دلایل نیاز غرب به منابع انرژی آذربایجان
دور زنی روسیه با آذری‌ها
آذربایجان قرارگرفته در محاصره سه کشور ایران روسیه و ارمنستان وابستگی زیادی به گرجستانی‌ها دارد. هرچند تفلیس فاقد توان نظامی و اقتصادی قابل‌توجهی است.
میز نفت| برای انتقال زمینی منابع انرژی و تجارت میان آسیا و اروپا تنها سه مسیر وجود دارد:ایران، روسیه و آذربایجان. با روابط نه‌چندان دوستانه غرب با مسکو و تهران، کشور کوچک آذربایجان در سواحل غربی دریای کاسپین، بهترین گزینه برای ترانزیت صدها میلیارد دلار کالا خواهد بود.
دو کشور آذربایجان و ارمنستان دارای اختلافات مرزی هستند و یک گذرگاه 60 مایلی که گنجا نامیده می‌شود، راه ارتباطی آن‌ها به‌سوی غرب و اروپا است. روس‌ها دارای نفوذ قابل‌توجهی بر ارمنستان به‌عنوان رقیب آذربایجان بوده و امنیت گذرگاه گنجا با تهدید روبرو است.
در مقابل، واشنگتن خواهان کاهش وابستگی اروپایی‌ها به نفت و گاز روسیه است. هرچند با پیشرفت طرح خط لوله نورد استریم-2 از روسیه به آلمان، شاهد افزایش وابستگی اروپایی‌ها به گاز صادراتی روس‌ها خواهیم بود.
روسیه تأمین‌کننده 40 درصد گاز وارداتی دولت‌های اروپایی است. سالانه 200 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از روسیه روانه کشورهای اروپایی شده که رشد تقاضا و کاهش تولید از میادین اروپا، مهم‌ترین دلیل رشد تقاضای اروپایی‌ها به گاز خریداری‌شده از مسکو است.
مسکو سال‌هاست که از انرژی به‌عنوان ابزاری تهاجمی بهره می‌برد. هر بشکه نفت خام و یا هر مترمکعب گاز طبیعی خریداری‌شده از آذربایجان، قزاقستان و یا ترکمنستان توسط اروپایی‌ها، به معنای کاهش سهم بازار روسیه و کمتر شدن وابستگی آن‌ها خواهد بود.
هم‌اکنون سه خط لوله کلیدی در این منطقه وجود دارد که روسیه و ایران را دور زده و از گنجا عبور می‌کند: خط لوله باکو-تفلیس-جیحان که از آذربایجان روانه گرجستان و در ادامه وارد ترکیه می‌شود. این خط لوله در سواحل مدیترانه کشور ترکیه پایان می‌یابد. خط لوله باکو- سوپسا نیز برای انتقال نفت تولیدشده از میادین دریای کاسپین به سواحل دریای سیاه ساخته‌شده است؛ و خط لوله سوم، خط لوله قفقاز جنوبی است که از آذربایجان روانه ترکیه شده و به‌زودی بااتصال به کریدور گازی جنوبی، گاز طبیعی آذربایجان را به ایتالیا و سایر مشتریان اروپایی منتقل خواهد کرد.
کریدور گازی جنوبی برای انتقال منابع انرژی از منطقه کاسپین به اروپا طراحی و اجراشده است. گاز طبیعی این خط لوله روانه جنوب شرقی اروپا می‌شود که هم‌اکنون 100 درصد وابسته به گاز صادراتی روس‌ها است.
خط لوله‌های ساخته‌شده در کنار مرزهای ارمنستان و در نزدیکی منطقه مورد اختلاف قره باغ با تهدید خرابکاری و زدوخورد نیروهای نظامی روبرو هستند. نفوذ گسترده روس‌ها بر دولت ارمنستان، امنیت این مسیر را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. البته فراموش نکنید که روس‌ها به هر دو طرف درگیر در جنگ قره باغ سلاح می‌فروشند.
با توجه به روابط نزدیک مسکو و ایروان، رهبران ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند با بهبود روابط با دولت آذربایجان، راه را برای صادرات منابع انرژی منطقه اوراسیا و دادوستد اقتصادی و تجاری بیشتر به‌سوی غرب هموار کنند.
