نقطه زنی پوتین

میز نفت/  دولت روسیه از سال ها پیش استفاده از نفت به عنوان ابزار ژیوپلیتیک خود را گسترش داده و برای افزایش تاثیرگذاری در مناطق مختلف دنیا و به چالش کشیدن منافع ایالات متحده، از این سلاح بهره می گیرد. اما مسکو با ریسک به چاله افتادن روبرو است، چراکه آنان پول های خود را قرض می دهند و با اقتصادهای نامتعادل و نظام های سیاسی ناپایدار، قراردادهای هنگفت امضا می کنند.

در ماه های اخیر، این راهبرد در ونزویلا با آزمونی دشوار روبرو شد، چراکه بازپرداخت میلیاردها دلار بدهی رهبران کاراکاس در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. روس ها میلیاردها دار پول به صنعت نفت ونزویلا تزریق کرده اند و این پول ها به معنای کمک به حفظ دولت کنونی این کشور و به تاخیر افتادن سرنگونی آن است.
هرچند روس ها با این سیاست در حیات خلوت راهبردی ایالات متحده، جای پای خود را محکم کرده اند. نیکولاس مادارو در سفر پاییز امسال به مسکو چهره ای خندان داشت و از تمایل کشورش به دریافت وام های جدید خبر داده است. وی در دیدار با ولادیمیر پوتین از حمایت های سیاسی و دیپلماتیک کرملین، سپاسگذاری کرد.

مسکو از طریق غول نفتی دولتی خود، روسنفت به دنبال تاثیرگذاری در مناطقی است که آمریکایی ها در آن حضور اندکی دارند. با تحریم های دولت های اروپایی و آمریکا علیه روسنفت نیز آنها مجبور شده اند تا شرکایی جدید برای سرمایه گذاری در مناطق مختلف دنیا بیابند.
 

*نگاهی سیاسی به نفت
شرکت روسنفت سال هاست که به عنوان تکیه گاه مالی مردان یخی کرملین و منبع پول اجرای برنامه های اجتماعی آنان شناخته می شود. آنها در سال های اخیر به سوی فعالیت در کشورهایی با شرایط سیاسی شکننده نظیر کوبا، چین، مصر و ویتنام حرکت کرده اند. فعالیت در کشورهایی که آمریکا در آنها فاقد پایگاه است، از دیگر راهبردهای کنونی آنها به شمار می رود.

هم اینک مدیران شرکت روسنفت به دنبال انعقاد قراردادهایی در شرق مدیترانه و آفریقا هستند. این قراردادها در پشت پرده انرژی از اهمیت سیاسی برخوردارند. مثلا قراردادهای هنگفت شرکت روسنفت با کردستان عراق، منافع سیاسی و اقتصادی چشمگیری برای آنها در شمال عراق فراهم خواهد کرد. آنها حضور در میادین نفتی ایران را نیز با بالا گرفتن تنش های تهران و واشنگتن، در دستور کار خویش قرار داده اند.

آمی میرس جف، از کارشناسان امنیت انرژی در شورای روابط خارجی ایالات متحده می گوید: شرکت روسنفت به دنبال ایجاد فرصت هایی است تا در حوزه ژیوپلیتیک نقش آفرینی بیشتری کند. آنها توانسته اند به دولت روسیه قدرت چشمگیری ژیوپلیتیک اعطا کرده و جایگاه آمریکا را به چالش بکشند.
توسعه طلبی غول روسنفت ارتباطی مستقیم با رویکردهای جهانی کرملین دارد. 50 درصد سهام شرکت روسنفت در اختیار دولت روسیه بوده و ایگور سچین، معاون پیشین نخست وزیر و از متحدان پیشین پوتین، رهبری آن را بر عهده دارد.

پس از ضمیمه شدن شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در سه سال پیش، ایالات متحده و اروپا، آقای سچین را در فهرست تحریم های خویش قرار دادند.

