این کشور عربی است. تولید کنونی این میدان ۷۵۰ میلیون مترمکعب در روز اعلام‌شده است.
بر اساس گزارش بی پی، ذخایر گاز طبیعی قطر ۸۸۰ تریلیون فوت مکعب و برابر ۱۳ درصد ذخایر جهانی این محصول است. روسیه با ۱۸.۱ درصد در رتبه نخست و ایران با ۱۷.۲ درصد در رتبه دوم این شاخص قرار دارد. با احتساب میزان تولید کنونی تا سال ۲۱۵۹ میلادی امکان ادامه تولید از میادین هیدروکربوری قطری‌ها وجود دارد. در یک دهه اخیر نیز میزان رشد تولید گاز رهبران دوحه ۱۳ درصد بوده است.
هم‌اکنون قطر پنجمین تولیدکننده بزرگ گاز دنیا و پس از کشورهای ایالات‌متحده, روسیه, ایران و کانادا است. ۶۵ درصد تولیدات هیدروکربوری این کشور را گاز تشکیل می‌دهد. قطر در سال گذشته ۱۸.۴ میلیارد مترمکعب گاز از طریق خط لوله دلفین به امارات و عمان نیز صادر کرد. میزان صادرات ال ان جی نیز ۱۰۳.۴ میلیارد مترمکعب بوده است. بدین ترتیب قطر ۲۶.۳ درصد بازار جهانی ال ان جی را در اختیار دارد.
ساختار صنعت انرژی قطر
شرکت قطر پترولیوم که در سال ۱۹۵۳ میلادی تأسیس‌شده و در سال ۱۹۷۲ میلادی ملی شد، بازیگر اصلی صنعت انرژی قطر و رهبر بازار بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز محسوب می‌شود.
این غول صنعتی در بخش‌های اکتشاف، تولید، پالایش، فروش و بازاریابی محصولات مختلفی نظیر نفت، ال ان جی، ان جی ال، جی تی ال، محصولات پتروشیمی، کودهای شیمیایی، آلومینیوم و فولاد فعالیت دارد. شرکت قطر پترولیوم چند قرارداد مشارکت در تولید با شرکت‌های بین‌المللی و داخلی امضا کرده است.
در بخش پایین‌دستی، شرکت پالایشی قطر پترولیوم که ۱۰۰ درصد سهام آن به شرکت قطر پترولیوم تعلق دارد، تأسیساتی قدیمی در منطقه مسعید دارد. همچنین پروژه‌های جدید پتروشیمی در راس لفان و با مشارکت شرکت توتال قطر به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح استحصال اتان دنیا و ظرفیت سالانه ۱.۶ میلیون تن اتیلن درحال‌توسعه است.
از ابتدای ژانویه سال ۲۰۱۸ میلادی، دو شرکت تولیدکننده گاز قطرگس و راس گس ادغام شدند. این ادغام سالانه ۵۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی مالی به دنبال دارد.
شرکت جدید که قطرگس نام دارد، دارای قراردادهای مشارکت در تولید با اگزون موبیل، توتال، کونوکوفیلیپس و شل بوده و مسئولیت انحصاری صادرات گاز طبیعی قطر را بر عهده دارد.
خط لوله دلفین در سال ۲۰۰۷ میلادی راه‌اندازی شده و این خط لوله ۴۸ اینچی را باید طولانی‌ترین خط لوله صدور گاز در خاورمیانه دانست. امارات متحده عربی و عمان مشتریان این خط لوله هستند. گاز این خط لوله نقش مهمی در تولید برق و فعالیت آب‌شیرین‌کن‌های کشورهای منطقه خلیج‌فارس دارد. در دو سال گذشته، باوجود اختلافات سیاسی امارات و قطر، جریان این طرح همچنان بی‌وقفه ادامه دارد.
سیاست‌های انرژی
سیاست‌های انرژی قطر تمرکز فزاینده‌ای بر گاز طبیعی دارد. بخش اعظم دستاوردهای اقتصادی قطر در سه دهه اخیر به دلیل کشف گاز بوده است. قطر سال‌هاست که دارنده بالاترین بیشترین درآمد سرانه در دنیا به شمار می‌رود.
ساخت سه واحد جدید تولید ال ان جی پس از پایان دوره توقف طرح‌های توسعه میدان گنبد شمالی نیز در دستور کار قطری‌ها قرار دارد. با راه‌اندازی این طرح‌ها، ظرفیت برداشت از میدان‌های گازی آن‌ها از معادل ۴.۸ میلیون بشکه نفت به ۶.۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. بدین ترتیب آن‌ها تا سال‌ها رهبری بازار جهانی ال ان جی را در اختیار خواهند داشت.
