ميزنفت| با بهبود تدریجی قیمت نفت در ماه های اخیر، شرکت های اکتشاف و تولید فعال در شرق مدیترانه، عملیات توسعه خود را سرعت بخشیده اند. هرچند همچنان چالش هایی وجود دارد. منطقه شرقی دریای مدیترانه از چند سازند مختلف تشکیل شده است که عبارتند از: دلتای نیل، عربی غربی و زاگرس. و بخش قابل توجهی از میادین مدیترانه در حقیقت ادامه سازندهای خاورمیانه به شمار می روند. در ادامه با مهمترین دستاوردهای کشورهای این منطقه آشنا می شویم:
*مصر
در کشور مصر چند پروژه بزرگ بالادستی شامل میادین نوروس و ظهر در حال اجرا است. با راه اندازی این طرح ها در سال 2020 میلادی، ظرفیت تولید گاز این کشور دو برابر خواهد شد. رهبران مصر امیدوارند در سال جاری، واردات گاز طبیعی آنان پایان یابد و خودکفا شوند. به دلیل تولید 70 درصد برق این کشور توسط گاز طبیعی، خودکفایی در تامین گاز مصرفی یک ضرورت است.
طارق المعلا، وزیر نفت مصر می گوید: میادین ظهر، الکساندریه شمالی و نوروس مهمترین پروژه هایی هستند که تولید گاز طبیعی را افزایش خواهند داد. این طرح ها راه دستیابی مصر به خودکفایی را هموار خواهند کرد.
در سال 2017 میلادی، تولید گاز طبیعی مصر افزایش یافت و به 5.1 میلیارد فوت مکعب در روز رسید. عدد مشابه در سال 2016 میلادی 4.4 میلیارد فوت مکعب بوده است.
تولید میدان نوروس که در بخش فراساحلی دلتای نیل انجام می شود، در اوایل سال 2017 میلادی به اوج ظرفیت رسید. شرکت انی اعلام نموده که هفت چاه عملیاتی آن از تولید روزانه 170 هزار بشکه برخوردارند. در ماه دسامبر، به هر ترتیب، میدان فوق عظیم ظهر پس از گذشت 30 ماه از زمان کشف آن توسط شرکت انی وارد مرحله تولید شد. مقدار گاز در جای این میدان در اگوست سال 2015 میلادی 30 تریلیون فوت مکعب اعلام گردیده بود. این میدان در 120 مایلی شمال پورت سعید قرار گرفته است. عمق آب در اطراف این میدان 4900 فوت بوده و تا سال 2019 میلادی 20 حلقه چاه در این میدان حفاری خواهد شد.
شرکت انی با همکاری شرکت پتروبل به عنوان شریک تجاری خود رهبر کنسرسیوم شروک است. در فوریه سال 2017 میلادی، شرکت بی پی 10 درصد سهام این پروژه را خریداری کرد. شرکت روسنفت نیز 30 درصد سهام پروژه را در پاییز گذشته خریداری نمود. همچنین شرکت بی پی در سال های اخیر در این منطقه فعالیت های اکتشافی گسترده ای داشته است.
شرکت دلتای نیل غربی در توسعه فعالیت های اکتشاف و تولید در میادین نفت و گاز مصر به ویژه پنج میدان تاورث، لیبرا، گیزا، فایوم و راوین نقش گسترده ای داشته است. پیش بینی می شود تولید از این پنج میدان به 1.3 میلیارد فوت مکعب در روز برسد. این عدد برابر با 30 درصد گاز تولیدی مصر در حال حاضر می باشد.
تولید از میادین تاوروس و لیبرا در مارس سال 2017 میلادی آغاز گردیده و در مجموع 600 میلیون فوت مکعب به تولید روزانه گاز کشور فراعنه افزوده شده است.
در بخش توسعه میادین جدید دارای سامانه های زیردریا، میدان های لیبرا و تاوروس دارای نه حلقه چاه بوده و از یک شبکه خطوط لوله زیردریایی به طول 26 مایل برخوردار است.
در سه میدان دیگر باقیمانده نیز پیش بینی ها از تولیدی شدن آنها در سال 2019 میلادی خبر می دهد. براساس گزارش شرکت بی پی، فاز نخست شامل 12 حلقه چاه و 2 اتصال زیردریایی در بخش آب های عمیق است.
