وحید حاجی پور | خیلی سخت نیست؛ یک چرتکه ساده نشان میدهد چه بلایی بر سر تولید نفت در چند سال اخیر آمده است؛ ظرفیت تولید نفت ایران در سال 1357 چیزی حدود 5.5 میلیون بشکه در روز بود. پس از پیروزی انفلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، به دلیل آسیب رسیدن به تاسیسات نفتی و محدودیت در تولید، میزان تولید نفت هیچگاه به بالای 2.5 میلیون بشکه نرسید.
در سال 1368 که جنگ به پایان رسید، حفاری تعمیری چاهها، توسعه میادین قدیمی و جدید، ساخت و بازسازی تاسیسات و سکوها و ... در دستور کار قرار گرفت که منجر به احیای ظرفیت تولید به میزان 3.8 میلیون بشکه در سال 1376 شد. دولت اصلاحات که این رقم را تحویل گرفت، توانست این میزان تولید را به حدود 4 میلیون بشکه در روز برساند.
در دولت بعدی، با توجه به کاهش تولید در میادین سیری، درود و سروش و نوروز، تولید نفت کاهشی شد که مهمترین دلیل این کاهش، کم کاری توتال در اغلب این میادین بود. در نهایت با توسعه میادین دیگر و تکمیل پروژههایی مثل دارخوین، ظرفیت تولید طبق گزارش بریتیش پترولیوم به 4.2 میلیون بشکه در روز رسید ولی به دلیل اعمال تحریمها، میزان تولید به 3 میلیون بشکه کاهش یافت اما ظرفیت بین 4.1 تا 4.2 به ثبت رسیده است.
در دولت سابق، قراردادهای میادین آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، یاران، آذر و ... امضا شد که ماحصل آن، هدیه بیش از 300 هزار بشکه نفت به دولت فعلی بود؛ به بیان سادهتر، با این رقم، میزان ظرفیت تولید نفت جمعهوری اسلامی ایران باید به 4.5 میلیون بشکه در روز میرسید.
با این وجود، دولت یازدهم و دوازدهم هیچگاه عدد 4 میلیون بشکه را هم لمس نکرد چه رسد به قله 4.5 میلیون بشکهای. بالاترین میزان تولید نفت ایران طی 7 سال اخیر، 3.9 میلیون بشکه بود آن هم با مدار آمدن میادینی که قراردادشان در دولت قبل امضا و اجرایی شده بود؛ همان 300 هزار بشکه.
یک حساب سرانگشتی نشان میدهد، دولت فعلی نه تنها ظرفیت تولید را افزایش نداده بلکه با کاهش آن به عدد 3.5 میلیون بشکه در خوشبینانهترین حالت، به سال ظرفیت 25 سال پیش برگشته است! اما دلیلش چیست؟ دلایل زیادی میتوان برای این تراژدی بزرگ فهرست کرد ولی مهمترین عواملی که موجب بروز چنین وضعیتی شده، یکی بی توجهی وزارت نفت به برنامههای نگهداشت و افزایش تولید بویژه در میادین دریایی بود. عامل دیگر عدم تحقق برنامههای تزریق گاز به مخازن نفتی و همچنین عدم توسعه گرین و برون فیلدهایی که وزارت نفت میخواست با IPC آن ها را به توسعه برساند.
عامل دیگر، به اهمال صورت گرفته در اخذ کالاهای مورد نیاز بود بطوری که بخش مهمی از ظرفیت نفت کشور به همین دلیل از بین رفتند. این در حالی است که میانگین کاهش تولید مخازن 5 درصد و تولید از چاهها 10 درصد است؛ این بدان معناست که اگر چاهی در حالت عادی روزانه 100 هزار بشکه تولید کند، اگر تعمیر نشود سال بعد 90 هزار بشکه تولید خواهد کرد و این دقیقا همان موضوع نگهداشت و افزایش تولید از محل برنامههای رویتینی است که طی این چند سال، با دستورات وزارت نفت روند نزولی را شاهد بودهاند.
دولت فعلی، هنر زیادی داشته باشد نهایت میزان ظرفیت تولید را در رقم 3.6 میلیون بشکه تحویل دولت بعد دهد آن هم با انبوهی از خرابی و پروژههای کاغذی و نیمبند. دولت بعد تا به خود بیاید، قطعا میزان ظرفیت تولید نفت به زیر 3.4 میلیون بشکه خواهد رسید. یعنی بازگشت به ابتدای دهه 70 !
سه شنبه ۲ دی ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۰۹