پرده‌برداری از حراج یک میلیون دلاری یک دکل حفاری

امیرحسین هاشمی‌جاوید/ شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران (IOEC)، دکل حفاری دریایی تخریب شده‌ای در طوفان کاترینا را در تاریخ 22 مه سال 2008 میلادی، به قیمت 43 میلیون دلار خرید و برای بازسازی، آن را به یاردی در پورت خالد واقع در شارجه امارات متحده عربی منتقل کرد.

دکل حفاری یاد شده در اواخر ماه سپتامبر سال 2005 میلادی در خليج مكزيك دچار طوفان‌زدگي شد و در نتيجه، تجهیزات روی آن از میان رفت، به طوری که پس از طوفان کاترینا، پایه‌های آن شکست، بخشی از بدنه آن پاره و بسیاری از تجهیزات آن به‌طور کامل تخریب شد.

با وجودی که دکل گلوبال پرل برای بازسازی و نوسازی به شارجه منتقل شده بود، اما از سال 2008 تا کنون هیچ گونه عملیات و فعالیتی برای بازسازی و بهبود شرایط آن انجام نشده است. با توجه به حجم بالای آسیب‌دیدگی‌های دکل، بازسازی و نوسازی آن، به سرمایه‌گذاری گزافی نیاز دارد، از این رو به نظر می‌رسد بازسازی این دکل در اولویت هزینه‌های شرکت ایرانی خریدار آن نبوده است.

در ماه دسامبر سال 2015 میلادی برای جلوگیری از به مزایده رفتن دکل و افزایش هزینه‌ها، این دکل به یارد شرکت ایزوایکو در بندرعباس منتقل شد.

*وضعیت کنونی گلوبال پرل

پس از بررسی‌های فنی و اقتصادی، برای بازسازی و نوسازی دکل حفاری گلوبال پرل 2 برنامه قابل اجرا پیشنهاد شد که یکی نوسازی برای استفاده از دکل و دیگری، بازسازی و تغییر کاربري دكل و استفاده از آن به‌عنوان جك آپ بارج مسکونی و پشتیبانی بود که هر یک از این سناریوها، سرمایه‌گذاری چشمگیری را می‌طلبید و در عین حال آماده‌سازی و نصب پایه‌های دکل حدود 18 ماه زمان نیاز داشت.

از این رو، مالکان ایرانی گلوبال پرل تصمیم گرفتند که دکل را به‌عنوان آهن قراضه به مزایده بگذارند، بر این اساس، ارزش مالی دکل حفاری گلوبال پرل با وضعیت کنونی و در چارچوب برنامه جلوگیری از نابودی (Salvage) و بر پایه وزن تقریبی فولاد آن و قیمت میانگین 300 دلار برای هر تن فولاد، حدود 1.2 میلیون دلار برآورد می‌شود، در عین حال، بر پایه استعلام قیمت کارشناسی از یارد «SOHAR» در عمان، ارزش کنونی دکل گلوبال پرل، در بالاترین حد، پنج تا 6 میلیون دلار ارزیابی شده است.

هم اکنون دکل حفاری گلوبال پرل، وضعیت نامطلوبی دارد و بدنه دکل (HULL) در بعضی نقاط دچار پارگی شده و آب به داخل تانک‌های آن نفوذ کرده است. با وضعیت کنونی دکل، ریسک و هزینه‌های نگهداری آن بسیار زیاد است و احتمال افزایش آسیب‌ها و حتی غرق شدن آن در بندر وجود دارد که در این صورت، خسارت زیادی به یارد ایزوایکو وارد خواهد  شد.
 

*پرونده گلوبال پرل روی میز کمیسیون اصل 90
سخنگوی کمیسیون اصل۹۰ مجلس، به تازگی در گفت‌وگو با خانه ملت در باره دکل گلوبال پرل گفته است: دکل نفتی مکزیکی منهدم شده در طوفان کاترینا به قیمت ۳۷ میلیون دلار خریداری شده، در حالی که هم‌اکنون حدود چهار تا پنج میلیون دلار قیمت‌گذاری شده است.

بهرام پارسایی همچنین در باره بررسی پرونده دکل نفتی فورچونا در کمیسیون اصل 90 مجلس یادآور شد: هم‌اکنون دو پرونده دکل گمشده نفتی در این کمیسیون باز شده است که در باره پرونده دکل فورچونا، هیچ دکلی خریداری نشد و تنها موضوع محدود به زد و بند پشت پرده و پرداخت 78 میلیون دلار بدون هیچ ضمانت و سندی به یک شرکت واسطه بوده است.

پارسایی با بیان اینکه در سال 2007 یک دکل منهدم شده در طوفان کاترینای مکزیک خریداری و برای نگهداری و ترمیم به سواحل شارجه منتقل شد، توضیح داد: تاکنون افزون‌بر هفت میلیون دلار هزینه نگهداری این دکل شده است و اخیراً شرکت نگهدارنده در مکاتبه با مقامات کشور اظهار داشته که دکل در حال نابودی است و اگر انتقال نیابد، قطعاً غرق می‌شود.