از آن زمان، شرکت اکسون موبیل و سایر غول های نفتی غربی از واگذاری فناوری های خود به روس ها برای توسعه میادین آب های عمیق، شیل و مناطق قطبی منع شده اند. بدین ترتیب روس ها به دنبال یافتن منابع جایگزین هیدروکربوری هستند.
 

*حضور در کشور چاوز
اما بزرگترین قمار شرکت روسنفت را باید حضور در ونزویلا دانست. در سه سال گذشته، روسیه و شرکت روسنفت 10 میلیارد دلار در قالب کمک مالی به رهبران کاراکاس واگذار کرده اند. با این کار از دو بار ورشکستگی دولت این کشور به دلیل وجود 150 میلیارد دلار بدهی انباشته، جلوگیری شده است.

روس ها توانسته اند جایگاه دولت چین به عنوان مهمترین شریک مالی ونزویلا را به دست آورند. در دوره ریاست جمهوری هوگو چاوز، وی ده ها میلیارد دلار وام از چینی ها در برابر فروش نفت به آنها دریافت کرد. البته پس از مدتی چینی ها از پرداخت بقیه مبلغ وام خودداری کردند. روس ها نیز از این فرصت برای افزایش نقش آفرینی خود بهره بردند.

در سال گذشته، شرکت روسنفت 49.9 درصد سهام شرکت سیتگو به عنوان بخش پالایش شرکت ملی نفت ونزویلا در ایالات متحده را به مبلغ 1.5 میلیارد دلار خریداری کرد. شرکت ملی نفت ونزویلا این پول را برای بازپرداخت بدهی ها و تداوم تولید از میدان های نفتی خود هزینه کرده است.

این قرارداد موجی از انتقادات را توسط اعضای کنگره به ارمغان آورد. آنها هشدار دادند تصاحب این شرکت توسط روس ها می تواند امنیت ملی ایالات متحده را به خطر اندازد.

شرکت سیتگو 4 درصد ظرفیت پالایش ایالات متحده را در اختیار داشته و دارای شبکه ای گسترده از خطوط لوله و پمپ های بنزین است. رهبران کاراکاس نیاز زیادی به بازار آمریکا دارند. همچنین باید به این نکته توجه کرد که پالایشگاه های اندکی در ایالات متحده می توانند مقادیر زیادی از نفت با کیفیت پایین ونزویلا را پالایش نمایند.

در ماه آوریل، شرکت روسنفت یک میلیارد دلار از نفت تولید شده توسط شرکت ملی نفت ونزویلا را پیش خرید کرد. این اقدام باعث شد تا رهبران کاراکاس بتوانند بخشی از بدهی 3 میلیارد دلاری خود به خریداران اوراق قرضه را تسویه کنند.

البته این سرمایه گذاری خرس ها چندان نیز بدون ریسک نیست. میادین نفتی ونزویلا بالغ بوده و اقدامات مناسبی برای بهبود ضریب بازیافت و نوسازی تاسیسات سرچاهی آنها انجام نشده است.

فراموش نکنید که شرکت های ارائه دهنده خدمات نفتی پس از سال ها فعالیت و دارا بودن مطالبات هنگفت، این کشور انقلابی را ترک کرده اند. تحریم های جدید ایالات متحده نیز امکان دریافت وام های بلندمدت را توسط کاراکاس به شدت محدود کرده است. بدین ترتیب شرایط مالی شرکت نفت ونزویلا، بیش از گذشته با بحران روبرو شده است.

فرانسیسکو جی. مونالدی از تحلیلگران سیاست های انرژی در دانشگاه رایس می گوید: روسیه تنها کشوری است که می تواند در سال جاری به کاراکاس کمکهای مالی اعطا کند. البته چینی ها دارای منابع مالی هستند، اما آنها چندان تمایلی به این کار ندارند. به همین دلیل، رهبران کاراکاس به شدت خواهان کمک های مسکو برای بقا هستند. چرا که آنان راه دیگری ندارند.

