چرا ملی حفاری یک سرمایه است؟

سعید عابدینی/ تاريخ 110 ساله صنعت حفاري در كشور، تاريخ پر فراز و نشيبي ست سرشار از خاطره‌هاي تلخ و شيرين؛ هشت سالگي حفاری در ایران بود كه نخستين چاه در منطقه نفتون مسجد سليمان به نفت رسيد و تا 70 سال پس از آن صنعت حفاري همچنان در انحصار خارجي‌ها بود اما در اول دي‌ماه 1358 و در اوج مبارزات حق‌طلبانه ملت ايران، در روزهايي كه همه كارشناسان و متخصصان خارجي كشور را ترك كردند، بنيانگذار جمهوري اسلامي حضرت امام خمینی (ره) كه فرامين و راهبردهايش در طول تاريخ انقلاب اسلامی همواره سرنوشت‌ساز بوده است، فرمان تأسيس شركت ملي حفاري ايران را صادر كرد تا آخرين حلقه وابستگي صنعت نفت از هم گسسته شود.

شركت  ملي حفاري ايران، مولود مبارك انقلاب اسلامی است و فرمان تأسيس آن از سوی امام راحل (ره) از افتخارات جاودانه آن به شمار مي‌رود.

از ياد رفتني نيستند روزهايي كه مديران و مهندسان خارجي هنگام خروج از كشور با پوزخند خاصي به كارگران ايراني مي‌گفتند لباس‌هاي‌مان را همين جا مي‌گذاريم، زيرا يك هفته نمي‌شود كه با تمنا و خواهش به سراغمان مي‌آييد تا چاه‌هايتان را حفاري كنيم؛ از آن روز تاكنون 32 سال مي‌گذرد اما هنوز خواب آشفته غارتگران سرمايه‌هاي ملي تعبير نشده است.

به جرأت مي‌توان گفت، تأسيس شركت ملي حفاري ايران به فرمان امام (ره) زمينه ملي شدن واقعي صنعت نفت را فراهم كرد و به راستي بايد اقرار كرد كه اگر اين شركت تأسيس نمي‌شد، تمركز كارشناسان ايران در زمینه دانش كنوني صنعت حفاري به ديگر صنايع معطوف مي‌شد و ايران از فعاليت در اين بخش بي‌نصيب مي‌ماند.

اين نه يك شعار است، نه يك ادعا، اما بايد پذيرفت كه يونيفرم توسعه صنعت نفت پس از پيروزي انقلاب اسلامي بر تن شركت ملي حفاري بوده است، به طوري كه حفارمردان ايران اسلامي از فرداي تأسيس اين شركت براي توسعه و بومي‌سازي صنعت حفاري گام برداشتند و موفق شدند در مسير 35 ساله خود، دستاوردهاي بزرگي را براي ميهن اسلامي به ارمغان آوردند، فعاليت‌هاي پر افتخاري همچون حفاري چاه هاي نفت و گاز، ارائه خدمات فني و مهندسي، حفاري افقي و جهت دار، نمودارگيري، حفاري فرو تعادلي، عمليات پيچيده مهار و كنترل فوران چاه نفت و گاز كه به عنوان آخرين نمونه آن مي توان از مهار چاه 24 نفت شهر یاد كرد كه با استفاده از تجربه‌هايي همچون خاموش كردن و بازسازي سكوهاي نفتي در جريان دفاع مقدس، خاموش كردن آتش هاي چاه هاي نفت كويت، مهار چاه شماره 50 اهواز و چاه گازي 23 كنگان با سرعت و كمترين هزينه به نتيجه رسيد.

حمايت از سازندگان داخلي به منظور توليد قطعات و تجهيزات مورد نياز و همكاري با صنايع داخلي براي ساخت دستگاه‌هاي حفاري در كشور را مي توان از ديگر دستاوردهاي شركت ملي حفاري ايران برشمرد.

اين در حالي است كه برخي افراد در آغاز تاسيس اين شركت تصور و يا حتي ادعا مي كردند ايرانيان حتي توانايي اداره يك دكل ساده حفاري را هم ندارند و بهتر است همچنان در انحصار خارجي ها بماند اما گذشت زمان، نه تنها اين ادعا را باطل كرد بلكه نشان داد اراده ايرانيان در كنار تلاش و دانايي آنها، انجام پيچيده ترين و جديدترين عمليات حفاري را ممكن ساخته تا جايي كه شركت ملي حفاري ايران امروزه بر سكوي نخست خاورميانه ايستاده و با برترين شركت هاي غربي كه قدمتي بيش از 100 سال دارند به رقابت برخاسته است.

