ميزنفت/ تغییر ساختارهای پی در پی در وزارت نفت ادامه دارد؛ یکی از اموری که وزیر نفت علاقه فراوانی به آن دارد و همچنان بر مدار آزمون و خطا میچرخد بدون آنکه خروجی مشخصی برای این صنعت داشته باشد.
یکی از علائق وزیر نفت دست بردن در ساختار وزارت نفت و تحولهای آنی در این ساختارهاست که البته پس از جواب ندادن یا به حالت گذشته خود بر میگردد و یا به شکلی دیگر تغییر میکند. این تغییرات از سال 78آغاز شد٬ جایی که زنگنه برای کاهش قدرت مهمترین رکن صنعت نفت٬ شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب را به چند شرکت تفکیک کرد.
*تغییراتی به ضرر نفت
این اقدام وزیر نفت درست در روزهایی انجام شد که شرکتهای بزرگ نفتی برای سر و سامان دادن به وضعیت خود در قیمتهای پایین نفتی راه ادغام را در پیش گرفته بودند ولی در ایران همه چیز بر عکس شد. در نختسین اقدام وزیر نفت شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با تولید 3 میلیون بشکهای خود دچار این تحولات ساختاری شد و از در آن بیش از 10 شرکت متولد شد. این تغییرات موجب پیچیده شدن ساختار نفت شد و به تبع آن افزایش استخدامهای نفتی را به همراه داشت. همین مورد و البته مواردی دیگر موجب افزایش هزینههای نفت شد و پدیدهای را رقم زد که امروز مورد انتقاد وزیر نفت قرار دارد:«تورم نیروی انسانی در نفت».
در همان زمان بسیاری از کارشناسان گفتند که چنین اقدامی آسیبهای جدی به صنعت نفت وارد میکند ولی وزیر وقت بی توجه به ایت هشدارها نه تنها راه خود را رفت بلکه این تغییرات را بیشتر کرد تا در اواخر دهه 80 مشکلات این تغییر خودنمایی کرد و چون چارهای برای سامان دادن به آن نبود٬ نفسهای صنعت تنگ شد.
یکی دیگر از اقدامات وزیر نفت جدا کردن توسعه از تولید بود و به همین دلیل چندین شرکت توسعهای شکل گرفتند که اغلب شکست کاملی را بر صنعت نفت تحمیل کردند. از شرکتهای پترو ایران و مهندسی و توسعه نفت گرفته نتوانستند به انتظارات پاسخ مناسبی دهند٬ از سوی دیگر افزایش اختلافات میان شرکتهای توسعهای و شرکتهای تولیدی اصطکاک هزینه زایی را بوجود آورد و همین اصطکاک سرعت گیر بلندی را در مسیر توسعه ایجاد کرد.
*سال 92 و ادامه ماجرا
ورود دوباره زنگنه به وزارت نفت بازهم با تغییرات ساختاری همراه بود؛ در این دوران ساختارها برای «افراد» تغییر پیدا کرد تا مدیران نزدیک به زنگنه صاحب سمت شوند. در جدی ترین تغییر ساختاری٬ شرکت ملی نفت ایران صاحب 4 معاونت شد که هر یک از این معاونتها به دوستان نزدیک رسیید. سید مجید هدایت زاده معاون بین الملل٬ غلامرضا منوچهری معاون توسعه٬ محسن پاک نژاد معاون تولید و رضا خیلیلی معاون عملیات غیرصنعتی٬ صاحب منصبانی شدند که دست به یک رقابت درون سازمانی زدند.
در این رقابت٬ معاونتها که اصلا رابطه خوبی با یکدیگر ندارند دست به یارگیری زدند و هر یک برای افزایش قدرت٬ تضعیف معاونت دیگر را آغاز کردند بویژه در معاونتهای تولید و توسعه که این «جنگ» بطور ملموسی نمایان شد هرچند که در این رقابت معاونت تولید شکست خوردهای تمام عیار بود.
همه پیش بینیهای کارشناسان از عواقب این اقدام شتابزده درست از آب درآمد٬ امپراطوریهای کوچک در شرکت ملی نفت نه تنها کمکی به حرکت شرکت ملی نفت نکرد بلکه اختلافات را به اوج رساند و دومینوی استعفا و بازنشستگی را به ارمغان آورد. در چنین شرایطی یک موسسه بلژیکی به کار گرفته شد که این موسسه به وزارت نفت پیشنهاد کرد این معاونتها را برچیند. حالا قرار است تاریخ مصرف معاونتهای شرکت ملی نفت به پایان برسد و همه چیز به روال خودش بازگردد ولی این به معنای آن نیست که تغییر دیگری در سختار بوجود نیاید.
*تولد شرکتی جدید؟
حالا برخی منابع خبر میدهند وزیر نفت در نظر دارد تغييراتي را در ماموریت های برخی شرکت های تابعه شرکت های ملی نفت و گاز انجام دهد. بخش توليدی شركت نفت و گاز پارس با هدف تمركز بر عمليات بهرهبرداری قرار است به یک شركت مستقل با عنوان "شرکت بهرهبرداری نفت و گاز پارس" ماموریت جدید خود را آغاز کند.
همچنين با هدف تمركز در عمليات توسعه و هدفمند كردن منابع، ساختار توسعه اي ميادين فراساحل pogc و شركت ملي مهندسي و ساختمان پالايش و پخش در شركت مهندسي و توسعه نفت ادغام شود، و شركت جديد "مهندسي و توسعه نفت و گاز" تشكيل شود. تاسیس این شرکت نه تنها شرکت ملی نفت را دچار تغییر میکند بلکه معاونتهای دیگر وزارت نفت را هم دچار تغییر بنیادینی میکند که در نوع خود عجیب است.
البته این خبر هنوز از سوی شرکت ملی نفت تایید نشده است ولی با توجه به رویکرد تغییر و تحولاتی وزیر نفت در بحث ساختار٬ باز هم باید شاهد آزمون و خطایی دیگر در نفت باشیم.