*نگاهی به مسائل ژئوپلیتیک آذربایجان
ساخت کریدور انرژی قفقاز جنوبی، بخش مهمی از راهبردهای انرژی اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد. تقاضای انرژی قاره اروپا بسیار بیشتر از ظرفیت این طرح است، اما آن را باید یک گام مهم برای کاهش وابستگی به گاز روسیه و انحصار این کشور منطقه قفقاز دانست.
گاز آذربایجان مهم‌ترین منبع تأمین این خط لوله راهبردی بوده که از طریق گرجستان راهی اروپا می‌شود. با راه‌اندازی کریدور گازی جنوبی، شاهد افزایش اهمیت دولت آذربایجان در حوزه ژئوپلیتیک منطقه‌ای خواهیم بود.
آذربایجان ازنظر جغرافیایی فاقد دسترسی به آب‌های آزاد است و تنها از راه‌های دو کشور ایران و روسیه به آب‌های بین‌المللی دسترسی دارد. منابع چشمگیر انرژی این کشور باعث شده تا دولت‌های ایران و روسیه خواهان افزایش تأثیرگذاری بر این کشور باشند.
با تعیین رژیم حقوقی بستر دریای کاسپین، شاهد تقویت بیشتر جایگاه آذربایجان به‌عنوان یک تولیدکننده کلیدی در بازار انرژی‌خواهیم بود. بدین ترتیب راه برای ساخت خطوط لوله در بستر این دریا هموار خواهد شد. خط لوله ترنس کاسپین یکی از این طرح‌ها است که در صورت ساخته‌شدن، گاز ترکمنستان را به آذربایجان و در ادامه از طریق گرجستان به اروپا منتقل خواهد کرد.
دولت‌های ایران و روسیه باوجود اختلافات تاریخی ژئوپلیتیک خواهان توسعه تأثیرگذاری خود در قفقاز جنوبی هستند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، دو کشور برای مقابله با توسعه اقتصادی و نظامی غرب متحد شدند. رهبران تهران با حضور نیروهای نظامی خارجی نظیر ناتو و یا اسراییل در آذربایجان مخالفند. این دو متحد منطقه‌ای خط لوله باکو- تفلیس- جیحان را عامل تضعیف منافع خود می‌دانند. به‌علاوه آن‌ها خواهان رسیدن گاز ترکمن‌ها به اروپا به‌عنوان رقیبی جدید نیستند.
آذربایجان باوجود داشتن روابط تجاری با ایران و روسیه دارای یک مسیر ارتباطی با غرب از طریق گرجستان است. آذربایجان قرارگرفته در محاصره سه کشور ایران روسیه و ارمنستان وابستگی زیادی به گرجستانی‌ها دارد. هرچند تفلیس فاقد توان نظامی و اقتصادی قابل‌توجهی است.
از سوی دیگر روابط باکو و آنکارا بسیار گرم بوده و رهبران ترکیه می‌دانند تداوم فعالیت کریدور قفقاز جنوبی در گروی حفظ روابط با دولتمردان باکو است. ترکیه نیازمند تأثیرگذاری در حوزه دریای کاسپین است و اهمیت زیادی برای آن قائل است. درمجموع، دولت آذربایجان سیاست خارجی خود را بر اساس موقعیت جغرافیایی کشورشان تعیین کرده‌اند.بدین ترتیب با داشتن منابع هنگفت انرژی درآمدهای چشمگیری به دست می‌آورند.
در شرایط کنونی، غرب باید روابط خود را با ارمنستان بهبود بخشد. آذربایجان تنها کشور دنیا است که با روسیه و ایران مرز مشترک دارد. رهبران آذربایجان در سه دهه اخیر برای حفظ روابط متوازن با سه دولت آمریکا، روسیه و ایران با چالش روبرو بوده‌اند. آذربایجان خود را یک متحد منطقه‌ای آمریکا می‌داند و با اعزام 120 نیروی نظامی به افغانستان، نشان داده که از سیاست‌های واشنگتن حمایت می‌کند. این عدد بیش از سربازان اسپانیا، هلند و ایتالیا در این کشور جنگ‌زده است.
در این شرایط، وضعیت بغرنج حقوق بشر و ایجاد محدودیت برای آزادی رسانه‌ها در آذربایجان با انتقاد آمریکایی‌ها روبرو است؛ اما واشنگتن با نادیده انگاری این موضوع، سیاست خارجی خود را دنبال می‌کند.