اين شركت با تهيه و تامين دستگاه ها و تجهيزات مورد نياز در صنعت حفاري با استفاده از ظرفيت صنايع داخلي در زمان حاضر بيش از 90 درصد حفاري چاه هاي نفت و گاز را در مناطق نفت و گاز كشور عهده دار است كه با حمايت و تجهيز بيشتر اين شركت به طور قطع مي توان از تمام ظرفيت هاي آن در اجراي پروژه هاي پارس جنوبي و ميادين مشترك كه هم اكنون مورد توجه ويژه وزير نفت است بهره برد.  

افزون بر اين، شركت ملي حفاري ايران در طول فعاليت هاي خود همواره در كنار مردم شريف ايران بوده است؛ زماني را مي گويم كه برخي از مناطق نفتي غرب و جنوب كشور در نزديكي خط نبرد با دشمنان بعثي قرار داشت و كاركنان اين صنعت به توسعه چاه هاي نفت و گاز كشور اهتمام مي ورزيدند و در مسير جهاد صنعتي دليرانه به ميهن خود خدمت مي كردند.

پس از دفاع مقدس نيز در مسير بازسازي ويرانه هاي جنگ، نقش چشمگيري ايفا كردند و توانستند برنامه هاي صنعت نفت كشور را در بخش حفر و تكميل چاه هاي نفت و گاز تحقق بخشند اين اقدام باعث شد تا توليد نفت خام كشور كه در زمان جنگ به شدت كاهش يافته بود بار ديگر افزايش يابد و از اين طريق بودجه لازم براي بازسازي ساير صنايع و تاسيسات كشور فراهم شود.

صنعت حفاري كشور در سال هاي پس از آن با افزايش كمي و كيفي ناوگان عملياتي خود توجه بيشتري نشان داد و توانست در بسياري از پروژه هاي ملي توسعه ميادين نفت و گاز كشورمان نقش آفريني كند.

اين شركت در راهبرد خود، آن چنان پيشرفت كرد كه همزمان با تدوين نظام جديد صنعت حفاري در سال 1387 و رقابتي شدن واگذاري پروژه ها نه تنها از شرايط جديد هراسي به دل راه نداد بلكه به عنوان بازوي استراتژيك شركت ملي نفت ايران در تعديل قيمت هاي پيشنهادي از سوي رقيبان خارجي نيز ظاهر شد.

اثبات توانايي حفاران و قطعه سازان ايراني در توليد دكل و قطعات حفاري هم سبب شد كه غرب نشينان اين موفقيت بزرگ را تاب نياورند به طوري كه تمام تلاش خود را كردند تا با بهره گيري از ابزارهايي همچون ايجاد تحريم ضربه اي بزرگ به شريان اقتصاد كشور وارد كنند.

خوشبختانه شركت ملي حفاري ايران در خلال ايجاد محدوديت از سوي شركت هاي غربي توانست با نهادينه كردن شعار ما مي توانيم جامه عمل به خودكفايي در توليد قطعات بپوشاند و با افتخار اعلام كند تا به امروز هيچ پروژه حفاري به علت كمبود تجهيزات و قطعات مورد نياز متوقف نشده است.

صنعت حفاري كشور به عنوان كليد دستيابي به منابع هيدرو كربوري از مهمترين و موثرترين عوامل توسعه ميدان هاي نفت وگاز است كه بخش چشمگيري از منابع مالي و تجهيزات مورد نياز صنعت نفت را به خود اختصاص داده است.

شرايط مطلوب صنعت حفاري در كشور موجب شده حساب ويژه اي در برنامه پنج سال پنجم توسعه در صنعت نفت روي آن باز شود كه بر اساس بررسي هاي صورت گرفته بايد بيش از 3 هزار حلقه چاه نفت و گاز در كشور حفاري و تعمير شود كه براي رسيدن به اين برنامه به حدود 130 دكل حفاري نيازمنديم كه اين دكل ها از طريق شركت ملي حفاري ايران، شركت حفاري شمال و ديگر شركت هاي خصوصي و پيمانكاري تامين خواهد شد.

صنعت حفاري در برنامه پنج ساله پنجم يكي از عوامل كليدي اجراي اين برنامه است و به همين منظور بايد در دو تا سه سال آينده تعداد دكل هايي كه در برنامه پيش بيني شده را تامين كند كه در راستاي تحقق اين هدف از ابتداي سال جاري تاكنون 7 دستگاه حفاري به ناوگان اين شركت افزوده شده است.

نگاهي به مسئوليت ملي اين شركت و موفقيت در اجراي برنامه هاي توسعه‌اي كه در نهايت سير صعودي توسعه صنعت نفت را هموار مي كند نشان مي دهد كه در جشن 32 سالگي شركت ملي حفاري ايران فقط مديران و كاركنان اين شركت سهيم نيستند بلكه مهمانان اين جشن بسيار فراتر از 16 هزار كاركنان شركت هستند چرا كه در نهايت عوايد اين صنعت عظيم در فرايند توليد نفت و گاز كاملا روشن و مبرهن است.