کانون‌های بحران ژئوپلیتیک دنیا در سال 2019

میز نفت| سال ۲۰۱۸ میلادی با چالش های متفاوت بین المللی به پایان رسید و‌ سال ۲۰۱۹ میلادی می تواند سالی با اتفاقات خوب و بد متفاوت باشد. 

من در این مقاله تلاش می کنم تا کانون های مهم ایجاد بحران های ژئوپلیتیک را معرفی کنم. در ادامه با پنج کانون زدوخوردهای دنیا در سال جاری آشنا می شویم. این مناطق در ماه های آینده، اتفاقات داغی را پشت سر خواهند گذاشت. سیاستگذاران دنیا نیز به دقت این رویدادها را دنبال می کنند.

1. سوریه
اگرچه تعدادی از تحلیلگران سیاسی از پایان جنگ سوریه و پیروزی بشار اسد در این نبرد پیچیده سخن می گویند، اما من معتقدم که دلایلی برای تداوم نگرانی در سال 2019 میلادی وجود دارد. به عنوان مثال، سرنوشت استان ادلب در هاله ای از ابهام قرار دارد. 

در این استان، چند هزار تروریست القاعده و داعش در کنار دو میلیون شهروند سوری وجود دارند. در نشست سوچی، گفتگوهایی در مورد آینده ادلب انجام شده است. همچنین گفته می شود جنگجویان ارتش سوریه به زودی روانه ادلب خواهند شد.

با وجود اولویت گفتگو برای تعیین سرنوشت ادلب، گروه های مخالف دمشق به راحتی سلاح های خود را بر زمین نخواهند گذاشت. 
اگر شرایط کنونی نیز ادامه یابد، با بازسازی نیروهای مخالفان امکان اوج‌گیری مجدد زدوخوردها وجود دارد.

سازمان ملل متحد پیش بینی کرده در صورت بالا گرفتن آتش جنگ در ادلب، یک میلیون نفر از ساکنان این استان به سوی مرزهای ترکیه آواره خواهند شد. تاکنون سه میلیون آواره سوری وارد خاک ترکیه شده اند و این روند ادامه خواهد داشت.

در صورت انجام حملات شیمیایی در نبرد ادلب ممکن است شاهد حضور نیروهای نظامی غرب در این منطقه باشیم.از سوی دیگر، احتمال حملات هوایی نیروهای اسراییلی به تاسیسات نظامی ایران در خاک سوریه وجود دارد. (در دو‌ سال گذشته، اسراییلی ها به بیش از 200 هدف در خاک سوریه حمله کرده اند.)

همچنین احتمال مقابله به مثل ایران وجود دارد. دولت ترکیه نیز خواهان انزوای کردهای ساکن سوریه و در مناطق نزدیک به مرزهای آنها به ویژه منجیب است.

با خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، احتمال زدوخورد نظامی ارتش ترکیه و کردها و سلطه نظامیان آنکارا بر شرق فرات افزایش یافته است.
نیروهای باقیمانده داعش نیز ممکن است با تجدید قوا، امنیت مرزهای غرب عراق را به خطر اندازند.

بدین ترتیب، کشور بحران زده سوریه را یکی از نقاط بحرانی دنیا در سال 2019 میلادی دانست.

2. ایران
تهران در یک دهه اخیر با شرایط دشوار داخلی و بین المللی روبرو بوده است. ثبات دولت کنونی و آینده نظام حاکم نیز در هاله ای از ابهام قرار دارد.  پس از بازگشت تحریم های واشنگتن علیه صادرات نفت ایران در نوامبر گذشته، صادرات کنونی نفت این کشور به حدود یک‌ میلیون بشکه در روز در ماه جاری سقوط کرده است.

در اوایل بهار گذشته، میزان صادرات نفت ایران ۲.۵ میلیون بشکه در روز بوده است.این شرایط، فشار زیادی بر اقتصاد ایران وارد کرده و صندوق بین المللی پول از رشد ۱.۵ - درصدی اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی و ۳.۵ - درصدی در سال ۲۰۱۹ میلادی خبر داده است.