در راهبردهای امنیت ملی دولت ترامپ، ایجاد روابط خوب با متحدان باثبات تأکید شده است. این موضوع در قفقاز جنوبی از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه کاهش تنش‌ها در منطقه می‌تواند به تأمین پایدار منابع انرژی، ارتباطات و حفظ روابط تجاری کمک کند.
منبع: Foreign Policy
نویسندگان: لوک کافی و ایفگان نیفتی
مترجم: محسن داوری
دو کشور آذربایجان و ارمنستان دارای اختلافات مرزی هستند و یک گذرگاه 60 مایلی که گنجا نامیده می‌شود، راه ارتباطی آن‌ها به‌سوی غرب و اروپا است. روس‌ها دارای نفوذ قابل‌توجهی بر ارمنستان به‌عنوان رقیب آذربایجان بوده و امنیت گذرگاه گنجا با تهدید روبرو است.
در مقابل، واشنگتن خواهان کاهش وابستگی اروپایی‌ها به نفت و گاز روسیه است. هرچند با پیشرفت طرح خط لوله نورد استریم-2 از روسیه به آلمان، شاهد افزایش وابستگی اروپایی‌ها به گاز صادراتی روس‌ها خواهیم بود.
روسیه تأمین‌کننده 40 درصد گاز وارداتی دولت‌های اروپایی است. سالانه 200 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از روسیه روانه کشورهای اروپایی شده که رشد تقاضا و کاهش تولید از میادین اروپا، مهم‌ترین دلیل رشد تقاضای اروپایی‌ها به گاز خریداری‌شده از مسکو است.
مسکو سال‌هاست که از انرژی به‌عنوان ابزاری تهاجمی بهره می‌برد. هر بشکه نفت خام و یا هر مترمکعب گاز طبیعی خریداری‌شده از آذربایجان، قزاقستان و یا ترکمنستان توسط اروپایی‌ها، به معنای کاهش سهم بازار روسیه و کمتر شدن وابستگی آن‌ها خواهد بود.
هم‌اکنون سه خط لوله کلیدی در این منطقه وجود دارد که روسیه و ایران را دور زده و از گنجا عبور می‌کند: خط لوله باکو-تفلیس-جیحان که از آذربایجان روانه گرجستان و در ادامه وارد ترکیه می‌شود. این خط لوله در سواحل مدیترانه کشور ترکیه پایان می‌یابد. خط لوله باکو- سوپسا نیز برای انتقال نفت تولیدشده از میادین دریای کاسپین به سواحل دریای سیاه ساخته‌شده است؛ و خط لوله سوم، خط لوله قفقاز جنوبی است که از آذربایجان روانه ترکیه شده و به‌زودی بااتصال به کریدور گازی جنوبی، گاز طبیعی آذربایجان را به ایتالیا و سایر مشتریان اروپایی منتقل خواهد کرد.
کریدور گازی جنوبی برای انتقال منابع انرژی از منطقه کاسپین به اروپا طراحی و اجراشده است. گاز طبیعی این خط لوله روانه جنوب شرقی اروپا می‌شود که هم‌اکنون 100 درصد وابسته به گاز صادراتی روس‌ها است.
خط لوله‌های ساخته‌شده در کنار مرزهای ارمنستان و در نزدیکی منطقه مورد اختلاف قره باغ با تهدید خرابکاری و زدوخورد نیروهای نظامی روبرو هستند. نفوذ گسترده روس‌ها بر دولت ارمنستان، امنیت این مسیر را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. البته فراموش نکنید که روس‌ها به هر دو طرف درگیر در جنگ قره باغ سلاح می‌فروشند.
با توجه به روابط نزدیک مسکو و ایروان، رهبران ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند با بهبود روابط با دولت آذربایجان، راه را برای صادرات منابع انرژی منطقه اوراسیا و دادوستد اقتصادی و تجاری بیشتر به‌سوی غرب هموار کنند.
*نگاهی به مسائل ژئوپلیتیک آذربایجان
ساخت کریدور انرژی قفقاز جنوبی، بخش مهمی از راهبردهای انرژی اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد. تقاضای انرژی قاره اروپا بسیار بیشتر از ظرفیت این طرح است، اما آن را باید یک گام مهم برای کاهش وابستگی به گاز روسیه و انحصار این کشور منطقه قفقاز دانست.
