فارن افرز:
گزارشی در باره تولید نفت ایران
مسئله ای که موجب وخیم تر شدن وضعیت صنعت نفت ایران شد، خسارتی بود که این کشور در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از سال 1980 تا 1988 تحمیل شد.
به گزارش ميزنفت ، پایگاه اینترنتی فارن افرز در گزارشی نوشت:
حتی پیش از امضای توافقنامه نهایی هسته ای بین ایران و مذاکره کنندگان گروه پنج به علاوه یک، شرکت های بین المللی نفت و سرمایه گذاران به دنبال خرید مقادیر گسترده ای از نفت و گاز ایران و سرمایه گذاری در این بخش بودند. مقامات وزارت نفت ایران نیز درباره چشم انداز روشن افزایش صادرات انرژی این کشور پس از لغو تحریم ها ابراز اطمینان کرده اند. این در حالی است که صنعت نفت ایران آمادگی لازم را برای افزایش گسترده صادرات نفت ندارد.
14 ژوئیه توافقنامه مهمی با ایران به دست آمد که موجب لغو تدریجی تحریم ها خواهد شد؛ تحریم هایی که بیش از نیمی از صادرات نفت ایران را کاهش داده است. ایران در حال حاضر روزانه حدود یک میلیون و 200 هزار بشکه نفت صادر می کند. در حالی که در نیمه نخست سال 2012، میزان صادرات نفت ایران 3 میلیون و 580 هزار بشکه نفت در روز بود.
صادرات نفت ایران در اواسط سال 2012 و پیش از اعمال تحریم های اتحادیه اروپا، 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز بود. - تحریم های آمریکا سال 2010 علیه ایران اعمال شد-. با توجه به اینکه تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به صورت مرحله به مرحله کاهش خواهد یافت، بعید است صادرات نفت ایران دست کم تا اواسط سال 2016 به حالت عادی بازگردد. همچنین زمانی که این صادرات به حالت عادی بازگردد، با توجه به کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی و وجود رقبایی همچون عراق، کویت و عربستان - که تا همین حالا جایگاه خود را در بازارهای نوظهور آسیا محکم کرده اند- ایران با رقابت شدیدی در بازار نفت رو به رو خواهد شد.
*تعمیر زیرساخت های فرسوده
صنعت نفت ایران که زمانی پررونق بود، از سال 1979پسرفت زیادی کرده است. تولید نفت ایران پیش از سال 1979 بیش از 5 میلیون و 800 هزار بشکه در روز بود و این در حالی که ظرفیت افزایش تولید تا 6 میلیون و 300 هزار بشکه در روز را نیز داشت. این میزان تولید ایران را به دومین صادرکننده، و چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان تبدیل کرده بود. این کشور 9 پالایشگاه فعال داشت که عملیات تعمیر و نگهداری به خوبی در آنها اجرا می شد، دو پالایشگاه دیگر در دست احداث داشت که در مراحل پایانی ساخت بودند. بدین ترتیب ایران توانایی تامین نیازهای داخلی و صادرات نفت به کشورهای دیگر را داشت.
همچنین ایران در آن روزها طرح هایی برای تولید برق هسته ای داشت. تقریباً همه کشورهای اروپایی و کشورهای آمریکایی شمالی که در این فعالیت ها مشارکت داشتند، از جمله فرانسه، آلمان و آمریکاپیشنهاد کردند دانش هسته ای خود را در اختیار ایران قرار دهند و به این کشور کمک کنند. در واقع، نخستین نیروگاه اتمی ایران را یک شرکت پیمانکار آلمانی در سال 1978 احداث کرد، و دومین نیروگاه این کشور توسط یک شرکت پیمانکار فرانسوی در دست احداث بود که انقلاب پیروز شد. از زمان پیروزی انقلاب، صنعت نفت و گاز ایران به علت فساد مالی، نبود مدیریت حرفه ای و مجرب، پیشرفت نکردن در بخش فناوری، کمبود سرمایه و سرمایه گذاری محدود در زیرساخت ها متحمل زیان های گسترده ای شده است.
