​سرگرمی به نام بورس نفت

میز نفت |هنوز هستند کسانی که نمی‌خواهند این واقعیت را بپذیرند که بورس نفت، تشریفاتی‌ترین برنامه اقتصادی کشور طی 4 دهه اخیر بوده است؛ راهکاری برای فروش نفت و میعانات گازی که هیچ خروجی برای کشور نداشته و هر چه بوده، تلاش‌های بی ثمری است که تنها وقت نظام را می‌گیرد. به نام دور زدن تحریم‌ها و مقابله با دونالد ترامپ بر سر زبان‌ها افتاد تا بتوانند با آزمون و خطا بورس نفت را تست بزنند.

حکایت بورس نفت در کشور ما عجیب است. طرحی که با استفاده و یا سوء استفاده (چنانکه برخی طرفدارانش اعتقادی به راه حل تحریم بودن این طرح ندارند) از تحریم های آمریکا در فضای انرژی کشور اجرایی شد و با فشار رسانه‌ای زیاد به مرحله اجرا رسید.  آغاز فضاسازی رسانه‌ای طرح پس از خروج آمریکا از برجام (اردیبهشت 98) اتفاق افتاد و تقریبا همزمان با اعمال تحریم فروش نفت در آبان ماه 98، وارد فاز عملیاتی شد.

این طرح از منظر اجرایی، از آن دسته طرح‌هایی بود که وزارت نفت حداکثر همراهی را با طراحان طرح انجام داد و تقریبا هر آنچه به عنوان مشکلات پیش روی طرح در رسانه‌ها عنوان می‌شد از سوی وزارت نفت برطرف شد.

ادعای طرح این بود که بورس نفت "راه حل" تحریم نفت است و اگر دولت، نفت را در بورس عرضه کند خریداران زیادی برای خرید آن صف می کشند و نفت به راحتی فروش می رود؛. همین ادعا و پروپاگاندای رسانه‌ای حول آن، موجب شد تا به مدت حداقل یکسال (از خروج آمریکا از برجام تا تحریم کامل نفت ایران) نخبگان و تصمیم گیران کشور دچار یک اطمینان کاذب شوند و در این وهم غوطه‌ور شوند که تحریم‌های آمریکا چنین مولودی ترک می‌خورد.

 یک سالی که مهمترین زمان و اوج نبرد تحریمی با آمریکا بود و کشور می بایست «راه‌های واقعی» مقابله با تحریم نفت را پیش می‌برد با القای این خوش خیالی، از کف رفت. حال که پس از یکسال و اندی، به قولی یک میلیون بشکه (یعنی روزانه کمتر از 3 هزار بشکه) و به بیان ساده‌تر "صفر" بشکه نفت از طریق این سازوکار به فروش رفته است هرچند روی کاغذ. از یاد نبریم فروش نفت در بورس نفت یک عملیات فریبکارانه بود که خود شرکت ملی نفت محموله‌ها را عرضه کرد و خود نیز آن را خریداری کرد!

اکنون که صدای شکست بورس نفت بیشتر از هر زمان دیگری شنیده می‌شود، طرفداران بورس نفت همچنان بر این طرح غلط پافشاری می‌کنند و عدم موفقیت طرح را نه به غلط بودن فروض و شرایط خاص معاملات نفتی، بلکه به موارد حاشیه‌ای و جزئی نسبت می‌دهند.گرچه نیت فروش نفت در بورس مثبت و خیر است اما در همان ایام که چنین ایده‌ای مطرح شد، نوشتیم و توصیه کردیم که بهتر است بجای تلف کردن وقت کشور، به سوی راهکارهای عملیاتی‌تر و باز گذاشتن دست شرکت ملی نفت در مذاکره برای فروش نفت حرکت کرد.

وزارت نفت هم که به خوبی می‌دانست بورس نفت به شکست می‌انجامد همه شرایط حامیان بورس نفت را قبول کرد و گام به گام با آن‌ها کنار آمد تا جایی که این طیف، با افزایش زیاده‌خواهی‌های خود خواستار افزایش تخفیف شدند؛ گاها تا مرز 20 دلار در هر بشکه! چیزی که در بازار نفت یک خودکشی محض تلقی می‌شود.

حضور فعال در خوش‌بینی‌ها موجب می‌شود تا واقع‌نگری به حاشیه برود و این همان نقطه ضعفی است که بورس نفت را عملا تبدیل به یک سرگرمی برای کشور کرده است.

چهارشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۸ ساعت ۱۰:۱۰