هدایت صادرات گاز ایران به سمت صفر

به گزارش  میز نفت٬ با افزایش تولید گاز ایران تا دو سال آینده٬ کشور با مازاد گاز روبه رو خواهد شد٬ کشوری که نخستین کشور دارنده ذخایر گازی جهان است در حوزه تجارت گاز وضعیت بسیار اسفناکی داشته و سهمش از بازار گاز جهانی کمتر از یک درصد است در حالی که 17 درصد ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد.

ایران برای صادرات گاز خو دو راه پیش رو دارد٬ صادرات از طریق خط لوله به کشورهای همسایه به عنوان راهکار نخست و تبدیل گاز به ال ان جی و صادرات آن به مثابه راه دوم پیش پای وزارت نفت است.
 
*بن بست در راهکار نخست
صادرات گاز از طریق خط لوله در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد. ترکیه به عنوان اصلی ترین مشتری گاز کشور سالانه حدود 8 میلیارد متر مکعب از ایران گاز دریافت می‌کند که این قرارداد در سال 2025 به پایان می‌رسد.

در دولت یازدهم بود که ترکیه به ایران پیشنهاد کرد قیمت گاز خود را کاهش داده تا در ازای آن میزان واردات گاز ایران را دو برابر کند. این پیشنهاد شامل یک امتیاز مهم بود٬ آنکارا گفته بود در صورت موافقت ایران شکایت خود بابت گران فروشی گاز را پس می‌گیرد٬ این پیشنهاد در سطح روسای جمهور دو کشور مطرح شد ولی وزارت نفت آن را فراموش کرد. فرصت مطلوبی که برای این مهم ایجاد شده بود دو سال بعد تبدیل به جریمه 2 میلیارد دلاری ایران و کاهش 13 درصدی قیمت گاز ایران شد تا ضرر بزرگی متوجه ایران شود. این در حالی است که روسیه 10 درصد در قیمت گاز به این کشور تخفیف می‌دهد!

بی علاقگی وزارت نفت به صادرات گاز به ترکیه در حالی مایه از دست رفتن فرصت شد که آنکارا برای واردات گاز از روسیه و آذربایجان وارد مذاکرات جدی تری شده است٬ با توجه به افزایش تولید گاز آذربایجان طی 4 سال آینده و توسعه میادین گازی این کشور٬ ترکیه از گاز ایران بی نیاز خواهد شد و از سال 2025 به بعد امکان صادرات گاز ایران به ترکیه محتمل تر شده است.

عراق به عنوان مشتری دیگری گازی ایران هم دو قرارداد با تهران دارد که جزئیات آن مشخص نیست ولی ازآنجا که عراق طرح‌های بزرگی برای جمع آوری گازهای همراه خود دارد٬ تا 5 سال آینده این کشور از واردات گاز ایران بی نیاز خواهد شد بطوری که کویت برای تامین نیازهای گازی خود قراردادی را با عراق منعقد کرده است.

در شرق کشور هم پاکستان با خط لوله تاپی و همچنین صادرات ال ان جی قطر به بنادر خود٬ دیکر نیازی به گاز ایران نخواهد داشت تا این کشور همسایه هم ایران را حذف کند. کشور عمان٬ دیگر مشتری بالقوه گاز ایران است که 16 سال مذاکره برای آغاز صادرات به این کشور تا امروز به جایی نرسیده باشد و مشخص هم نیست این قرارداد به کجا ختم خواهد شد.

صادرات گاز ایران به اروپا هم که هرزچندگاهی مطرح می‌شود از قابلیت اجرایی برخوردار نیست چه از نظر سیاسی و چه از لحاظ اقتصادی٬ با مجموع این وضعیت باید گفت هیچ راهی برای صادرات گاز از طریق خط لوله وجود ندارد و ایران به دلیل اشتباهات فاحش خود در اجرایی کردن قرارداد خط لوله صلح و هچنین عدم مذاکره با ترکیه جهت افزایش صادرات گاز٬ در کنج رینگ قرار گرفته است.
 
کدام ال ان جی؟
در دولت اصلاحات بود که موضوع احداث تاسیسات مایع گازی ایران مطرح شد و با هر مصیبتی که بود٬ مجوز پروژه‌های ال ان جی صادر شد. از میان سه پروژه اصلی ال ان جی٬ تنها پروژه ایران ال ان جی کلید زده شد و در دولت نهم اجرایی شد. این پروژه با پیشرفت خوبی به پیش رفت اما به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و خودداری شرکت‌ لینده برای ارسال تجهیزاتی که پولش پرداخته شده بود٬ این پروژه به خواب رفت.

در دولت یازدهم و با رفع تحریم‌ها٬ لینده باز هم تجهیزات را در اختیار ایران قرار نداد و صندوق‌های باز نشستگی صنعت نفت هم  مذاکرات همکاری با شرکت‌های خارجی را برای تکمیل آن عقیم گذاشت. در چنین شرایطی این پروژه هم در آستانه تعطیلی قرار گرفته چرا که تاسیسات آن در زیر آفتاب سوزان جنوب در حال از بین رفتن است.
 
*آینده تجارت گاز
در چنین شرایطی باید توجه داشت که صادرات گاز ایران به کشورهای همسایه تقریبا دور از دسترس است٬ البته که فشارهای بین‌المللی به کشورهای همسایه جهت عدم معامله گازی با تهران موثر است اما متاسفانه نبود راهبرد جدی در این حوزه و همچنین بی تفاوتی و انفعال کامل وزارت نفت در این باره٬ بیشتر از فشارهای بین‌المللی در شکست‌های پیاپی کشور موثر واقع شده است.

ایران در بازار جهانی گاز جایی نخواهد داشت هرچند که نخستین کشوردارای ذخایر گاز باشد٬ مسئولان کشور به طور قابل تاملی خود را کنار کشیده‌اند و هیچ تحرکی برای نقش آفرینی در این باره ندارند بطوری که طی 4 سال گذشته نقش ایران در حوزه تجارت گاز از نظر کاهش رکوردار بوده است.
 

شنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۴۸