خلع سلاح بانکی

میز نفت| از سال گذشته بود که خطر اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا بر ایران زمزمه شد؛ در همان ایام نوشتیم که ایالات‌متحده روی دو موضوع مهم دست گذاشته است، یکی کاهش نقش ایران در بازارهای نفت و دیگری واردکردن ایران به حیطه‌ای خطرناک از ریسک‌های بانکی که خریداران نفت ایران را با مشکل مواجه کند. نوشته زیر یکی از آن گزارش‌هاست که سال گذشته در میز نفت منتشر شد و امروز شاهد آن هستیم.
 
وحید حاجی پور| ... بازی‌های ترامپ برای تعلیق تحریم‌ها علیه ایران و معلق نگه‌داشتن شرکت‌های خارجی میان زمین و آسمان، استراتژی دولت امریکا طی یک‌سال گذشته بوده، ولی ترامپ از برجام متنفر است و شاید حالا برای تعیین تکلیف همیشگی آن، دست به این تغییر زده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات امریکا، گفته‌های ترامپ درباره نفت ایران بود. او گفته بود به‌قدر کافی نفت در جهان هست و اگر کشوری نفت ایران را نخرد، می‌تواند از منابع دیگر نیاز خود را تأمین کند.

این پیام روشن ترامپ به خریداران نفت ایران به معنای آن است که نفت ایران باید از بازار حذف شود که البته برای آنکه حس پایبند بودن به مفاد برجام را از بین نبرد، از کلمات کلی‌تری استفاده می‌کند. پس از گفته‌های ترامپ، میزان صادرات نفت امریکا به کشورهای هند و چین افزایش یافت و ایران هم با کاهش صادرات نفت به هند، کره جنوبی و ژاپن مواجه شد.

ازآنجاکه رکس تیلرسون وزیر امور خارجه امریکا پیش از وزارت، مدیرعامل شرکت اگزون موبیل امریکا بوده و به‌خوبی از روابط حاکم بر نفت جهان آگاه است و ارتباطات بسیار خوبی هم از این منظر دارد، نگرانی‌ها تشدید شد، ولی وزارت نفت طرح مشخصی را برای جلوگیری از کاهش صادرات نفت در نظر نگرفت و حتی در بالاترین جلسات برگزار شده در این خصوص، انفعالی عجیب از خود نشان داد.

مایک پمپئو گزینه ترامپ برای وزارت امور خارجه است، وی به‌راحتی بر برجام می‌تازد و آتش پاره‌ کردن برجامش از ترامپ تندتر است، همه می‌دانند با ورود پمپئو به دستگاه خارجه امریکا، سیاست‌های اسرائیل و منویات قلبی سعودی‌ها به یکدیگر پیوند می‌خورد و نخستین جایی که ایران را نشانه می‌رود، صنعت نفت است.

هم‌اکنون اقتصاد ایران در شرایط نسبتاً باثباتی قرار دارد که در صورت کاهش صادرات نفت ایران این شرایط دستخوش تغییر خواهد شد، از طرفی با محدود کردن روابط بانکی ایران با سایر کشورها، فشارهای اقتصادی بر ایران تشدید خواهد شد، به‌ویژه پس از ماجرای هالک بانک ترکیه و رضا ضراب که منتج به جریمه 36میلیارد دلاری این بانک ترکیه‌ای به دلیل دور زدن تحریم‌های ایران شد.

تحریم‌های ثانویه امریکا در حوزه بانکی از یک‌سو و ایجاد «محدودیت غیررسمی» برای صادرات نفت ایران از سوی دیگر دو راهبرد امریکا برای عقیم کردن برجام بود که حالا با تغییر و تحولات جدید این روند یا با سرعت بیشتری به‌پیش خواهد رفت یا با تغییر بازی، سیاست‌های امریکا به مقابله رسمی با اقتصاد ایران منجر می‌شود که در این صورت، باید از دولت و وزارت نفت پرسید برای این سناریو چه برنامه‌ای در نظر گرفته‌اند.

البته حسن روحانی در سفر چند هفته پیش خود به هندوستان، تعهداتی به دهلی‌نو داد که مهم‌ترین آن‌ها، بازگشت به معاملات نفتی است که در دوران تحریم مشاهده می‌شد. در آن دوران هزینه حمل‌و‌نقل نفت به عهده ایران بود تا هندی‌ها در آرامش باشند که این «وظیفه ‌تحمیلی»، پس از برجام تغییر یافت، ولی حالا قرار است به همان فرمول ظالمانه اخیر برگردد.

به نظر می‌رسد بازی‌ای که امریکا برای برجام در نظر گرفته بود، دچار تغییراتی اساسی شود. در این میان، صنعت نفت ایران روزهای سختی را پیش‌رو دارد که متأسفانه هیچ‌گاه جدی گرفته نشده است.

واشنگتن در مرحله نخست برنامه‌ای پیاده ‌و آن را تکمیل خواهد کرد که میزان صادرات نفت ایران را هدف گرفته و قصد دارند با کاهش آرام آن را ادامه دهند و از طرف دیگر با بالا بردن ریسک همکاری‌های بانکی با جمهوری اسلامی ایران، مسیر دسترسی به دلارهای نفتی را کاهش دهند، کما اینکه هم‌اکنون در چین و امارات، چنین مشکلی ایجاد شده است.

شنبه ۱۹ خرداد ۱۳۹۷ ساعت ۰۶:۱۶