کردستان در محاصره روس‌ها

ميزنفت | بسیتری از مردم به شرایط سخت به عنوان یک مانع می نگرند، اما عده ای دیگر به این موانع به عنوان یک فرصت می نگرند. و تفاوت برندگان و بازندگان در همین تفاوت ها نهفته است.مهمترین کالاهای صادراتی روسیه، نفت و گاز است. و شرکت های روسنفت و گازپروم، پیشرو در نقش آفرینی در بازارهای بین المللی تجارت نفت و گاز هستند.

حضور گازپروم در بازار تجارت گاز اروپا به ابزاری برای توسعه راهبردهای سیاست خارجی مسکو در قاره سبز تبدیل شده است. پس از بحران اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه، کرملین تلاش کرد تا بار دیگر از دیپلماسی انرژی برای تقویت جایگاه خود بهره ببرد.شرکت روسنفت نیز با توسعه دامنه فعالیت های بین المللی خود در چند قاره مختلف فعالیت دارد. قراردادهای روسنفت تاثیر گسترده ای بر بازارهای جهانی انرژی و سیاست های مسکو داشته است.

روسنفت سرمایه گذاری هنگفتی در کردستان عراق انجام داده و ایگور سچین، مدیرعامل این شرکت چند قرارداد بزرگ را با رهبران اربیل منعقد کرده است.بدین ترتیب جایگاه روسنفت در این اقلیم جدایی طلب و پررمزوراز تثبیت شده است.با افزایش ظرفیت تولید نفت این غول روسی در منطقه خودمختار کردستان، رهبران بغداد بارها خواهان بازنگری در راهبردهای این شرکت نفتی خرس ها شده اند.
 
 *اقدامات متوازن روسنفت 
روسنفت به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت روسیه از ارزش تجاری بالایی برخوردار است. دولت روسیه مالک بیش از ۵۰ درصد سهام این شرکت بوده و مدیرعامل آن روابط نزدیکی با ولادیمیر پوتین دارد. کرملین هیچگاه روابط خود با شرکت های نفتی را کتمان نکرده است.

روسنفت یک شرکت تجاری است، اما اهداف سیاست خارجی کرملین در اقدامات آن نقشی تاثیرگذار دارد. مدیران روسنفت باید میان منافع دولت روسیه و فرصت های تجاری، توازن ایجاد کنند. برای هر شرکت تجاری چنین رویکردی بسیار دشوار خواهد بود.    به هر ترتیب با حمایت دولت روسیه، شرکت روسنفت در مقایسه با رقبایش از مزیت های مختلفی برخوردار است.

این غول نفتی ۶ میلیارد دلار  به ونزویلا وام پرداخت کرده و در حال انجام آخرین مراحل تملک پالایشگاه تگزاس ( از دارایی های شرکت ملی نفت ونزویلا و در جهت تسویه بخشی از بدهی های دولت ونزویلا) است. در کشور هند نیز شرکت روسنفت تاکنون ۱۳ میلیارد دلار در یک پالایشگاه و بیش از ارزش تجاری آن سرمایه گذاری کرده است. مردان یخی برای تثبیت جایگاه خود در بازار هند با عربستان سعودی، از مدت ها پیش، رقابت نفس گیری را آغاز کرده است.

در مجموع، این اقدام خرس ها می تواند روابط دهلی نو و مسکو را ارتقا دهد.از سوی دیگر، قرارداد روسنفت با دولت منطقه ای کردستان در شمال عراق می تواند منافع سیاسی و مالی چشمگیری به ارمغان آورد. رفراندوم استقلال اقلیم کردستان در پاییز سال گذشته با مخالفت های جامعه جهانی با شکست بزرگی روبرو شد. 

در دوره اوج گیری بحران، رهبران بغداد نیروهای نظامی ‌خود را برای تصرف میادین نفتی کلیدی کرکوک روانه این شهر کردند. اقدامی که امید کردها برای جدایی از کشور عراق را نقش بر آب کرد. در زمان بالا رفتن دامنه بحران، رکس تیلرسون، وزیر خارجه پیشین ایالات متحده تلاش کرد تا تنش ها را کاهش دهد. اما در همان روزها ایگور سچین مدیرعامل شرکت روسنفت در حال مذاکره برای تملک خط لوله کلیدی کرکوک- جیحان بود.

سچین به جای تلاش برای آرام کردن اوضاع، نامه ای به بغداد ارسال کرد و با حمایت از کردها اعلام نمود منافع این غول نفتی در گروی توسعه همکاری های راهبردی است.

