سقوط دوباره بهای نفت

نیما شمساپور- سجاد باقرپور/  در چند ماه گذشته قیمت نفت روند روبه رشد به خود گرفته است تا جایی که در 15 ژانویه امسال قیمت نفت برنت از مرز بشکه ای 70 دلار عبور کرد گرچه در چند روز اخیر در کانال 68 و 69 دلار نوسان داشته است. عوامل مختلفی که موجب افزایش قیمت نفت شدهاند مطرح است که برخی مقطعی بودند و برخی ادامهدار هستند. از عوامل مقطعی می توان به تعطیلی خط لوله انتقال فورتیز دریای شمال در اوایل دسامبر، انفجار خط لوله انتقال نفت خام در لیبی در اواخر دسامبر و رشد تقاضای فصلی، اشاره کرد.

تمدید توافق کاهش تولید توسط اوپک تا پایان سال 2018، کاهش غیرمنتظره تولید ونزوئلا تا 1.621 بشکه در روز در ماه دسامبر 2017 و افزایش ریسک های ژئوپلیتیکی در لیبی، ونزوئلا و نیجریه از دیگر عواملی هستند که باعث افزایش قیمت نفت شده اند. هستند در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم که روند افزایشی قیمت نفت می‌تواند ادامه داشته باشد یا بازار در جهت دیگری تغییر خواهد کرد.

در جدول زیر برخی عوامل افزایش‌دهنده و کاهش‌دهنده قیمت نفت در کوتاه‌مدت (سه ماه تا یک سال) بیان شده است که توضیحات آن‌ها در ادامه می‌آید.
 


*توافق اوپک:
تصمیم کشورهای عضو اوپک و عمده کشورهای غیر اوپکی برای افزایش مداخله در بازار تا پایان سال 2018، که تأثیر خود را قبلاً با اعلامیه سی نوامبر 2017 روی بازار نفت نشان داده بود، به تعادل عرضه و تقاضا کمک خواهد کرد. در این توافق برای لیبی و نیجریه سقف تولید تعیین نشده است گرچه، طبق گفته وزیر نفت عربستان سعودی، خالد الفلاح، هر دو کشور لیبی و نیجریه در سال 2018 بیشتر از سطح تولیدشان در سال 2017، تولید نخواهند کرد.  این شواهد نشان می‌دهد که عرضه اعضای اوپک و عمده کشوهای غیر اوپکی که در توافق کاهش تولید شرکت دارند در سال 2018، در سطح تولید 2017 آن‌ها پایدار بماند.

*کاهش تولید ونزوئلا:
شرکت دولتی PDVSA در ماه‌های آینده میزان بدهی خود را برآورده نمی‌کند. درآمدهای ناشی از صادرات نفت که اولین منبع درآمدی کشور است، محدود شده است و افت تولید نفت خام و فرآورده‌های نفتی  درنتیجه عدم سرمایه‌گذاری‌ها در بخش بالادستی ادامه‌دار است. تولید شرکت دولتی ونزوئلا، به‌طور پیش‌فرض در زیر بدترین پیش‌بینی ما قرار دارد که در آن متوسط تولید نفت خام ونزوئلا در سال 2018، 1.68 میلیون بشکه پیش‌بینی شده است که نشان‌دهنده کاهش 12.6 درصدی نسبت به سال 2017 است. از سویی دیگر، با توجه به تأثیر منفی بحران اقتصادی ونزوئلا بر تولید نفت این کشور، ممکن است عرضه نفت از سوی این عضو اوپک در سال ۲۰۱۸ میلادی بازهم کاهش یابد.

*ریسک تحریم ایران:
اعتراضات اخیری که در ایران مشاهده شد عملاً تأثیری در بخش عملیات نفت و گاز نداشت بااین‌حال، موضع سیاست خارجی آمریکا نسبت به ایران، خطر تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران را افزایش داده است. در این سناریو، تجدید تحریم‌های ایالات‌متحده، پیچیدگی‌های قابل‌توجهی را به معاملات مالی و محیط عملیات عمومی در ایران اضافه خواهد کرد و بخش نفت و گاز در معرض خطر مانع از دسترسی خریداران به بیمه حمل‌ونقل و پرداخت‌های دلاری است. درنتیجه، شاهد ریسک برای صادرات نفت و همچنین سرمایه‌گذاری خارجی در بخش نفت و گاز ایران خواهیم بود زیرا شرکت‌ها با محدودیت‌های عمیق‌تر در معاملات با ایران مواجه خواهند شد. موانع صادرات نفت ایران احتمالاً باعث افزایش قیمت جهانی نفت خواهد شد.

