ميزنفت| دونالد ترامپ، رییس جمهوری ایالات متحده در سخنرانی خود در نشست عمومی سازمان ملل متحد، علاوه بر حملات گسترده به دولت های ایران و ونزوئلا، به متحدان کشورش در خلیج آمریکا نیز اتهام های مختلفی وارد کرد.
رهبر ایالات متحده با متهم کردن سازمان اوپک و روسیه، رهبران این کارتل نفتی را به دوشیدن کشورهای دنیا متهم کرد. فراموش نکنید که در هفته های اخیر، دولت های عربستان سعودی و روسیه به عنوان سران غیررسمی تولیدکنندگان عضو اوپک و غیراوپک، از پذیرش خواسته دونالد ترامپ برای افزایش تولید نفت همزمان با آغاز غیررسمی تحریم سختگیرانه خرید نفت ایران، سرباز زده اند.
ترامپ در توییتر خود علاوه بر متهم کردن اوپک به دوشیدن دنیا، اعلام کرد که من از عملکرد این دولت ها ناراضی هستم و هیچکس نباید از اقدامات آنها خوشحال شود.
ترامپ بدون نام بردن از کشورهای صادرکننده نفت، از دولت های عربی منطقه خلیج فارس درخواست نموده تا هزینه های دفاع ایالات متحده از آنها را پرداخت کنند. وی راهبرد مشابهی را در برابر اروپا و ناتو در پیش گرفته است.
به هر ترتیب بخش زیادی از حمایت نظامی ایالات متحده برای به بن بست کشاندن ایران انجام می شود و پرسش های زیادی در مورد این راهبرد واشنگتن وجود دارد.
وی می گوید: ما بدون دریافت هیچ چیزی، از منافع تعدادی از این کشورها دفاع می کنیم. اما آنها با افزایش قیمت نفت در حال افزایش درآمدهای خود هستند. ما از آنها می خواهیم تا افزایش قیمت ها را متوقف کنند. خواسته ما از آنها، آغاز کاهش قیمت نفت است. از امروز تداوم حفاظت نظامی آمریکا از این کشورها در گروی گام نهادن آنها در این مسیر است.
*آیا ترامپ خاورمیانه را به سوی جهنم سوق می دهد؟
با پاره کردن برجام توسط دونالد ترامپ، خاورمیانه در آستانه شرایطی دشوار قرار گرفته است. من معتقدم جنگ رودرروی ایران و اسراییل در خاک سوریه می تواند سوت آغاز جنگ سوم خلیج فارس باشد. به دلیل اهمیت راهبردی بلندی های جولان به عنوان مسیر ارتباط عراق و سوریه به لبنان، می توان پیش بینی کرد در این منطقه بازهم شاهد زدوخوردهایی باشیم. رویارویی نیروهای دریایی ایالات متحده و ایران در آب های خلیج فارس نیز ممکن است آتش این جنگ احتمالی را روشن کند. بدین ترتیب فارغ از هر رویدادی که می تواند سوت آغاز این جنگ را در خاورمیانه برافروزد، به سرعت شاهد گسترش دامنه این نبرد در بسیاری از کشورهای منطقه خواهیم بود.
دو جنگ پیشین خلیج فارس به میزان زیادی به ژئوپلیتیک نفت ارتباط داشت. پس از جنگ جهانی دوم، آمریکایی ها وابستگی بیشتری به نفت پیدا کردند و روابط خود را با عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولیدکننده طلای سیاه دنیا توسعه دادند.
براساس دکترین کارتر، ایالات متحده در صورت نیاز با برهم خوردن جریان صادرات نفت عربستان و سایر کشورهای منطقه خلیج فارس به دولت های غربی، باید از نیروی نظامی بهره ببرد. تغییر پرچم نفتکش های عربستان و کویت با پرچم ایالات متحده در دوره جنگ هشت ساله ایران و عراق و اسکورت این تانکرها توسط ناوهای آمریکایی، بخشی از اقدامات واشنگتن در چارچوب این دکترین بوده است.
در آن دوره، پس از حمله قایق های تندروی ایران به نفتکش های عربستان و کویت، شاهد زدوخوردهایی رودررو میان نیروهای آمریکایی و ایرانی بودیم.
چند سال بعد، با اشغال نظامی کویت توسط ارتش عراق در آگوست سال 1990 میلادی و بالا رفتن احتمال تصرف عربستان، جورج دبلیو بوش اعلام کرد براساس دکترین کارتر، نیروهای نظامی واشنگتن را روانه خاورمیانه خواهد کرد.
بوش خاطرنشان کرد به دلیل وارداتی بودن نیمی از نفت مصرفی کشورش، استقلال اقتصادی آمریکا با جنگ افروزی صدام به مخاطره افتاده است. در مقابل، در سال 2003 میلادی و جنگ دوم خلیج فارس، مسایل ژئوپلیتیک نفتی چندان روشن نبود. دیک چنی، معاون وقت رییس جمهور در آن سال اعلام کرد مسیرهای ترانزیت نفت در خلیج فارس با تهدید روبرو شده است.
