«زوم» آرامکو بر پالایش

میز نفت | در دوره سقوط قیمت‌ها در بازار نفت (2014 تا 2017 میلادی) غول‌های نعتی روزهای دشواری را پشت سر گذاشتند. دارایی‌های بخش پایین‌دستی تنها ابزار سودآوری و بقای آن‌ها در این دوره دشوار بود. حاشیه‌های سود بخش‌های پالایش، پتروشیمی و جایگاه‌های عرضه سوخت با کاهش قیمت نفت خام، از سودآوری بیشتری برخوردارند. شرکت‌هایی نظیر اگزون موبیل، رویال داچ شل و شورون در دوره بحران قیمت‌ها به دلیل تنوع سبد دارایی‌های خود توانستند با کابوس ورشکستگی مقابله کنند. اما شرکت آرامکوی سعودی با شرایط متفاوتی روبرو است. سودآوری سبد پروژه‌های پایین‌دستی این غول انرژی در نیمه نخست سال 2017 میلادی کمتر از رقبایش بوده است. 

در فاصله سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ میلادی، ظرفیت پالایشگاه‌های دنیا ۷ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. رشد تقاضای محصولات نفتی در این دوره ۵/۵ میلیون بشکه پیش بینی شده است.موسسه تورنر ماسون در گزارش تحلیلی توسعه پالایشگاه‌های دنیا در افق سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ میلادی، پیش بینی نموده عدم توازن میان ظرفیت جدید برنامه‌ریزی‌شده و تقاضای تخمین زده‌شده همراه با تغییر در سودآوری آتی پروژه‌ها به تغییر در برنامه زمانی تکمیل طرح‌های پالایشی منجر شده است.

بر اساس این گزارش، بیش از ۱۰۰ طرح توسعه پالایشی با ظرفیت ۷ میلیون بشکه در روز در پنج سال آینده راه‌اندازی خواهد شد. در مقابل پالایشگاه‌های اروپا و کشورهای توسعه‌یافته آسیا با فشار زیادی برای تداوم فعالیت روبرو خواهند بود. پیش‌بینی می‌شود در افق سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۲ میلیون بشکه در روز از ظرفیت پالایشی این مناطق غیرفعال شود.

صنعت پالایش به دلیل ماهیت خود همواره در موقعیت انفعالی قرار دارد و برخلاف بسیاری دیگر از صنایع نمی‌تواند باعرضه محصولات جدید در بازارها تقاضا ایجاد کند. مقدار تولید صنعتی و فرصت‌های توسعه در این بخش وابسته به الگوهای تقاضای این محصولات است.

درحالی‌که تقاضای کالا عاملی کلیدی در تعیین ظرفیت اقتصادی اضافه ‌شده است، سایر مشوق‌ها نظیر عرضه خوراک سیاست‌های دولت‌ها و بهبود فناوری نیز بر ساخت پالایشگاه‌ها تأثیرگذار است. این عوامل در کنار هم بر موقعیت و نوع پروژه‌های جدید پالایشگاهی تأثیرگذار است. در فاصله سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ میلادی، صنعت جهانی پالایش با شرایطی جدید و متفاوت روبرو گردید. اقتصادهای درحال‌توسعه، ظرفیت پالایشی خود را توسعه چشمگیری دادند و در همین دوره، کشورهای توسعه‌یافته تلاش کردند تا طرح‌های پالایشی خود را بهینه کنند.

در سال‌های فرارو، با تداوم قیمت‌های پایین دادوستد نفت خام، حاشیه سود پالایشگاه‌های دنیا، جذاب و سودآورتر از بخش بالادستی خواهد بود. بدین ترتیب، این خبری خوب برای سهامداران این حوزه محسوب می‌شود. 

*آرامکو، غول پالایشی جدید؟
شرکت آرامکو در آستانه خصوصی‌سازی، بخشی از اطلاعات عملکرد خود را منتشر کرده است. براین اساس، شرکت دولتی آرامکو، سرمایه‌گذاری هنگفتی برای دو برابر کردن ظرفیت پالایشگاه‌های خود در یک دهه فرارو انجام خواهد داد. شرکت آرامکو همواره به کیفیت بالای تأسیسات خود افتخار می‌کند و انتظار دارد تا بهترین عملکرد را داشته باشد.

سرمایه‌گذاران در سراسر دنیا به انتظار خصوصی‌سازی این شرکت و عرضه نخستین بخش از سهام آن در سال جاری و یا سال آینده میلادی هستند. آرامکو در سال‌های نخست فعالیت تنها بر حوزه بالادستی متمرکز بود و بعدها سبد طرح‌های سودآور پایین‌دستی خود را توسعه داد.
از هر 10 بشکه نفت تولیدشده در دنیا، یک بشکه از میادین آرامکو تولید می‌شود.

در این دوره زمانی، تقریباً همه سود شرکت آرامکو از بخش بالادستی به‌دست‌آمده است. در بخش پایین‌دستی تنها 842 میلیون دلار درآمد خالص به‌دست‌آمده که بیش از زیان 484 میلیون دلاری این بخش در نیمه نخست سال 2016 میلادی بوده است. در این دوره، درآمد خالص آرامکو 33.8 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 2016 میلادی 7.2 میلیارد دلار رشد نشان می‌دهد.

برای مقایسه باید دانست که شرکت شل در دوره مشابه 5 میلیارد دلار از بخش‌های پالایش و پتروشیمی خود درآمد خالص داشته است. عدد مشابه برای شرکت اگزون 4.7 میلیارد دلار بوده است.

*بهبود اندک
عدد اعلام شده در این گزارش مربوط به دوره‌ای است که پس از پشت سر گذاشتن یک بحران گسترده، قیمت نفت خام در آستانه بهبود بوده است. در شرکت‌های بزرگ نفتی، بخش پایین‌دستی معمولاً در دوره‌های رکود از عملکرد مناسبی برخوردار است.

سرعت سقوط قیمت‌ها در بخش نفت خام بسیار بیشتر از فرآورده‌هایی نظیر گازوییل و بنزین است. این شرایط به بهبود شاخص‌ها کمک شایانی می‌کند.
عربستان دارای 5.3 میلیون بشکه ظرفیت پالایش در پالایشگاه‌های داخلی و پالایشگاه‌های دارای سهام در ایالات‌متحده، کره جنوبی، ژاپن و چین است. کنترل 3.1 میلیون بشکه از این ظرفیت مستقیماً در دست سعودی‌ها است. بدین ترتیب رهبران ریاض پس از شرکت‌های اگزون موبیل و سینوپک در رتبه سوم دارندگان بیشترین ظرفیت پالایشی دنیا قرار دارد.

غول نفتی شبه‌جزیره در نیمه نخست سال گذشته 4 میلیارد دلار در بخش پایین‌دستی هزینه کرده است. سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی این شرکت 10 میلیارد دلار بوده است. ارقام مشابه در سال 2016 میلادی 3 میلیارد دلار و 8.5 میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب می‌توان پیش‌بینی کرد روزهای بهتری برای غول نفتی ریاض در راه است.

منبع: بلومبرگ
مترجم:محسن داوری

شنبه ۸ ارديبهشت ۱۳۹۷ ساعت ۰۵:۵۸