ناکام در احیای کامل ظرفیت تولید

ميزنفت/ بیژن نامدار زنگنه، که در تمامی دولت ها به غیر از دولت های نهم و دهم حضور داشته و حامیان دولت روحانی به او لقب «شیخ الوزرا» می دهند، بخش زیادی از وقتش در این دولت بخصوص پس از اجرای برجام را صرف مذاکره با خارجی‌ها برای افزایش صادرات نفت و مذاکره با داخلی ها برای دفاع از مدل جدید قراردادهای نفتی (IPC) و ایجاد بسترهای قانونی برای اجرای آن کرد.

در اثر این تلاش‌ها، وزارت نفت به «فروشنده» موفق نفت خام بدل شد. همچنین تثبیت بسترهای قانونی IPC و امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی با شرکت توتال با استفاده از همین مدل قراردادی از جمله ثمرات این تلاش‌ها بود. البته اگر وزارت نفت می توانست جلوی سقوط شدید قیمت جهانی نفت در سال های 93 و 94 را بگیرد و ایران پس از اجرای برجام به راحتی به درآمدهای نفتی خود دسترسی داشت، شاید آثار فعالیت های زنگنه برای افزایش خام فروشی نفت بیشتر در اقتصاد کشورمان مشخص می شد.

بهره برداری از فازهای مختلف پارس جنوبی (فازهای 12 و 15 تا 21) در دولت یازدهم، دستاورد بزرگی برای زنگنه بود که به مدد تکیه بر توان شرکت های داخلی حاصل شد. افزایش قابل توجه تولید میعانات گازی از پارس جنوبی، در کنار پیشرفت لاک پشتی احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس و سیراف موجب افزایش قابل توجه صادرات میعانات گازی و روی زمین ماندن شعار زنگنه مبنی بر قطع کامل خام فروشی این ماده خام شد.

اجرای فاز اول طرح پیمایش در بستر کارت سوخت گازوئیل یکی از اقدامات مثبت و قابل‌تقدیر وزارت نفت دولت یازدهم بود که کاهش قابل‌توجه قاچاق این فرآورده را به همراه داشت؛ ولی همچنان خبری از اجرای فاز دوم این طرح نیست. همچنین در دولت یازدهم، شاهد افزایش قابل توجه مصرف و واردات بنزین بودیم که ارتباط زیادی با حذف سهمیه بندی بنزین در خردادماه 94 توسط زنگنه داشت.


افزایش قابل‌ملاحظه تولید و صادرات نفت خام ایران



متوسط تولید روزانه نفت خام ایران در سال 92، 2.82 میلیون بشکه بود[1] که این میزان تولید با اجرایی شدن برجام در دی‌ماه 94، افزایش یافت و در سال 95 میزان تولید نفت حدود روزانه 3.8 میلیون بشکه[2] رسید.
 
قابل ذکر است که از دست رفتن ظرفیت 200هزار بشکه‌ای در شرکت فلات قاره موجب گردید که ظرفیت تولید نفت به  4میلیون بشکه در روز نرسد.

میزان صادرات روزانه نفت خام کشور نیز تا قبل از اجرایی شدن برجام و افزایش تولید نفت متوسط روزانه 1.07 میلیون بشکه در روز بود که این مقدار در سال 95 به‌طور متوسط به 1.8 میلیون بشکه در روز رسید.
بدین ترتیب می‌توان گفت که در دولت یازدهم، با توجه به عدم افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های نفت کشور، افزایش تولید نفت ایران به افزایش صادرات نفت خام‌ منجر گردید.

توسعه میادین مشترک غرب کارون
افزایش تولید نفت از میادین مشترک یکی از الزامات سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است. در بین میادین مشترک نفتی کشور، میادین مشترک غرب کارون (شامل میادین آزادگان جنوبی و شمالی، یاران جنوبی و شمالی، یادآوران و چند میدان نفتی کوچک مشترک با کشور عراق) از اهمیت خاصی برخوردارند. در ادامه وضعیت توسعه هر یک از این میادین طی سال‌های اخیر تشریح می‌شود.

میدان یاران؛ این میدان به نسبت میادین غرب کارون کوچک‌تر است اما به دلیل اشتراک با عراق، اهمیت زیادی دارد. میدان مذکور به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم‌شده است .در حال حاضر از میدان یاران شمالی روزانه 30 هزار بشکه نفت برداشت می‌شود^[3]. نکته قابل‌توجه، حضور موفق پیمانکار داخلی (شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا) در این میدان است^[4]؛ به‌گونه‌ای که شرکت مذکور در بهار 95 این میدان را طبق مهلت تعیین‌شده با بودجه‌ای کمتر از بودجه مصوب و با استفاده 71 درصدی از تجهیزات ایرانی توسعه داد. میزان تولید نفت هدف‌گذاری‌شده در میدان یاران جنوبی نیز 25 هزار بشکه در روز است.

میدان آزادگان جنوبی؛ در میان میادین غرب کارون، میدان آزادگان جنوبی، به‌عنوان بزرگ‌ترین میدان نفتی کشور و سومین میدان بزرگ نفتی جهان، جایگاه ویژه‌ای دارد. در فاز نخست، تولید روزانه 40 تا 47 هزار بشکه‌ای^[5] این میدان از سوی پیمانکاران داخلی (شرکت‌های مناطق نفت‌خیز جنوب و پتروایران) محقق گردید و طبق برنامه باید تا پایان شهریورماه 1395 نیز، 60 هزار بشکه دیگر از سوی پیمانکار داخلی (شرکت مهندسی و توسعه نفت) به تولید روزانه آن افزوده می‌شد که البته این امر جامه عمل نپوشید[6].
وزارت نفت به دنبال واگذاری فاز دوم میدان آزادگان جنوبی^[7] به شرکت‌های خارجی^[8] در قالب قراردادهای جدید نفتی است؛ گزینه اصلی وزارت نفت برای واگذاری آزادگان جنوبی، شرکت توتال فرانسه^[9] محسوب می‌شود که سابقه خوبی در توسعه میادین نفت و گاز ایران ندارد^[10].

آبان 95 وزارت نفت قصد داشت که مطالعه‌ی میدان نفتی آزادگان جنوبی را به شرکت توتال واگذار کند؛ این اقدام با اعتراض اصحاب رسانه و کارشناسان حوزه‌ی نفت روبه‌رو شد و وزارت این میدان به شرکت توتال را واگذار ننمود. زمان اجرای مناقصه‌ی میدان آزادگان جنوبی نیز همراه با دیگر میادین در دولت دوازدهم خواهد بود. طبق برنامه تولید نفت از میدان آزادگان جنوبی درمجموع دو فاز به 600 هزار بشکه در روز خواهد رسید.

میدان آزادگان شمالی؛ فاز نخست میدان آزادگان شمالی رسماً افتتاح نشده است، اما روزانه 75 هزار بشکه‌^[11] از آن برداشت می‌شود؛ فاز دوم این میدان همانند فاز نخست، قرار است به شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین واگذار شود.

میدان یادآوران؛ میدان یادآوران که در حال حاضر، با تولید روزانه 115 هزار بشکه^[12] ، بیشترین تولید نفت را در میان میادین غرب کارون دارد، قرار است در سه فاز، به تولید 300 هزار بشکه‌ای برسد. در حال حاضر، تولید روزانه نفت از میادین مشترک غرب کارون در حدود 270 هزار بشکه است؛ تولیدی که هدف وزارت نفت برای سال 95 (260 هزار بشکه^[13]) را نیز محقق گرداند.

منبع: مرکز رصد عیار
 

دوشنبه ۱۳ شهريور ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۰۰