ونزویلا هم اکنون دومین منبع بزرگ تامین نفت غول روسنفت پس از روسیه بوده و آنان روزانه 225000 بشکه از تولیدات کاراکاس و برابر با 1 درصد تولیدات آنان را به فروش می رسانند.

ونزویلایی ها در تلاش برای افزایش صادرات نفت خود به مردان یخی هستند. گفته می شود رهبران کاراکاس خواهان واگذاری سهام میادین نفتی خود به روس ها نیز هستند. با این کار منابع مالی بیشتری به دست می آورند و می توانند در برابر تحریم های آینده واشنگتن مقاومت نمایند.

هلیما کروفت، مدیر بخش راهبردهای کالایی در موسسه آر پی سی کپیتال مارکت می گوید: در همه این قراردادها می توان ویژگی هایی ژیوپلیتیک یافت. شرکت روسنفت به دنبال تصاحب میادین نفتی ونزویلا است و با این کار ولادیمیر پوتین می تواند در حیات خلوت آمریکایی ها یک پایگاه قدرتمند به دست آورد.

رهبران شرکت روسنفت امیدوارند تا مدل کسب و کار خود در ونزویلا را در خاورمیانه نیز عملی کنند. آنها به شیوه های مختلف از دولت بشار اسد رییس جمهور سوریه حمایت نموده و در حال توسعه روابط دوستانه خود با تهران هستند. به علاوه این غول روسی به دنبال یافتن راه های توسعه همکاری با ترکیه در دروازه های اروپا و هاب انرژی منطقه است.
 

*کارت زنی در خاورمیانه
در منطقه کردنشین شمال عراق نیز رهبران مسکو خواهان تبدیل شدن به بازیگری تاثیرگذار بوده و حمایت آنان از رفراندوم استقلال کردستان با وجود مخالفت دولت های آمریکا و ترکیه، بهت تحلیلگران را پدید آورد. البته مسکو از مخالفان جدایی کردستان می باشد. شرکت روسنفت قراردادی ٤٠٠ میلیون دلاری با رهبران کردستان امضا کرده و امتیاز حفاری در میادین هیدروکربوری این اقلیم را نیز به دست آورده است. روس ها در سال گذشته ٤ میلیارد دلار در میادین نفت و گاز منطقه خودمختار کردستان سرمایه گذاری کرده اند.
با کاهش تدریجی حضور شرکت های غربی در کردستان، روس ها به بزرگترین خریدار نفت رهبران اربیل تبدیل شده اند. 

دیوید ال. گلدوین از دیپلمات های ارشد انرژی در وزارت خارجه ایالات متحده می گوید: روس ها به بازیگری تاثیرگذار در کردستان و سوریه تبدیل شده اند و خواهان یارگیری با آنکارا نیز هستند. 

برای تکمیل این پازل آنها به دنبال حضور در مناقصه های واگذاری میادین نفتی ایران هستند. البته پوتین همزمان به دنبال یافتن راه های همکاری با شیوخ عربستان به عنوان دشمن منطقه ای تهران نیز می باشد. 
روس ها با رویکردی تهاجمی در سیاست خارجی خود با ریسک زیادی به ویژه در ونزویلا روبرو هستند. دولت ونزویلا با تحریم های ایالات متحده، کاهش تولید و فرسودگی تاسیسات نفتی خود روبرو است. تعدادی از مشتریان این شرکت نیز به سوی همکاری با سایر تولیدکنندگان حرکت کرده اند. در شرایط کنونی، ورشکستگی دولت ونزویلا و سرنگونی دولت مادورو به معنای از دست رفتن سرمایه گذاری های روسیه در این کشور ناآرام و آشوب زده است. لذا می توان پیش بینی کرد مسکو برای حفظ منافع خود، همچنان به حمایت خود از دولت ونزویلا ادامه دهد. اما پیش بینی آینده، همچنان دشوار خواهد بود.
 

شنبه ۲ دی ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۲۱