محمد رضا نادری/ تاریخ بیش از 110 ساله نفت ایران مملو است از موفقیتها، شاهکارهای عملیاتی، از جان گذشتگیها و ایثارها و در مقابلش ناجوانمردیها که ماحصل آن مجموعهای مجرب، متخصص، متعهد به انجام وظیفه و معتقد و مؤمن به "نظم در امور" برای صنعت نفت پدید آورده است. مجموعهای که هم در برهههایی از زمان بسیار شاداب و هم دورانی پرمشقت را در طول حیات خود تجربه کرده است. فوران اولین چاه نفت سبب آغاز کسب مهارت و از آن به بعد حوادثی بیشمار موجبات کسب تجارب ذیقیمت شد و در کنار حفاریهای موفق چند هزار حلقهای چاه نفت، " فوران چاه " نیز یکی از صدها اتفاقاتی بوده که مکرراً اتفاق افتاده است.
چاه رگ سفید ۱۴۷، نه اولین چاهی است که در دنیا و ایران حفاریشده و نه حتی اولین چاهی هم است که در دنیا یا در ایران دچار فوران شده و آتشگرفته است. اما چرا "این بار فوران این چاه" و عملیاتی که برای خاموش کردن آن صورت گرفته، با بزرگنمایی خارج از عرف عملیاتی، استثنایی قلمداد شده و تبلیغات گستردهای هم برای "استثنایی شدن نوع فوران آن، انحصاری بودن فشار و دما" و نهایتاً وضعیت غیرمتعارف چاه، تبلیغ میشود؟
اگرچه ممکن است برای عدهای که تاکنون چاه نفت و دکل حفاری و فوران و مهار چاه و یا انفجار یک خط لوله صادراتی را ندیدهاند، بمبارانهای سنگین تأسیسات را از نزدیک حس نکردهاند، جدا کردن یک کشتی آتشگرفته متصل به اسکله نفتی را درک نکردهاند و دهها تجربه دیگر را در رزومه شغلی خود ندارند، اتفاق شوم فوران این چاه برایشان جذاب و تازگی دارد، اما برای بسیاری از آنانی که در این صنعت عمر خود را گذرانده و استخوان خرد کردهاند، حدوث این اتفاقات، با همه مشکلات و هزینههای سنگین آن، امری غیرعادی تلقی نمیشود.
البته واقعیت این است که نمونههای سترگی از انواع چنین عملیاتی در جایجای صنعت نفت و بهویژه در بالادست، جزو امور متعارف "کار در صنعت نفت" محسوب میشده است و البته با بررسیهای کارشناسی بعدی، سعی بر این میشده تا اشکالات آن رفع و مانع تکرار حوادث مشابه بعدی شود. بیم آن میرود که در این فضای شدید تبلیغاتی مربوط به این چاه، علت وقوع حادثه، که منجر به شهادت دو تن از سرمایههای این صنعت شده، ضعفهای عملیات مهار، عامل و عوامل تشدیدکننده خطرات و هزینههای غیرضروری، در محاق رفته و به فراموشی سپرده شود.
احداث خطوط بیشمار لوله نفت یا گاز، احداث کارخانهها بزرگ بهرهبرداری، تقویت فشار و تزریق گاز، تلمبهخانههای عظیم انتقال نفت و گاز، ساخت سکوی های متعدد صادرات نفت و حفاری چاههای دریایی٬ همه و همه توسط همین کارکنان صادق نفت صورت گرفته است.
در صنایع عظیم بالادستی نفت، علم و فناوری و تجربه و لوله و گرما و سرما و نفت و گاز و فشار و آتش و احساس در هم در میآمیزد و میشود "تولید نفت سیاهی" که یا از بنادر صادراتی به خارج از کشور انتقال مییابد و پایه اقتصاد مملکت را بنا مینهد و یا از دل کوهستانهای صعبالعبور و رودخانهها، عبور کرده و خوراک پالایشگاههای کشور را فراهم میآورد تا سوخت موردنیاز کشور را رقم بزند. بدیهی است مشکلات عظیمی در اجرای این کارها وجود داشته و دارد، ولی همواره کارکنان حوزههای مختلف عملیاتی نفت، تحت شرایطی بسیار دشوار به ساخت و نگهداری این تأسیسات مبادرت کردهاند اما مانند صیادان رگ سفید بهرهای از بولد شدن بردهاند؟
يکشنبه ۱۷ دی ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۰۹