اما امروزه اهمیت نفت در مسایل ژئوپلیتیک خاورمیانه تقریبا از بین رفته است. هرچند مسایل جدیدی پدید آمده اند. یکی از مسایل مهم کنونی، رقابت قدرت های منطقه ای ایران شیعی و عربستان سنی برای سلطه بر خاورمیانه است. و ایجاد محور سعودی-اسراییلی- آمریکایی برای مقابله با ایران را باید حاصل بازی جدید مهره ها دانست.
دلایل مختلفی می توان برای تغییر در شرایط ژئوپلیتیک نفت خاورمیانه برشمرد. کاهش سریع وابستگی آمریکا به واردات نفت با پیشرفت فناوری های حفاری شیل و شکست هیدرولیک را باید مهمترین دلیل دانست. اهمیت سلطه بر ذخایر هیدروکربوری خلیج فارس برای آمریکایی ها نسبت به یک دهه قبل، با کاهش چشمگیری روبرو شده است.
15 سال پس از اشغال نظامی عراق توسط آمریکا، شیعیان قدرت را در دست گرفته و سنی ها به حاشیه رانده شده اند. اتفاقی که ایرانی ها را به برنده اصلی جنگ دوم خلیج فارس تبدیل کرد. در انتخابات اخیر، گروه های شیعه شبه نظامی پیروز در نبرد با داعش در جنگ موصل و مناطق همجوار که از حمایت های گسترده سپاه پاسداران برخوردارند، توانستند به موفقیت بزرگی دست یابند.
در سال های اخیر، جنگ سوریه و یمن به پیچیده تر شدن بازی شطرنج خاورمیانه منجر شده است. ایرانی ها با ایجاد اتحاد با روس ها و تامین اسلحه، پول و تعداد نامشخصی از مستشاران نظامی عضو سپاه پاسداران تلاش می کنند تا دولت بشار اسد را حفظ کنند. حزب الله نیز روانه خاک سوریه شده اند تا به نیروهای اسد کمک کنند. رهبران تهران با تامین سلاح برای حوثی های شیعه و ارائه فناوری موشکی، تهدیدی بزرگ برای ریاض پدید آورده اند.
در مقابل، سعودی ها در جهت توسعه توانایی های نظامی خود و حفظ جوامع سنی منطقه تلاش می کنند. حمایت از القاعده عراق و سوریه نیز با هدف ضربه زدن به ایرانی ها انجام می شود. ایتلاف عربی حمله کننده به یمن، جنگی خونین به وجود آورده اند که بروز قحطی، محاصره دریایی و حملات هوایی، به مرگ هزاران نفر و شیوع بیماری های واگیردار منجر شده است.
در گذشته، باراک اوباما تلاش کرد با انجام مذاکرات هسته ای با ایران، دادن امتیازهای اقتصادی و محدود کردن دخالت های منطقه ای تهران، شرایط منطقه را کنترل کند. این راهبرد با مخالفت رهبران ریاض و تل آویو روبرو بود و در عمل نیز به موفقیت چندانی نیز دست نیافت.
*چرا ترامپ به دنبال تحقق سیاست نفت ارزان است؟
با افزایش قیمت نفت، اقتصاد ایالات متحده با آسیب روبرو می شود. یکی از موفقیت های وی در دوره ریاست جمهوری، بهبود شاخص های اقتصاد کشورش بوده که با افزایش قیمت نفت این دستاورد کم رنگ می شود. به ویژه اینکه ما در آستانه انتخابات سرنوشت ساز میانه سال ۲۰۱۸ میلادی در این کشور قرار داریم. تصمیم دولت ترامپ برای خروج از برجام و بازگشت تحریم های فروش نفت ایران از اوایل ماه نوامبر، تاثیر زیادی بر تولید و صادرات نفت این کشور و برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا در بازار برجای خواهد گذاشت.
افزایش بلندمت قیمت نفت باعث خواهد شد تا سایر کشورها از تحریم ایالات متحده انتقاد کنند. همچنین تاثیرگذاری واشنگتن در حل و فصل مسایل بین المللی کاهش خواهد یافت.
ترامپ در این مسیر تنها نیست. کنگره طرحی را در آماده کرده تا بتوان اعضای اوپک را به دلیل دستکاری قیمت ها محاکمه کرد. در گام نخست، ریاض با جدی دانستن این تهدید با امضای قرارداد همکاری با تد اولسون، از وکلای شناخته شده جمهوری خواه تلاش کرده تا با لابی های پشت پرده از تصویب این طرح جلوگیری کند.
سایر دولت های حاضر در گفتگوهای برجام با دقت اتفاقات روی داده در بازار نفت را پس از تحریم نفتی تهران زیر نظر دارند. فدریکا موگرینی مسیول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در هفته جاری اعلام کرد که اتحادیه اروپایی تلاش می کند تا سازوکار مبادلات مالی با ایران را برای تداوم همکاری شرکت های اروپایی با ایران و براساس مفاد برجام در ماه های آینده ایجاد نماید.
جهانیان در نشست سازمان ملل متحد، شاهد حملات دونالد ترامپ به سازمان اوپک بودند. اما باید به انتظار اتفاقات آینده بنشینیم که آیا این تهدیدها یک ادعای توخالی است و یا اینکه اعضای اوپک و غیراوپک این راهبرد وی را جدی می دانند.
منبع: المانیتور
نویسنده: جولیان پیکوییت
مترجم: محسن داوری