میز نفت| نوسانات قیمت نفت در چهار سال گذشته، پیامدهای اقتصادی و سیاسی گستردهای بر جاگذاشته است. در این دوره، قیمت نفت،نوسانهای دور از انتظار و بهت برانگیزی داشته و از قیمتهای سهرقمی در اوایل سال 2014 میلادی به 26 دلار در اواخر سال 2016 میلادی سقوط کرد.
در شرایط کنونی، تهدید آغاز جنگ میان ایران و ایالاتمتحده بر قیمت نفت تأثیرگذار بوده و تهدید عرضه، مهمترین دلیل افزایش قیمتها به شمار میرود.
نفت برنت که شاخص اصلی قیمتگذاری نفت در بازارهای دنیا است، در هفته گذشته به 73 دلار رسید. اعلام موضع دور از انتظار حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران در مورد ممانعت کشورش از صدور نفت از آبهای خلیجفارس در صورت توقف صادرات نفت تهران، مهمترین دلیل رشد قیمتها بوده است.
در ماه می، قیمت نفت به 75.43 دلار و بیشترین رقم در چهار سال اخیر رسید. این رقم نسبت به ابتدای سال جاری رشدی 20 درصدی را نشان میدهد. خروج دولت ترامپ از توافق هستهای برجام و بازگشت مجدد تحریمهای تهران علیه سومین صادرکننده بزرگ اوپک، اصلیترین دلیل این افزایش اعلام شده است.
اگرچه ترامپ خواهان کاهش قیمت نفت است، اما سازمان اوپک در نشست ماه گذشته خود به افزایش تولید 708 هزار بشکهای این کارتل رأی دارد تا ثبات به بازار نفت بازگردد.
واکاوی دلایل سقوط قیمت نفت در سال 2014 میلادی
نوسانات گسترده قیمت نفت در چهار سال اخیر، برای بسیاری از فعالان این بازار دور از انتظار بوده است. بدون تغییر قابلتوجه در هزینههای اکتشاف، تولید و انتقال نفت خام، قیمت نفت با فرارو نشیبهای زیادی روبرو شده است. در سال 2014 میلادی، ظرفیت تولید نفت رشد بالایی داشت و قیمتها ظرف چند هفته 40 درصد کاهش یافت. در اوایل سال 2015 میلادی نیز بهای نفت به 36 دلار سقوط کرد.
رویرت جی. سامویلسون در مقاله خود در روزنامه واشنگتنپست معتقد است: مهمترین دلیل سقوط قیمت نفت به دلیل وجود مازاد عرضه و رشد اندک تقاضا بوده است.
رشد پرشتاب تولید نفت شیل ایالاتمتحده که در مقایسه با سال 2008 میلادی 3.5 میلیون بشکه در روز افزایشیافته، بازار طلای سیاه را در این دوره به چالش کشیده است. پایان تحریمهای نفتی ایران توسط دولت اوباما و رشد کم تقاضای نفت نیز در سقوط قیمتها تأثیرگذار بوده است.
فراموش نکنید که بازار نفت به دلیل ماهیت خود، در برابر تغییرات کوچک در عرضه و تقاضا، واکنشهای گستردهای دارد.
وی میافزاید: مازاد و یا کمبود اندک عرضه در بازار نفت میتواند قیمتها را بهسرعت تحت تأثیر قرار دهد. بازار خرید نفت رویکردی کوتاهمدت دارد و تأمین نیازها در آینده نزدیک در دستور کار فعالان بازار قرار دارد. هرگونه کمبود و یا مازاد تقاضا در بازار نفت نیز بهسرعت بر قیمتها در این بازار تأثیر میگذارد.
نگاهی به پیامدهای نوسان در قیمت نفت خام
کاهش قیمت نفت باعث سرازیر شدن ثروتی کلان از جیب تولیدکنندگان به جیب مصرفکنندگان نفت میشود. بر اساس اعلام ادوارد یاردنی، از اقتصاددانان برجسته بازار انرژی، حجم این ثروت نفتی سرگردان 1.5 تریلیون دلار در هرسال است.