گاز آذربایجان مهم‌ترین منبع تأمین این خط لوله راهبردی بوده که از طریق گرجستان راهی اروپا می‌شود. با راه‌اندازی کریدور گازی جنوبی، شاهد افزایش اهمیت دولت آذربایجان در حوزه ژئوپلیتیک منطقه‌ای خواهیم بود.
آذربایجان ازنظر جغرافیایی فاقد دسترسی به آب‌های آزاد است و تنها از راه‌های دو کشور ایران و روسیه به آب‌های بین‌المللی دسترسی دارد. منابع چشمگیر انرژی این کشور باعث شده تا دولت‌های ایران و روسیه خواهان افزایش تأثیرگذاری بر این کشور باشند.
با تعیین رژیم حقوقی بستر دریای کاسپین، شاهد تقویت بیشتر جایگاه آذربایجان به‌عنوان یک تولیدکننده کلیدی در بازار انرژی‌خواهیم بود. بدین ترتیب راه برای ساخت خطوط لوله در بستر این دریا هموار خواهد شد. خط لوله ترنس کاسپین یکی از این طرح‌ها است که در صورت ساخته‌شدن، گاز ترکمنستان را به آذربایجان و در ادامه از طریق گرجستان به اروپا منتقل خواهد کرد.
دولت‌های ایران و روسیه باوجود اختلافات تاریخی ژئوپلیتیک خواهان توسعه تأثیرگذاری خود در قفقاز جنوبی هستند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، دو کشور برای مقابله با توسعه اقتصادی و نظامی غرب متحد شدند. رهبران تهران با حضور نیروهای نظامی خارجی نظیر ناتو و یا اسراییل در آذربایجان مخالفند. این دو متحد منطقه‌ای خط لوله باکو- تفلیس- جیحان را عامل تضعیف منافع خود می‌دانند. به‌علاوه آن‌ها خواهان رسیدن گاز ترکمن‌ها به اروپا به‌عنوان رقیبی جدید نیستند.
آذربایجان باوجود داشتن روابط تجاری با ایران و روسیه دارای یک مسیر ارتباطی با غرب از طریق گرجستان است. آذربایجان قرارگرفته در محاصره سه کشور ایران روسیه و ارمنستان وابستگی زیادی به گرجستانی‌ها دارد. هرچند تفلیس فاقد توان نظامی و اقتصادی قابل‌توجهی است.
از سوی دیگر روابط باکو و آنکارا بسیار گرم بوده و رهبران ترکیه می‌دانند تداوم فعالیت کریدور قفقاز جنوبی در گروی حفظ روابط با دولتمردان باکو است. ترکیه نیازمند تأثیرگذاری در حوزه دریای کاسپین است و اهمیت زیادی برای آن قائل است. درمجموع، دولت آذربایجان سیاست خارجی خود را بر اساس موقعیت جغرافیایی کشورشان تعیین کرده‌اند.بدین ترتیب با داشتن منابع هنگفت انرژی درآمدهای چشمگیری به دست می‌آورند.
در شرایط کنونی، غرب باید روابط خود را با ارمنستان بهبود بخشد. آذربایجان تنها کشور دنیا است که با روسیه و ایران مرز مشترک دارد. رهبران آذربایجان در سه دهه اخیر برای حفظ روابط متوازن با سه دولت آمریکا، روسیه و ایران با چالش روبرو بوده‌اند. آذربایجان خود را یک متحد منطقه‌ای آمریکا می‌داند و با اعزام 120 نیروی نظامی به افغانستان، نشان داده که از سیاست‌های واشنگتن حمایت می‌کند. این عدد بیش از سربازان اسپانیا، هلند و ایتالیا در این کشور جنگ‌زده است.
در این شرایط، وضعیت بغرنج حقوق بشر و ایجاد محدودیت برای آزادی رسانه‌ها در آذربایجان با انتقاد آمریکایی‌ها روبرو است؛ اما واشنگتن با نادیده انگاری این موضوع، سیاست خارجی خود را دنبال می‌کند.
در راهبردهای امنیت ملی دولت ترامپ، ایجاد روابط خوب با متحدان باثبات تأکید شده است. این موضوع در قفقاز جنوبی از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه کاهش تنش‌ها در منطقه می‌تواند به تأمین پایدار منابع انرژی، ارتباطات و حفظ روابط تجاری کمک کند.
منبع: Foreign Policy
نویسندگان: لوک کافی و ایفگان نیفتی
مترجم: محسن داوری
چهارشنبه ۷ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۵۳
کد مطلب: 22462