*بیت‌المالی که بر باد رفت

برای خرید دکل حفاری دریایی گلوبال پرل در سال 2008 میلادی 43 میلیون دلار پرداخت شد، تاکنون نیز حدود هفت میلیون دلار هم برای نگهداری و خرید برخی قطعات مورد نیاز همچون «Jacking System» هزینه شده؛ نگهداری از این دکل در شارجه، از سال 2010 تا 2015 به‌طور میانگین حدود 300 هزار درهم در ماه هزینه داشته است. پس از انتقال این دکل به یارد ایزوایکو در بندرعباس، جوشکاری‌هایی برای جلوگیری از غرق شدن دکل انجام شده که هزینه آن هم تاکنون حدود یک میلیون دلار برآورد می‌شود.

مجموع منابع مالی صرف شده برای خرید دکل گلوبال پرل و دیگر هزینه‌های مربوط به انتقال، نگهداری، پارکینگ و... تا پایان سال 2010 میلادی حدود 46 میلیون و 921 هزار و 865 دلار برآورد شده است که این رقم با احتساب هزینه‌های مدیریتی، پارکینگ و نگهداری این دکل در شارجه و پس از آن انتقال به یارد ایزوایکو و نگهداری آن در بندرعباس و عدم‌النفع استفاده از آن در طول سال‌های گذشته، به حدود 70 میلیون دلار خواهد رسید.

*ارزش گلوبال پرل

ارزش دکل گلوبال پرل با همان مشخصات فنی که داشته است، اگر در طوفان آسیب نمی‌دید، در همان سال 2010 که اوج قیمت دکل‌های دریایی به شمار می‌رفت ، بین 47 تا 48 میلیون دلار بود، بر این اساس، ارزش این دکل، اگر در همان زمان بازسازی می‌شد و در شرایط عملیات حفاری قرار می‌گرفت، در حدود همین قیمت بود.

دکل حفاری جک آپ سه پایه «Global Pearl» در سال 1980 میلادی در کشور کانادا ساخته شده است. این دستگاه توانايي حفاري تا عمق 250 فوت آب را دارد و می‌تواند چاه‌هایی تا عمق 20 هزار فوت را حفر کند.

*واردات دکل و تضییع منافع ملی

نکته جالب توجه اینجاست که دکل مشابه گلوبال پرل به نام گلوبال سانتافه که آن هم در طوفان کاترینا آسیب دیده بود، در همان سال به قیمتی در حدود 11 میلیون دلار فروخته و با  سرمایه گذاری حدود 30 میلیون دلار و در مدت یک سال بازسازی و در نهایت از آن بهره‌برداری شد و قطعا هم‌اکنون نیز سرمایه‌گذاری آن مستهلک شده است.

حالا چرا دکل گلوبال پرل با قیمتی چهار برابر قیمت واقعی به یک شرکت ایرانی فروخته شده است، جای سئوال است و از آن مهمتر، چه کسی دلال فروش این دکل به شرکت تأسیسات دریایی ایران بوده است!

تب خرید و واردات دکل‌های حفاری در دوره‌ای بالا گرفته بود و در شرایط تحریم، دلالان دست به کار شدند و با نفود در لایه‌های بالایی شرکت‌های نفتی ایرانی، زمینه‌های کسب منافع خود را فراهم کردند که در ادامه آن زیان‌ها و آسیب‌های زیادی را به کشور تحمیل کردند.

ماجرای خرید و واردات نافرجام دکل‌های حفاری همچون دکل فورچونا و دکل گلوبال پرل به همین جا ختم نشد، یاردهای دریایی دوبی،‌شارجه، عجمان و عمان در خلیج فارس، هم‌اکنون پارکینگ چند دکل حفاری دریایی خریداری شده از سوی شرکت‌های ایرانی است که این دکل‌ها سال‌هاست در آنجا آب و آفتاب می‌خورند و افزون‌بر بیت‌المالی که برای خریدشان هدر رفته است، هر روز هزینه عدم‌النفع گزافی برای آنها شمارش می‌شود.

دکل‌های دریایی چینی هم‌اکنون با اجاره روزانه حدود 80 هزار دلار برای بعضی از شرکت‌های ایرانی کار می‌کنند که خودشان دکل ملکی دارند و یا برای خرید دکل دریایی اقدام کرده اند و در خرید و انتقال دکلهای خریداری شده مبالغی را پرداخت کرده اند ولی همکنون خرید دچار مشکلاتی شده و متوقف شده که متاسفانه قرارداد مربوطه به نحوی تدوین شده که شرکت خریداری کننده دکل همکنون نه قادر به بازپس گیری مبالغ پرداختی به دکل ساز چینی است و نه قادر به تحویل گیری دکلها است. دست‌های پشت پرده در اجاره دکل‌های حفاری، با درآمدهای افسانه‌ای که از دلالی خرید و اجاره دکل دارند، به چنان قدرت دست یافته‌اند که به راحتی در همه دستگاه‌های دولتی  و غیر‌دولتی نفوذ می‌کنند و با آبروی مدیران و حیثیت شرکت‌های ایرانی بازی می‌کنند.

شرکت‌هایی همچون شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی (IOEC) با سرمایه و مالکیت سازمان بازنشستگی صنعت نفت، به این گونه تجارت‌های ناموفق اقدام می‌کند و متاسفانه در سال‌های اخیر متولیان سازمانهای بازنشستگی یکی پس از دیگری به‌علت سوء مدیریت، موجب تضییع و از بین رفتن حقوق و منافع بازنشستگان از قبیل فرهنگیان و صنعت نفت و ... شده‌اند.