وحید حاجی پور | «اگر برجام نبود صادرات نفت ایران به صفر میرسید». حافظه تاریخیمان کوتاهمدت نباشد این عبارت را میتوانیم در اظهارات رئیسجمهور، معاون اول وی و وزیر نفت دولت تدبیر و امید به یاد بیاوریم که چگونه تبدیل به یک «ترجیعبند» ناب، برای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شده بود.
بهار سال 96 که مبارزات انتخاباتی فضای سیاسی کشور را به خود اختصاص داده بود، برجام یکی از دستاوردهای دولت یازدهم در سیاست خارجی بود؛ میگفتند دیپلماسی هنر است و این هنر نزد دولت یازدهم بود، درست برخلاف دولتهای گذشته. دولت یازدهم بود که بهصورت یکتنه مذاکرات هستهای را بهپیش برد و با تدبیری که به خرج داد، برجم را آفرید. در آن روزها وقتی گفته میشد برجم سیاست نظام است، فریادها گول عالم را پر میکرد که اینطور نیست؛ برجم نه متعلق به حاکمیت، بلکه متعلق به دولت است و اگر دولتی جز دولت روحانی بر سرکار بود، وضعیت بدتر میشد.
اسحاق جهانگیری و بیژن زنگنه را به خاطر بیاورید، مدام میگفتند اگر برجم نبود صادرات نفت ایران به صفر میرسید؛ این تردستی دولت بود که با برجام و وزارت زنگنه، صادرات نفت را به 2.5 میلیون بشکه در روز رساند؛ برای ماندن در رأس قدرت چه دروغها که گفته نشد ازجمله اینکه اگر برجام نبود صادرات نفت ایران به صفر میرسید. این ادعا در حالی مطرح بود که در دوران تحریمهای دوره گذشته که هوشمندانهترین تحریمهای بینالمللی از آغاز خلقت تا به امروز بود، صادرات نفت ایران در ابتدا به رقم 700 هزار بشکه در روز رسید ولی بهمرور با بهکارگیری راهکارهایی میزان آن به 1.5 میلیون بشکه در روز رسید.
کسانی که در نفت بودند، ادعاهای مطرحشده را به شوخی میگرفتند اما سیاستمداران با پرچم کردن چنین ادعاهایی، سبد رأی خود را جمع کردند. اندکی بعد و پسازآنکه آمریکا از داخل تهی شد و آمریکا نیز از آن خارج شد، بهیکباره صدایی بلند شد که دولت در حوزه سیاست خارجی اختیاری از خود ندارد و برجامی که حالا به شکست انجامیده است، محصول راهبری سیاست خارجی توسط نظام بوده است و نه دولت.
دوگانه سازی با رویکرد «باد»، بکار گرفته شد و حالا که وضعیت صادرات نفت ایران دچار شوک شده و برجام عملاً هیچ دستاوردی برای کشور ندارد، بهانهها سرعت بیشتری به خود گرفته است و دولت نیز فراموش کرده در عمل به وظایف خود کوتاهی میکند.
امروز بدترین دوران در صادرات نفت ایران است؛ حتی بدتر از دوره گذشته. در دورهای که تحریمهای شورای امنیت و اتحادیه اروپا و تحریمهای ثانویه آمریکا راه تنفس را از کشور گرفته بودند، روزها بهسختی سپری شد اما گرهای در کار نبود که امروزه کشور را به خود گرفتار کرده است. وزیر نفت که معتقد است راه صادرات نفت ایران سیاسی است؛ این را رسماً اعلام کرده است و بهطرف مقابل پالس میدهد که اوضاع برای داخل به تنگ آمده است. آمریکا نیز بهخوبی این پالس را میگیرد و در پاسخ، تحریمها را سختتر میکند.
دولتی که معتقد بوده و است بدون برجام صادرات نفت صفر میشود، دولتی نیست که بتواند تحریمها را دور بزند؛ کلیدواژه بابک زنجانی را برای توجیه عملکرد خود میتراشد و مانع حضور نهادهای دیگر «دولتی» در بحث تجارت محمولههای نفتی ولو با مجوزهای قوی میشود. نهادهایی که برای کمک به شرایط کشور از مدیران سابق و خوشنام امور بینالملل که هیچ جهتگیری سیاسی ندارند بهره گرفته است.
برجام برای ایران تمامشده است؛ دولت مسئولیت آن را نمیپذیرد و معتقد است برجام کار حاکمیت بوده است اما واهمه از آن است که مبادا دروغ «صفر شدن صادرات نفت ایران بدون برجام» توسط صاحبان آن بر واقعیت سوار شود. این نوشته را در خاطر داشته باشید.
دوشنبه ۲۳ ارديبهشت ۱۳۹۸ ساعت ۰۷:۲۸