بهترین جایگزین پیشنهاد بنزینی دولت چیست؟

با توجه به فضای عمومی حاکم بر مجلس شورای اسلامی در هفته های اخیر که همزمان با تجمعات اعتراض آمیز مردم در برخی از شهرها در روزهای اخیر هم تشدید شد، به جرات می توان پیش بینی کرد که پیشنهاد دولت مبنی بر افزایش قیمت بنزین به 1500 تومان در خانه ملت به تصویب نمی رسد و نمایندگان مجلس تصمیم دیگری در این زمینه اتخاذ خواهند کرد. این در حالی است که دولت قصد داشت با این افزایش قیمت بنزین، درآمدهایش را حدود 15 هزار میلیارد تومانی افزایش دهد و بخش قابل توجهی از منابع مدنظر در تبصره 18 لایحه بودجه 97 برای بخش اشتغال را تامین کند.

با نگاهی به اظهارات نمایندگان مجلس و پیشنهادهای کارشناسان و مراکز پژوهشی، به نظر می رسد سه پیشنهاد جایگزین بنزین 1500 تومانی مطرح است که به احتمال فراوان، در کمیسیون تلفیق مجلس مورد بررسی قرار می گیرد و در این زمینه تصمیم گیری می شود. البته مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس در صحن علنی مجلس هم بررسی خواهد شد و تصمیم گیری نهایی اتخاذ می شود. این پیشنهادها عبارتند از:

الف- عدم تغییر قیمت بنزین

ب-افزایش اندک قیمت بنزین برای عموم مردم (مثلا بنزین 1200 تومانی)

ج- افزایش قیمت بنزین صرفا برای پرمصرف ها

با توجه به تجمعات اعتراض آمیز مردم در برخی از شهرها در روزهای اخیر و همچنین حساسیت برخی از نمایندگان مجلس به تغییرات شدید قیمت بنزین، پیش بینی می شود که دو پیشنهاد ابتدایی طرفداران قابل توجهی در مجلس داشته باشد.

با این وجود، تصویب این پیشنهادها به نفع مردم و کشور نیست زیرا اولا: در سال های اخیر، شاهد افزایش قابل توجه و کم سابقه رشد مصرف بنزین بوده ایم به گونه ای که امسال رشد مصرف این فرآورده نفتی به 8 درصد رسیده است. بنابراین تثبیت مجدد یا رشد اندک قیمت بنزین تاثیر خاصی در زمینه مدیریت روند مصرف نخواهد داشت.

ثانیا: براساس آمارهای رسمی وزارت نفت، قیمت فروش داخلی هر لیتر بنزین، به ترتیب حدود 300 و 900 تومان کمتر از قیمت تمام‌شده و قیمت فوب خلیج‌فارس این فرآورده نفتی است. بنابراین قیمت فعلی بنزین همچنان «یارانه‌ای» است. با توجه به این قضیه و همچنین سیستم تک نرخی توزیع آن، هر کس بنزین بیشتری مصرف کند، از یارانه‌ بیشتری استفاده می‌کند، یعنی یارانه پنهان بنزین عمدتا به پرمصرف ها می رسد که این امر برخلاف عدالت اجتماعی و اصول مدیریت مصرف است. ثالثا: بخش قابل توجهی از بودجه پیش بینی شده دولت برای اشتغالزایی در قالب تبصره 18 لایحه بودجه 97 محقق نخواهد شد.

با توجه به آنچه گفته شد، عدم تغییر قیمت بنزین یا افزایش اندک قیمت آن برای عموم مردم هرچند فاقد آثار تورمی است یا آثار تورمی اندکی دارد ولی نهایتا به نفع مردم و دولت نیست. بنابراین ضرورت دارد مجلس شورای اسلامی سراغ راهکار سوم یعنی افزایش قیمت بنزین صرفا برای پرمصرف ها برود که لازمه آن استفاده مجدد از سیاست سهمیه بندی بنزین به عنوان یک سیاست غیرقیمتی موفق و کارآمد است.

در این صورت، امکان کاهش یا قطع یارانه پنهان بنزین که عمدتا نصیب پرمصرف‌ها می شود و همچنین کاهش مصرف این فرآورده نفتی بدون فشار به عموم مردم، فراهم شود. برخی از نمایندگان مجلس مانند رحیم زارع، نایب رئیس کمیسیون تلفیق مجلس از طرفداران این پیشنهاد هستند. در صورت تصویب این پیشنهاد، قیمت بنزین برای عموم خانوارها که کم مصرف هستند (مصرفی کمتر از 80 لیتر در ماه دارند) همان 1000 تومان باقی می‌ماند و صرفا قیمت این فرآورده برای خانوارهای پرمصرف که مصارفی بالاتر از 80 لیتر در ماه دارند، به 2000 تومان افزایش پیدا می کند.

تحقق درآمد 10 هزار میلیارد تومانی برای دولت و در نتیجه، امکان اجرای برنامه های اشتغالزایی دولت، کاهش اثرات تورمی و فشار اقتصادی بر خانوارهای محروم و همچنین اصلاح الگوی مصرف بنزین به‌صورت گسترده‌تر و بلندمدت‌تر، از مزایای استفاده از راهکار افزایش قیمت این فرآورده نفتی صرفا برای پرمصرف ها است.

در مجموع، امید است نمایندگان مجلس درباره وضعیت قیمت گذاری بنزین، جوانب مختلف موضوع برای مردم و دولت را درنظر بگیرند و در نتیجه، بهترین پیشنهاد موجود یعنی افزایش قیمت بنزین صرفا برای پرمصرف ها را انتخاب کنند.

یادداشت از احسان کلهر

دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۰۹