زنجیره ارزش نفت و گاز
قطر علاوه بر دارا بودن مجموعه متنوعی از محصولات بالادستی و پایین‌دستی، تلاش می‌کند تا در بخش تولید جی تی ال (تبدیل گاز به سوخت مایع) و نفتا نیز سرمایه‌گذاری کند. هدف‌گذاری آن‌ها افزایش شش برابری صادرات این محصول از ۵۰۰ هزار تن کنونی به سه میلیون تن است.
طرح جی تی ال پرل با راهبری غول نفی شل، بزرگ‌ترین واحد تولید جی تی ال دنیا است و روزانه ۱۴۰۰۰۰ بشکه محصول شامل بنزین، گازوییل، نفتا، پارافین و روغن صنعتی تولید دارد.
پروژه اوریکس جی تی ال نیز با سرمایه‌گذاری ۵۱ درصدی قطر پترولیوم و 49 درصدی شرکت ساسول آفریقای جنوبی از سال 2006 میلادی راه‌اندازی شده است. در این واحد ساخته‌شده در راس لفان از گاز طبیعی برای تولید گوگرد دارای گوگرد کم، نفتا و ال پی جی استفاده می‌شود. ظرفیت روزانه این مجتمع 32410 بشکه در روز است.
روزآمدی فناوری
در سایه اجرای طرح‌های مشترک با شرکت‌های بین‌المللی نفتی، صنعت نفت قطر از فناوری‌های پیشرو نفت و گاز بهره می‌برد.طرح‌های پیشرفته افزایش ضریب بازیافت نفت و مطالعات چهاربعدی مخازن در قطر در حال اجرا است تا تولید نفت و گاز میدان‌های قدیمی تداوم یابد.
دولت قطر از سال‌ها پیش در میادین و پروژه‌های هیدروکربوری در مناطق مختلف دنیا، سهامدار بوده است. آن‌ها در میادین نفت و گاز آفریقای جنوبی، مکزیک، برزیل و آرژانتین میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری مشترک با غول‌های جهانی دارند. در سال گذشته، آن‌ها مالکیت پایانه ال ان جی گلدن پس ایالات‌متحده و چند طرح دیگر را از آن خود کردند.
تولید محصولات پتروشیمی
شرک قطرپترولیوم از خوراک گاز موجود برای توسعه طرح‌های پتروشیمی به‌ویژه در شهر صنعتی جدید راس لفان بهره برده است. این شهر در سال 2025 میلادی به‌صورت کامل راه‌اندازی خواهد شد.
رهبران دوحه به صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از بنیان‌های راهبرد توسعه خود برای افزایش سهم در بازار جهانی این محصولات می‌نگرند.
راهی که در پیش است
در پنج سال آینده، ظرفیت تولید گاز قطر رشدی چشمگیر خواهد داشت. این اتفاق هم‌زمان با افزایش تقاضای جهانی برای سوخت‌های پاک‌تر روی خواهد داد. سرمایه‌گذاری در فناوری‌ها و محصولات دارای ارزش‌افزوده بالا نظیر جی تی ال و محصولات پتروشیمی به رهبران دوحه اجازه خواهد داد تا در بازارهای انرژی و پتروشیمی، نقشی پررنگ و تاثیرگذار ایفا کنند.
بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصادی قطر در سال ۲۰۱۸ میلادی ۲.۶ درصد و ۰.۵ درصد بیش از نرخ مشابه در سال ۲۰۱۷ میلادی بوده است. کاهش کسری بودجه و افزایش ذخایر ارزی از دیگر دستاوردهای رهبران دوحه به شمار می‌رود.
قطر یکی از بالاترین نرخ‌های سرمایه‌گذاری را در دنیا دارد. رهبران این کشور خواهان نقش‌آفرینی بیشتر در عرصه بین‌المللی هستند. دارا بودن صدها میلیارد دلار ثروت در صندوق انرژی، پشتوانه این راهبرد است.
البته تحریم قطر باعث شده تا این کشور با ولع بیشتری به خریداری تسلیحات جنگی بپردازد. آن‌ها در دهه
1990 میلادی، یک میلیارد دلار برای ساخت پایگاه العدید ایالات‌متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین پایگاه آمریکا در خاورمیانه در کشورشان هزینه کردند.
خرید 12 میلیارد یورو جنگنده فرانسوی میراژ نیز نهایی شده است. از سوی دیگر، فعالیت در حوزه بین‌المللی نیز به ایجاد درآمدهای پایدار و توسعه فناورانه کمک خواهد کرد. بهترین راه پیش‌بینی آینده، ساختن آن است.
نویسنده: Oxford Business Group
منبع: Oilprice
مترجم: محسن داوری
سه شنبه ۱۱ تير ۱۳۹۸ ساعت ۱۲:۵۴
کد مطلب: 24017
