میز نفت | نخستین پایانه شناور ذخیرهسازی و تبدیل ال ان جی به گاز طبیعی ترکیه در دسامبر سال ۲۰۱۶ میلادی در ازمیر شروع به کار کرد. با افزایش ظرفیت مصرف و تجارت گاز طبیعی در کشور ترکیه، این کشور به بزرگترین بازار گاز در منطقه تبدیل شده و در آینده نزدیک شاهد رقابت تولیدکنندگان ال ان جی و خطوط لوله برای حضور در این هاب انرژی خواهیم بود.
در ۲۵ سال گذشته، ترکیه در چند پروژه انتقال و توزیع انرژی به ارزش دهها میلیارد دلار مشارکت کرده تا منابع عرضه انرژی خود را متنوع کند. با افزایش ظرفیت ذخیرهسازی و افزایش منابع عرضه، آنها از مزیت متنوع شدن منابع تأمین گاز برخوردار شدهاند.
ترکیه سالانه ۵۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی وارد میکند. بدین ترتیب این کشور برای تولیدکنندگان بزرگ گاز طبیعی بهویژه آمریکا، روسیه و قطر از جذابیت زیادی برخوردار است.
بازار جهانی گاز با رکود در عرضه تولیدکنندگان کلیدی روبرو شده و کشورهای واردکننده نظیر ترکیه میتوانند از مزیت چانهزنی در مذاکرات خود با صادرکنندگان بهرهگیری کنند. وجود شبکه گسترده توزیع و ایجاد زیرساختهای متنوع از دیگر برگ برندههای آنکارا محسوب میشود.
ساخت خط لولههای تاناپ و کریدور گازی جنوبی در کنار خط لوله ترک استریم و راهاندازی پایانههای شناور ذخیرهسازی و تبدیل ال ان جی به گاز، ترکیه را به یک بازار رقابتی تبدیل کرده است.
با شرایط پدید آمده، آمریکاییها نیز در سایه انقلاب گاز شیل خواهان کسب سهم از این بازار نوظهور هستند. قیمت ال ان جی در شرق مدیترانه کمتر از بازارهای آسیایی است و تولیدکنندگان آمریکایی ال ان جی بهخوبی از این تفاوت گسترده آگاهاند. بازار گاز طبیعی نیز در هفتههای اخیر با فراز و نشیبهای زیادی روبرو بوده و اختلاف قیمت گاز در دو بازار آسیا و اروپا به کمتر از ۵۰ سنت کاهشیافته است.
کارشناسان از تغییر مهرههای بازی در بازار گاز طبیعی با افزایش رقابت صادرکنندگان سخن میگویند. رقابت تولیدکنندگان آمریکایی و روسی افزایش چشمگیری داشته و تخفیفهای قابلتوجه گازپروم در ایجاد این شرایط، نقشی کلیدی دارد.
اگرچه گازپروم رهبر بازار گاز در اروپا به شمار میرود، اما در فاصله جولای سال ۲۰۱۸ تا مارس سال ۲۰۱۹ میلادی، شاهد افزایش ۲۷۲ درصدی صدور ال ان جی آمریکاییها بودهایم. هماکنون آمریکاییها سومین تأمینکننده بزرگ گاز اروپا هستند و قاره سبز مهمترین بازار هدف آمریکاییها محسوب میشود. فراموش نکنید که در سهماهه نخست سال جاری، ترکیه یکی از بزرگترین بازارهای صدور گاز آمریکاییها به اروپا بوده است.
تحولات در واردات گاز طبیعی
آمار منتشرشده توسط دولت ترکیه نشان میدهد از مجموع ۵۰.۳ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی وارداتی ترکیه در سال ۲۰۱۸ میلادی ۲۲.۵ درصد آن (برابر با ۱۱.۳۲ میلیارد مترمکعب) بهصورت ال ان جی بوده است.
کاهش میزان خرید گاز طبیعی از طریق خط لوله و انعطافپذیری در میزان خرید موردنیاز از دیگر راهبردهای آنکارا به شمار میرود. علاوه بر روسیه و ایالاتمتحده، دولت قطر نیز تلاش میکند تا در این بازار سهمی بیشتر ایفا کند.
با افزایش سهم ال ان جی در سبد گاز مصرفی ترکها، نقش خط لولهها (باوجود نقش کلیدی کنونی) بهتدریج در حال کاهش است. روسیه هماکنون بیش از ۵۰ درصد گاز مصرفی ترکیه را از طریق خط لوله تأمین میکند، اما این عدد در حال کاهش است.
راهاندازی دو پایانه جدید واردات ال ان جی در ازمیر و هاتای دورتیول در ماههای اخیر به رهبران آنکارا اجازه میدهد تا ال ان جی بیشتری وارد کنند.
ظرفیت روزانه واردات ال ان جی ترکیه ۱۱۷ میلیون مترمکعب اعلام شده است. این شرایط را باید چالشی برای صادرکنندگان گاز از طریق خط لوله و بر هم خوردن مهرههای بازی دانست.
رویای ایجاد هاب تجارت گاز طبیعی
تعدادی از قراردادهای بلندمدت خرید گاز ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی پایان خواهد یافت. حجم سالانه این قراردادهای وارداتی ۱۵.۶ میلیارد مترمکعب و برابر با ۳۰ درصد مصرف گاز ترکیه اعلام شده است.
همزمان با مذاکرات ترکها برای تمدید این قراردادها، شاهد حذف بندهای دست وپاگیر و محدودکننده آنها نیز خواهیم بود.
شرکت دولتی بوتاش در تلاش برای ایجاد یک هاب و آزادسازی تجارت گاز در این کشور در کنار راهاندازی بورس انرژی از سپتامبر سال ۲۰۱۸ میلادی است. بدین ترتیب شاهد ایجاد قیمتگذاری روزانه گاز در آینده نزدیک خواهیم بود. از سوی دیگر، ترانزیت گاز نیز میتواند با راهاندازی خط لولههای تاناپ و ترک استریم، درآمدهای هنگفتی برای ترکها به ارمغان آورد.
بهبود امنیت انرژی و افزایش قدرت اقتصادی با افزایش حضور در بازار گاز طبیعی در دستور کار آنکارا قرار دارد. بهبود ثبات سیاسی و ایجاد طرحهای پاییندستی نیز از دیگر منافع این طرحها به شمار میرود.
اما تبدیل ترکیهبه یک هاب تجارت گاز در شرق مدیترانه نیازمند تغییر در مقررات تجاری و قوانین کنونی این کشور است.
اقتصاد ترکیه در آستانه اصلاحات گسترده قرار دارد و شرکتهای خصوصی نقشی کلیدی در این دوره ایفا خواهند کرد.
قیمت کنونی گاز در ترکیه بر اساس قیمت نفت خام تعیین میشود. بدین ترتیب با افزایش قیمت نفت و سقوط ارزش لیر ترکیه، شاهد افزایش هزینههای آنکارا هستیم. بدین ترتیب زمان ایجاد سازوکار مستقل قیمتگذاری گاز طبیعی فرارسیده است.
جایگاه ترکیه بهعنوان یک مسیر کلیدی ترانزیت گاز به اروپا بهسرعت در حال تقویت است و راهاندازی خط لوله تاناپ یک گام کلیدی محسوب میشود. رؤیاهای رهبران ترکیه در حال تحقق است و یک هاب انرژی در جنوب اروپا و شرق مدیترانه در حال شکلگیری است. بهترین راه پیشبینی آینده، ساختن آن است.
نویسنده: الیف ایرسن
منبع: Daily Sabah
مترجم: محسن داوری