*عرضه اولیه سهام آرامکو:
تحلیلگران معتقدند تغییرات فوری در سیاست عربستان، به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت در جهان، در راستای عرضه اولیه سهام غول نفتی آرامکو بازار نفت را دچار جهشی اساسی کرده است؛ به‌عبارت‌دیگر عربستان سعودی تمایل دارد آرامکو را وارد بورس کند و یکی از عواملی که باعث می‌شود ارزش دارایی‌های این شرکت افزایش یابد، بالا رفتن قیمت نفت است بنابراین عربستان تمایل دارد تا عرضه اولیه سهام آن، قیمت نفت افزایش یابد تا آرامکو به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های عرضه اولیه سهامی تبدیل شود به همین خاطر احتمال اینکه عربستان به توافق کاهش عرضه اوپک پابند باشد بیشتر است و این خود باعث تعادل بیشتر عرضه و تقاضا خواهد شد.

*افزایش تولید نفت شیل:
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند تولید نفت آمریکا به‌صورت انفجاری افزایش یابد به‌طوری‌که بیان می‌کند افزایش 1.7 میلیونی عرضه غیر اوپک در سال 2018 ناشی از رشد سریع تولید آمریکا، کانادا و برزیل (در مقایسه با رشد 0.7 میلیونی سال 2017) خواهد بود و تولید نفت آمریکا از 10 میلیون بشکه در روز در سال 2018 عبور کند و از عربستان پیشی بگیرد. همچنین اوپک برآورد از رشد تولید نفت غیر اوپک در سال 2018 را 160هزار بشکه افزایش داد که عمدتاً از محل نفت شیل آمریکا است.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا تولید نفت و میعانات آمریکا را در ماه سپتامبر 9.4 میلیون بشکه اعلام کرد که رشد ماهیانه 290 هزار بشکه را نشان می‌دهد انتظار می‌رود رشد تولید ایالات‌متحده در ماه‌های آینده یک روند کاهشی برای قیمت‌های نفت ایجاد کند. افزایش تولید آمریکا، با کاهش دوره‌ای تقاضا همراه خواهد بود و معمولاً در فصل اول هرسال، ذخایر نفت افزایش می‌یابد. میزان رشد تولید نفت آمریکا و قوت تقاضای جهانی در سال 2018 اصلی‌ترین عدم قطعیت‌های پیش‌بینی قیمت نفت است.

درصورتی‌که تولید شیل، به مقدار کافی نباشد یا تقاضای جهانی بیشتر از مقدار مورد انتظار باشد به احتمال زیاد اوپک در برابر قیمت‌های بالا اقداماتی خواهد کرد. عدم تعهد صددرصدی روسیه یا عربستان سعودی به توافق، باعث پایین آمدن قیمت‌ها خواهد شد.

در مجموع عواملی که باعث افزایش قیمت نفت خواهند شد عبارتند از: پایبندی کشورها به توافق اوپک، کاهش عرضه نفت ونروئلا، تحریم ایران، مسائل ژئوپلیتیکی کشورهای لیبی، نیجریه و ونزوئلا و عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو. عواملی مانند کاهش رشد اقتصادی آمریکا و چین، شکست توافق اوپک، افزایش بیش از انتظار نفت شیل و افزایش تنش‌ها در شبه جزیره کره، عواملی هستند که موجب کاهش قیمت نفت خواهند شد.

با توجه به رشد عرضه و کاهش تقاضا و در نتیجه افزایش ذخایر نفت، انتظار می‌رود با وجود تصمیم اوپک برای تمدید قرارداد مداخله در بازار تا پایان سال 2018، بهای نفت در میان‌مدت و بلندمدت کاهش پیدا کند. اعضای اوپک افزایش قیمت بیشتری را در بازار نفت نمی‌خواهند به دلیل اینکه با افزایش قیمت نفت دکل‌های حفاری شیل آمریکا به شدت افزایش می‌یابند. برای عرضه‌کنندگان اوپک قیمت نفت بین 60 تا 65 دلار یک قیمت منطقی است. با وجود بالارفتن قیمت در هفته‌های اخیر به نظر می‌رسد در سه تا شش ماه آینده به دلیل عرضه قوی، تقاضای فصلی ضعیف و افزایش سطح ذخایر کشورها، قیمت افت کند. آژانس بین المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که در نیمه نخست سال 1397، موجودی انبارها افزایش یابد، چشم‌اندازی که موجب سقوط دوباره قیمت‌های نفت را در پی دارد. با توجه به آنچه که گفته شد پیش‌بینی می‌شود در سال 1397 قیمت نفت بین 55 تا 60 دلار در نوسان باشد.

منبع: تجارت فردا

سه شنبه ۱۷ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۲۳:۵۳