*رژیم اشغالگر قدس
دو میدان تامار و لویاتان، کانون فعالیت های اکتشاف و تولید در سرزمین های اشغالی محسوب می شوند. همچنین توسعه میدان های کاریش و تانین نیز با دستاوردهای چشمگیری همراه بوده است.
پس از واگذاری این دو میدان در سال 2016 میلادی، شرکت انرژین اویل اند گس، برنامه توسعه آنها را ارایه کرده است. حجم گاز این میدان 2.4 تریلیون فوت مکعب و مقدار میعانات سبک آن 33 میلیون بشکه تخمین زده می شود. در برنامه توسعه این میدان ها، یک شناور اف پی اس او پیش بینی شده است.
براساس اعلام شرکت توسعه دهنده، دستیابی به بیشینه نرخ بازیافت همراه با کمترین آسیب زیست محیطی در دستور کار قرار دارد.
شناور فرآورشی پروژه در 56 مایلی ساحل نصب شده و تولید روزانه گاز طبیعی میدان 400 مبلیون فوت مکعب خواهد بود.
مدیران شرکت انرژین اعلام کرده اند در میدان کاریشمین 3 حلقه چاه حفاری می شود و یک خط لوله انتقال گاز خشک جهت اتصال به شبکه خطوط لوله رژیم اسراییل در بستر مدیترانه نصب می شود.
توسعه میدان تنین نیز در آینده نزدیک آغاز خواهد شد. شش حلقه چاه در این میدان حفاری شده و به اف پس اس او نصب شده در میدان کاریش متصل می گردد.
در ماه آگوست سال 2017 میلادی، شرکت انرژین اعلام کرد برنامه توسعه پیشنهادی آنان توسط مدیران صنعت نفت اسراییل تایید شده است. نخستین برداشت گاز این میدان در سال 2020 میلادی محقق خواهد شد.
این رژیم براساس گزارش سالانه شرکت بی پی (2017)، دارای بالاترین نرخ رشد تقاضای گاز طبیعی در دنیا می باشد.
شرکت انرژین اعلام نموده گاز تولیدی از دو میدان کاریش و تانین باعث افزایش عرضه شده و در بازار داخلی رژیم اسراییل، شاهد رقابت پذیری در تعیین قیمت ها خواهیم بود. از سوی دیگر، در پاییز سال گذشته، پنج بلوک اکتشافی فراساحلی جدید در آب های این رژیم به شرکت انرژین واگذار شد.
هم اکنون این شرکت دارای 13 مجوز اکتشاف بوده و مدیران آن معتقدند بلوک های 12، 21، 22، 23 و 31 از ذخایر چشمگیری برخوردارند. براساس گزارش شرکت انرژین، دوره اولیه اجرای عملیات اکتشاف 3 سال تعیین شده است.
اگر عملیات اکتشاف به یافتن ذخایر هیدروکربوری منجر شود، از شناور اف پی اس او موجود در میدان های کاریش و تانین برای بهره برداری از میدان استفاده خواهد شد.
شرکت نفت و گاز زیون نیز سال پرباری را در سال 2017 میلادی پشت سر گذاشته است. در اوایل ماه ژوین سال 2017 میلادی، این شرکت اعلام کرد عملیات حفاری چاه شماره 1 میدان مگیدو- جزریل را در جنوب منطقه گالیله جنوبی آغاز کرده است.
ویکتور کاریلو، مدیرعامل این شرکت می گوید: ما راه دشوار و پرفرازونشیبی را در سال های گذشته پشت سر گذاشته ایم. کارکنان ما از دستیابی به نتایج کنونی، خوشحال و هیجان زده اند. براساس پیش بینی ها، عملیات حفاری در چهار لایه مختلف زمین شناسی انجام می گردد. ذخایر این میدان 6.6 میلیارد بشکه اعلام شده است.
یووال اشتینیتز، وزیر انرژی رژیم اشغالگر صهیونیستی از تمایل کشورش برای تبدیل شدن به یک صادرکننده گاز طبیعی در سایه کشف ذخایر جدید خبر داده است.
رهبران تل آویو معتقدند ذخایر شرق مدیترانه رقیبی برای میادین بالغ دریای شمال بوده و کشورهای اروپا و شمال آفریقا، مشتریان آینده این میادین خواهند بود.