پیش از اعمال تحریم های کاخ سفید، پیش بینی این صندوق از رشد اقتصاد ایران در این دو سال ۴ درصد اعلام شده بود. رسانه ها از نارضایتی های داخلی در ایران و فساد دولتی همراه با بیکاری گسترده (به ویژه در میان جوانان) خبر می دهند. کمبود آب و دست و‌ پنجه نرم کردن با بزرگترین خشکسالی نیم قرن اخیر نیز بر چالش های کنونی رهبران تهران دامن زده است.

پیش بینی ها نیز از وخیم تر شدن شرایط در ماه های آینده و سال آینده خبر می دهد. در سال ۲۰۱۸ میلادی، تظاهرات هایی در چند شهر ایران در اعتراض به مسایل اقتصادی برپا شده بود. هرچند شرایط ماه های آینده بدتر خواهد شد.

انجام آزمایش های موشکی و یا مانورهای دریایی در خلیج فارس، از ابزارهای تهران در بخش سیاست خارجی است. هرچند تا زمان تداوم‌ صادرات محدود شده نفت ایران، آنها دست به اقدامات تنش زا نخواهند زد.

حملات سایبری به زیرساخت های اسراییل، عربستان و یا دولت های غربی از دیگر ابزارهای کنونی ایرانی ها به شمار می رود. افزایش حمایت از نیروهای شبه نظامی مورد حمایت تهران نظیر حزب الله لبنان، حوثی های یمن و گروه های شبه نظامی شیعه در عراق نیز از پیش بینی های دیگر کارشناسان است.

اگرچه تهران تلاش می کند تا از برخورد نظامی با ایالات متحده و متحدان منطقه ای واشنگتن دوری کند، اما احتمال برخورد نظامی اتفاقی و‌ بدتر شدن وضعیت اقتصادی این کشور وجود دارد.

3. روسیه- اوکراین
سومین چالش کلیدی ژیوپلیتیک دنیا در سال جاری، میان روسیه و اوکراین خواهد بود. پس از الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی همراه با تداوم حمایت مسکو از جدایی طلبان شرق اوکراین، احتمال رویارویی غول های شرق و غرب افزایش یافته است.

در چهار سال اخیر، بیش از ۱۰۰۰۰ نفر در این کشور جان خود را در زدوخوردها از دست داده اند و با افزایش تنش های دریایی در آب های اوکراین، دورنمایی برای بهبود شرایط وجود به چشم‌ نمی خورد.
با تحریم های واشنگتن علیه مسکو، دورنمای روابط ابرقدرت های شرق و غرب در هاله ای از ابهام قرار دارد.

نرخ رشد اقتصاد روسیه در سال جاری به کمتر از دو درصد رسیده و‌ محبوبیت پوتین سقوط قابل توجهی داشته است. بدین ترتیب با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در مارس آینده و احتمال دخالت مردان یخی در آن، باید به انتظار اتفاقات آینده بنشینیم.

4. چین
جنگ‌ تجاری چین و آمریکا در یک سال اخیر در کانون توجه رسانه ها بوده است. هرچند این دو کشور در مسایل دیگری نیز با یکدیگر اختلاف نظر دارند.

دریای چین جنوبی یکی از کانون های رویارویی دیپلماتیک و نظامی پکن و واشنگتن در سال های اخیر بوده است. حضور ناوها و‌ جنگنده های آمریکایی برای دفاع از منافع تایوان، شرایط را پیچیده تر از همیشه کرده است.

5. کره شمالی
کره شمالی را باید پنجمین کانون بحران ژیوپلیتیک در سال ۲۰۱۹ میلادی دانست. 

برنامه هسته ای و‌ موشکی کره شمالی همچنان ادامه دارد و دنیا به انتظار دیدار دوم‌ رهبران ایالات متحده و کره شمالی نشسته است.
برگزاری مانور نظامی کره جنوبی و ایالات متحده بر پیچیده تر شدن شرایط خواهد افزود.

دولت های ایران، پاکستان و سوریه خریداران احتمالی سلاح های نظامی دولت کره شمالی هستند. احتمال حمله سایبری پیونگ یانگ به تاسیسات کره جنوبی و آمریکا نیز وجود دارد. بدین ترتیب سال ۲۰۱۹ میلادی را باید سالی پرفرازونشیب و کلیدی در حوزه ژیوپلیتیک دانست. 


نویسنده: میشل پی. دم سی
منبع: www.energypolicy.columbia.edu
مترجم: محسن داوری

سه شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۰۲