سامویلسون در مقاله خود در دسامبر سال 2014 میلادی اعلام کرده که پیشبینی قیمت نفت در آینده با چالشهای زیادی روبرو است. با بدتر شدن شاخصهای اقتصاد جهانی و پدید آمدن اتفاقات ژئوپلیتیک در کشورهایی نظیر ونزوئلا، نیجریه، روسیه و ایران، بازار در شرایط ناپایدار قرارگرفته است.
بر اساس اعلام رویترز، تولید روزانه نفت ونزوئلا در دهه 2000 میلادی 1.5 میلیون بشکه در روز بوده است. اما به دلیل فقدان سرمایهگذاری در صنعت نفت این کشور تولید کنونی رهبران کاراکاس به یکمیلیون بشکه در روز سقوط کرده است.
با سقوط قیمت نفت در چهار سال اخیر، دولت سوسیالیست نیکولاس مادورو، بودجه خدمات عمومی را کاهش چشمگیری داده و کمبود شدیدی در محصولات غذایی و دارو پدید آمده است. ناآرامیهای گسترده اجتماعی نیز این کشور انقلابی را تا لبه پرتگاه جنگ داخلی سوق داده است.
در دو کشور روسیه و نیجریه نیز در سالهای اخیر، شاهد افتوخیزهای مشابهی بودهایم. در این کشورها، وابستگی بالا به قیمت نفت، آسیبهای زیادی به اقتصاد داخلی زده است.
پیشبینیهای کارشناسان نشان میدهد با افزایش قیمت نفت در شش ماه اخیر، اقتصاد جهانی ممکن است وارد دوره رکود شود.
شبکه سی ان بی سی اعلام کرده با بررسی تاریخ بازار انرژی میتوان دریافت که پدید آمدن دوره رکود با افزایش قیمتها، دور از انتظار نیست.
*پیشبینی آینده بازار
به نظر میرسد دولتهای عضو اوپک تلاش میکنند تا همچنان طرح فریز نفتی و محدودیت عرضه را ادامه دهند. دولت ایران اعلام کرده قیمت 60 تا 65 دلاری نفت موردقبول تهران بوده، اما رهبران عربستان به دنبال قیمت 80 دلاری هر بشکه نفت خام هستند.
به نظر میرسد میانگین قیمت نفت در کوتاهمدت در بازه 70 دلار حفظ شود. اما بازار در انتظار سرنوشت صنعت نفت ونزوئلا و آثار تحریمهای ایالاتمتحده علیه صنعت نفت ایران است.
الکساندر نواک، وزیر نفت روسیه پیشبینی کرده تحریمها به رشد 5 تا 7 دلاری قیمت نفت منجر خواهد شد.
در گزارش شبکه سی ان ان مانی نیز اعلام شده که تحریم ایران به کاهش یکمیلیون بشکهای صادرات تهران منجر خواهد شد. تعدادی از متحدان آمریکا نظیر هند، ژاپن و کره جنوبی اعلام کردهاند خرید نفت از ایران را متوقف خواهند کرد، اما موضع اتحادیه اروپا و چین تاکنون مشخص نشده است. آنها خواهان حفظ برجام و عدم توجه به تحریمهای آمریکاییها هستند.
عربستان اعلام کرده تلاش میکند تا عرضه نفت خود را افزایش دهد تا کاهش تولید ونزوئلا و ایران را جبران کند. اما این هراس وجود دارد که آتش جنگ تجاری آمریکاییها و چینیها، بر فعالیتهای اقتصادی و تقاضای جهانی انرژی تأثیرات خسارت باری ایجاد کند.
منبع: Week UK
مترجم: محسن داوری
شنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۳۹