در ماه سپتامبر گذسته و پس از 9000 فوت حفاری، شرکت زیون اعلام کرد نشانه هایی از یافتن ذخایر هیدروکربوری در مناطق ساحلی این رژیم یافته است.
از سوی دیگر، توسعه میدان لویاتان به عنوان بزرگترین میدان گازی فراساحلی این رژیم، در سال گذشته با شتاب قابل توجهی همراه بوده است.
شرکت های دیلیک گروپ، راتیو اکسپلوریشن و نوبل انرژی به عنوان توسعه دهندگان این میدان در ماه فوریه، فاز نخست پروژه را راه اندازی کردند.در این پروژه، چهار چاه زیردریایی هر یک با تولید روزانه 300 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی، حفاری و راه اندازی خواهد شد. تولید از این چاه ها از طریق یک خط لوله 73 مایلی به یک سکوی ثابت منتقل می گردد که در 6 مایلی ساحل نصب گردیده است.
میدان لویاتان از ذخیره گاز چشمگیر 22 تریلیون فوت مکعب برخوردار بوده و در اواخر سال 2019 میلادی، شاهد آغاز تولید گاز طبیعی از آن خواهیم بود.
دیوید استور، مدیرعامل شرکت نوبل انرژی می گوید: با راه اندازی این پروژه، عرضه گاز طبیعی اسراییل افزایش یافته و رهبران تل آویو می توانند تعهدات خود برای تغییر سوخت نیروگاه های زغال سنگی و استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک تر را اجرا کنند. همچنین راه برای صادرات برق به کشورهای همسایه نیز هموار خواهد شد.
*قبرس
در جمهوری قبرس، فعالیت های اکتشاف و تولید ادامه دارد. پس از کشف ذخایر گاز میدان آفرودیت در سال 2011 میلادی، این میدان در انتظار سرمایه گذاری توسط شرکت های نفتی است. میدان گازی فراساحلی آفرودیت در بلوک 12 و در فاصله 21 مایلی غرب میدان لویاتان رژیم اسراییل قرار دارد. ذخایر گاز طبیعی این میدان 3.6 تا 6 تریلیون فوت مکعب تخمین زده می شود.
استلیوس نیکولایدیس، مدیر خدمات هیدروکربوری وزارت انرژی، تجارت، صنعت و گردشگری قبرس می گوید: تولید تجاری گاز طبیعی در فهرست اولویت های کشور ما قرار دارد. ما با همراهی شرکای تجاری خود در نظر داریم تا یک خط لوله صادرات گاز طبیعی به مصر احداث کنیم.
تلاش برای دستیابی به تفاهم با سایر کشورهای همسایه برای همکاری های مشترک از دیگر برنامه های دولت قبرس محسوب می شود. تاکنون قراردادهای همکاری مشترک در حوزه نفت و گاز میان دولت قبرس با کشورهای مصر، یونان و لبنان به امضا رسیده است. به علاوه، چند مناقصه واگذاری بلوک های فراساحلی کشور قبرس انجام شده است.
*ترکیه
در شمال قبرس و در کشور ترکیه، شرکت کندور پترولیوم درحال اکتشاف و تولید در میدان گازی پویرازریگ در خلیج گالی پولی واقع در شمال غرب این کشور است. در ژانویه 2017 میلادی، شرکت کندور پترولیوم از موفقیت آمیز بودن حفاری در چاه اکتشافی پویراز غربی 2 خبر داد. بدین ترتیب افق های اکتشافی جدیدی پدید آمده است. پس از حفاری 5 حلقه چاه و تکمیل تاسیسات فرآورش مرکزی و خطوط لوله در ژانویه سال جاری، شاهد نخستین برداشت گاز از این پروژه بودیم.
ظرفیت تاسیسات فرآورشی مرکزی پویراز ریگ 15 میلیون فوت مکعب در روز بوده و خط لوله ای 6 اینچی به طول 10 مایل برای اتصال به شبکه انتقال گاز ترکیه احداث شده است.
شرکت والیورا انرژی در پاییز سال گذشته از کشف یک میدان در شمال غرب ترکیه خبر داده است. چاه یامالیک 1 در فاز نخست با همکاری شرکت استات اویل حفاری شده و 13766 فوت طول دارد. با توجه به نتایج مناسب به دست آمده در سازند کیسان، برنامه توسعه این میدان ادامه خواهد یافت.
