ميزنفت/ سال 90 بود که محمد علی آبادی سرپرست وزارت نفت و احمد قلعه بانی مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت در مراسم فروش نفت خام در بورس شرکت کردند. مراسمی که به فرجامی تلخ منتهی شد و عرضه نفت خام در بورس شکست خورد.
پس از چند بار عرضه نفت خام در بورس و عدم فروش محموله مورد نظر٬ در نهایت شرکت نیکو برای کاهش فشارها از شکست عرضه نفت خام در بورس٬ به تنهایی محمولههای نفتی را خرید تا مثلا گفته شود عرضه موفقیت آمیز شود. محسن قمصری مدیر وقت امور بین الملل شرکت ملی نفت درباره آن روزها میگوید: آن مراسم یک نمایش کامل سیاسی بود. متاسفانه برخی نمیخواهند این واقعیت را قبول کنند که با وضعیت فعلی بورس نمیتوان نفت را در بورس کرد. پس از آنکه شرکت نیکو محمولهای را خریداری کرد٬ چند خریدار نفت ایران هم برای حضور در بورس تقاضا دادند ولی وقتی آمدند و واقعیت بورس را دیدند محترمانه انصراف دادند و رفتند. اگر آن نمایش واقعی بود بازهم شاهد عرضه نفت خام در بورس بودیم ولی باید اعتراف کرد که آن تجریه٬ یک تجربه شکست خورده بود.
قمصری ادامه داد: برای آن نمایش سرپرست محترم وقت وزارت نفت شخصا به سالن بورس آمدند این یعنی یک پیام سیاسی در حالی که بورس صرفا تجاری و بازرگانی است و میانه ای با اعمال فشارهای سیاسی نداشته و ندارد.
قمصری درباره اینکه آیا امور بین الملل ذاتا مخالف عرضه نفت خام در بورس است گفت: نه چنین چیزی نیست ولی اول باید شرایط و ابزار را آماده کرد و بعد به فکر عرضه نفت در بورس بود. ایا خودرو بدون لوازم و ابزار قادر به حرکت خواهد بود؟
وی در تشریح ابزارهای موزد نیاز گفت: اصولا تدوین قانون و دستور العمل باید با توجه به زیرساختهای موجود انجام شود. اولین مانع برای استفاده از ریال در معاملات و بورس٬ نظام چند نرخی ارز است زیرا ییش از الزامات بورس و استفاده از پول ملی قوام پول ملی و تک نرخی شدن قیمت ارز است. عامل دیگر عدم وجود نظام بانکی با کانالهای لازم بین المللی است. در تشریح مشکل بانکی باید گفت برای ایجاد یا تولید شاخص قیمتی باید بتوانیم رقابت در خرید ایجاد کنیم و برای ایجاد رقابت باید خریداران خارجی بتوانند در معاملات شرکت کنند که در این صورت نظام بانکی موجود توان دریافت وجوه و انتقال آنها را ندارد.
قصمری ادامه داد: همچنین یکی از ابزارهای مهم بورس تعدد عرضه کنندگان است که چنین چیزی در هیچ کشور تولید کنندهای وجود ندارد و در ایران هم نمیتوان با یک عرضه کننده انحصاری به بورس نفت امیدوار بود. در واقع می توان گفت با توجه به قیمت مشخص نفت، مشتریهای مشخص و همچنین نبود مکانیزمهای لازم در بورس مثل رقابت پذیری شرکتهای خارجی و ... معامله نفت خام در بورس شکست میخورد.
وی درباره اینکه آیا بخش خصوصی توانایی خرید محموله نفت را دارد گفت: خیر٬ با نرخ امروزی 50 دلار برای هر بشکه نفت خام بخش خصوصی از نظر توانایی و نقدینگی قدرت خرید محمولههای نفت خام را ندارد. توجه داشته باشید قیمت نفت قیمتی استاندارد و جهانی است اگر خریداران داخلی موفق به خرید محمولهای بشوند نخواهند توانست آن را به قیمتی بالاتر از قیمت رسمی بفروشند مگر اینکه محموله در بورس زیر قیمت عرضه شود که این هم رانت بزرگی است.
این کارشناس ارشد تجارت نفت در پاسخ به این پرسش که منظور شرکت ملی نفت در دریافت تضامین معتبر از خریداران نفت چیست گفت: غرض وثائقی است که دریافت وجوه فروش را تضمین کند٬ البته اگر فروش در بورس انجام شود باید بورس بتواند در ایجاد یا دریافت تضامین اقدام کند. منظور تضامینی است که اولا به لحاظ تخصصی مورد پذیرش نفت باشد و ثانیا به لحاظ مالکیتی مورد پذیرش بانک مرکزی باشد
قمصری در پاسخ به این سوال که آیا برای تسویه پول محموله ها، موافق قیمت گذاری ارزی و تسویه ریالی به قیمت روز تحویل محموله هستید یا خبر گفت: از نظر من ایرادی به آن وارد نیست ولی مشکل اصلی٬ خزانه داری است که پول فروش را به ارز می خواهد. نقش امور بین الملل در جریان ارز نفت نقش صرفا یک نقش هادی است زیرا پس از تهیه سیاهه توسط نفت مشتری موظف است پول را مسقیما به حسابهای بانک مرکزی واریز کند.
وی درباره اینکه آیا امور بین الملل حاضر می شود فروش اسپات خود را در بورس صرفا انجام دهد تصریح کرد: امور بین الملل یک طرف معامله است باید پرسید که آیا پالایشگران حاضرند نفت را از غیر شرکت نفت بخرند ضمن اینکه قیمت جهانی نفت را نباید فراموش نکنیم.
قمصری در واکنش به این موضوع که اگر بخش خصوصی بتواند در بازاریابی خود قیمت کمتر از قیمت روز به توافق برسد وضعیت چگونه میشود اظهار داشت: مقاصد قیمتی ایران بر اساس پالایشگاههای خاص نیست بلکه بر اساس مناطق جهان است ، لذا خریداران به هر پالایشگاه جدیدی هم نفت ببرند باز در چتر قیمتی منطقه مربوطه خواهند بود
وی درباره عوامل موثر در بازاریابی و اقبال مصرف کنندگان گفت: برای خریدار نفت خام با توجه بعد مسافت و محدودیت انبارهای پالابشگاه عوامل مهمی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
منبع: گروه تلگرامی تحولات نفت و انرژی