به یاد داشته باشید که قرارداد تملک این خط لوله و چند میدان نفتی در روز ۲۰ اکتبر و همزمان با اوج گیری تنش ها بر سر نتایج همه پرسی استقلال کردستان به امضا رسید.
 
*نقاط ضعف و قوت عراق   
بغداد مخالف هرگونه قرارداد رهبران کرد با شرکت های خارجی بدون تایید پارلمان این کشور است. به هر ترتیب شرکت روسنفت از حق امضای قرارداد با کردها براساس الگوی مشارکت در تولید و همانند قراردادهای دولت مرکزی و اربیل برخوردار می باشد. نشست میان جبار اللعیبی وزیر نفت عراق و دیدییر کاسیمیرو، مرد دست راست سچین در بغداد و در ماه آوریل امسال، نشانه ای از رضایت ضمنی دولتمردان عراقی از فعالیت خرس ها ارزیابی شده است
با وجود نارضایتی بغداد از سرمایه گذاری های مسکو در اقلیم جدایی طلب کردستان، دلایلی وجود دارد که نشان می دهد عراقی ها خواهان حفظ روابط خود با روسیه هستند.

نخست اینکه مسکو در سال های اخیر با افزایش سطح روابط خود با دولت های خاورمیانه به بازیگری مهم در این منطقه تبدیل شده است.  دومین نکته اینست که همکاری های مشترک چهار کشور عراق، ایران، روسیه و سوریه برای مقابله با داعش که در سپتامبر سال ۲۰۱۵ میلادی با امضای قراردادی چهارجانبه آغاز شد، به عاملی جهت اشتراک منافع دو طرف تبدیل شده است. علاوه بر این موارد، عراق دومین خریدار بزرگسلاح های روسی پس از هند به شمار می رود.

از دیدگاهی راهبردی، روابط بغداد و مسکو می تواند منافع عراق را در برابر دو بازیگر کلیدی در نظام عراق تضمین کند: ایالات متحده و ایران. اگرچه مردان یخی فاقد توانایی حمایت مالی و سیاسی مشابه واشنگتن هستند و در عین حال فاقد مشترکات فرهنگی و  مذهبی مشابه با ایران هستند، اما مسکو می تواند در صورت نیاز یک توازن راهبردی ایجاد کند.
 
*چراغ سبز مسکو     
علاوه بر نفت خام، توسعه و صدور منابع گاز طبیعی کردستان نیز در دستور کار روسنفت و رهبران اربیل قرار دارد. با ساخت یک خط لوله جدید به ترکیه و در ادامه تا اروپا می توان یک منبع جدید عرضه گاز به اتحادیه اروپا ایجاد کرد. شرکت گاز پروم روسیه دارای انحصار در عرضه گاز با خطوط لوله به دولت های اروپایی بوده و با عرضه گاز عراق در این بازار می توان شاهد کاهش سهم بازار گازپروم در بازار ترکیه و اروپا بود.

انحصار شرکت های روسی در بازار گاز طبیعی اروپا باعث شده تا جرایم سنگینی از سوی مسکو به دادگاه های اروپایی پرداخت شود.

کرملین تاکنون در برابر گاز کردستان موضع گیری نکرده است. آنها بیش از هر چیز خواهان دستیابی به بیشترین منافع مالی هستند و در عین حال به دنبال افزایش و یا دست کم حفظ نقش آفرینی سیاسی خود در قاره سبز هستند.  

با راه اندازی شبکه صادرات گاز عراق به اروپا، شاهد کاهش سهم بازار غول گازی گازپروم در بازار اروپا خواهیم بود. به هر ترتیب با ساخت این کریدور، تولیدکنندگان ال ان جی گران به ویژه در آمریکا با شرایط دشوارتری روبرو خواهند شد.

از سوی دیگر، رهبران اربیل به دلیل مواضع روسیه در سال گذشته، تمایل دارند که ساخت و بهره برداری از این کریدور به غول های روسی واگذار شود. روس ها پس از سه دهه غیبت، بار دیگر به خاورمیانه و این بار با تمام قوا بازگشته اند. همه دلایل نیز نشانگر آن است که آنها خواهان حضوری بلندمدت هستند. بازی بزرگ آغاز شده است.
 
 
نویسنده: واناند ملیکشتین
منبع: اویل پرایس
مترجم: محسن داوری
 

شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۴۲