*لبنان
اگرچه لبنان از مقاصد کنونی شرکت های اکتشاف و تولید محسوب نمی شود، اما در سال 2017 میلادی، نخستین مناقصه واگذاری بلوک های اکتشافی فراساحلی این کشور برگزار شد. پس از موفقیت های دو کشور اسراییل و مصر در یافتن ذخایر هیدروکربوری در آب های شرق مدیترانه، رهبران بیروت خواهان عقب نیفتادن در این مسابقه هستند.
در گام نخست بلوک های 4 و 9 در اولویت اکتشاف هستند. کنسرسیومی شامل شرکت های توتال، انی و جی اس سی نواتک برای اکتشاف برگزیده شده و در سال 2019 میلادی، شاهد آغاز عملیات لرزه نگاری و حفاری خواهیم بود.
فقدان ثبات سیاسی و مشکلات ژیوپلیتیک در تاخیر توسعه این میادین تاثیرگذار بوده است. با تصویب مقررات جدید دریافت مالیات از شرکت های فعال در صنعت نفت و گاز لبنان، رهبران بیروت امیدوارند تا از درآمدهای این حوزه برای بازپرداخت تعهدات مالی خود بهره ببرند.
*سوریه
در سال های اخیر، این کشور درگیر حنگ های فرسایشی داخلی بوده است. میانگین تولید روزانه نفت این کشور در سال گذشته 35هزار بشکه بوده است. همسایگی سوریه با عراق به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ اوپک ممکن است بر تولید نفت رهبران بغداد تاثیر گذارد. رویارویی احتمالی نظامی آمریکایی ها با روس ها و ایرانی ها نیز می تواند بازار نفت را با شوک روبرو کند. شرکت های نفتی روسیه خواهان اکتشاف ذخایر نفت و گاز در آب های این کشور هستند، هرچند اجرایی شدن این تصمیم در گروی پایان جنگ و بازگشت آرامش به این کشور جنگ زده است.
*یونان
دولت یونان، تمرکز فعالیت های خود را بر روی اکتشاف ذخایرهیدروکربوری در سازند پرینوس خلیج کاوالا قرار داده است. اما عملیات اکتشاف در مناطق غربی یونان نیز آغاز شده است.
اگرچه بیشترین سرمایه گذاری یونانی ها در بخش فراساحلی انجام می شود، اما توسعه چند بلوک خشکی نیز آغاز شده است.
در ماه مارس سال گذشته میلادی، شرکت انرژیون به عنوان تولیدکننده اصلی محصولات هیدروکربوری این کشور موافقت کرد با دریافت 60درصد حق مالکیت، بلوک های آیونینا و آیتولوآکارنانیا را به شرکت رپسول واگذار کند.
شرکت رپسول پیشتر، مسیولیت توسعه چند بلوک در مناطق غربی یونان به مساحت 8547 کیلومتر مربع را با لرزه نگاری دوبعدی برعهده گرفته بود.
عرضه بیش از تقاضای نفت توسط اعضای اوپک، کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی وتوسعه منابع نفت و گاز این منطقه را در کوتاه مدت با مانع روبرو نموده است.
*روزهای دشوار؛ ظرفیت عظیم
همانند سایر بلوک های اکتشافی دنیا، یافتن ذخایر فسیلی در آب های دریای مدیترانه نیز با فراز و نشیب های مختلفی روبرو است. تداوم قیمت پایین نفت و دورنمای ثبات قیمت های کنونی در چند سال آینده بر دشوارتر شدن تامین منابع مالی مورد نیاز افزوده است.
ساخت صدها کیلومتر خطوط لوله انتقال گاز طبیعی در این ناحیه در جریان بوده و رشد چشمگیر تقاضای انرژی، از عوامل موثر بر سرمایه گذاری در اکتشاف و تولید منابع چشمگیر نفت و گاز طبیعی شرق دریای مدیترانه به شمار می رود. کمبود زیرساخت های مورد نیاز از دیگر موانع فرارو محسوب می شود. هرچند فراموش نکنید که فاصله نزدیک این منطقه با اروپا و قرار گرفتن آن در کانون تجارت دریایی، می تواند برگ برنده دولت های این ناحیه به شمار آید.
نویسنده: امیلی کوییروبین
منبع: ماهنامه World Oil
مترجم: محسن داوری