مسئله ای که موجب وخیم تر شدن وضعیت صنعت نفت ایران شد، خسارتی بود که این کشور در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از سال 1980 تا 1988 تحمیل شد، از جمله خسارت به بخش های اصلی پالایشگاه آبادان - که در آن زمان بزرگترین پالایشگاه نفت در منطقه خاورمیانه بود- و چند واحد تولید دیگر و چند خط لوله زمینی و برون ساحلی در خلیج فارس.
خسارت هایی که ایران در دوران جنگ متحمل شد، آسیب شدیدی به اقتصادی این کشور وارد کرد. ایران برای احیای اقتصاد خود و کسب درآمد بیشتر، شروع به تولید بیش از حد نفت کرد؛ اقدامی که باعث شد مناطق نفتخیز این کشور از نظر زمین شناختی آسیب ببینند. ایران برای جبران این خسارت ها نیاز به زمان و سرمایه زیادی دارد. همچنین در حالی که تحریم های بین المللی موجب شده است تولید نفت ایران یک میلیون بشکه در روز کاهش یابد.
جدا از تحریم ها، تولید نفت ایران مدتی است که کاهش یافته است. این کاهش تولید موجب بروز مشکلات متعددی شده است: فشار در ذخایر نفت ایران کاهش یافته است، که موجب کندی و کاهش تولید می شود، محدودیت های فنی طولانی مدت و سال ها بهره برداری از میادین نفت ایران به این معناست که این کشور دیگر قادر به تولید نفت به اندازه قبل نخواهد بود. صنعت نفت ایران به علت محرومیت از پیشرفت در زمینه فناوری، سرمایه گذاری خارجی و حسن مدیریت، رو به اضمحلال، و مستلزم توجه فوری است.
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران که به طور قطع متوجه وضعیت وخیم صنعت نفت کشورش است، وعده های اطمینان بخشی درباره کشف ذخایر جدید نفت، تولید گاز، ظرفیت تولید مواد پتروشیمی، و پالایشگاههای جدید داده است. زنگنه که اواسط سال 2013 به سمت وزیر نفت ایران منصوب شد، دسامبر 2013 در نشست وزیران نفت کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) در وین گفت: «احیای سهم از دست رفته ایران در بازار نفت اولویت اصلی من است. ما تحت هیچ شرایطی سهم خود را در بازارهای جهانی، حتی به اندازه یک بشکه، کاهش نخواهیم داد و از حقوق خود در این خصوص دست برنخواهیم داشت. حتی اگر قیمت هر بشکه نفت خام به 20 دلار تنزل کند، ما تولید نفت خود را به 4 میلیون بشکه در روز خواهیم رساند، و قادر خواهیم بود اوایل سال آینده تولید خود را به سطح تولید قبل از تحریم ها برسانیم. »
زنگنه مارس امسال اعلام کرد ایران ظرف دو ماه پس از پایان تحریم ها قادر خواهد بود صادرات نفت خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد و ظرف سه ماه، 4 میلیون بشکه نفت در روز تولید کند. همچنین وی ماه آویل در دیدار خود با آسدروبال چاوز، وزیر نفت ونزوئلا در تهران گفت اوپک باید خود را برای افزایش تولید نفت ایران به سطح قبل از تحریم ها آماده کند.
با وجود این، اظهارات زنگنه بیش از حد خوش بینانه است، و افزایش تولید نفت ایران در جدول زمانی که وی ارائه کرده، غیرممکن است. بر اساس گزارش ماه سپتامبر سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، ایران تنها می تواند تولید نفت خود را در نیمه دوم سال 2016، 300هزار بشکه در روز افزایش دهد.
در واقع، این سازمان معتقد است ایران تولید نفت خود را بین 3 تا 5 سال دیگر افزایش قابل توجهی نخواهد داد. بخشی از آن به این علت است که تحریم ها به تدریج، و تنها در صورتی لغو خواهد شد که ایران در چارچوب فرآیندهای آژانس بین المللی انرژی اتمی و با حسن نیت عمل کند.
روند راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی - که مشخص خواهد کرد آیا ایران به تعهدات جدید خود پایبند است یا خیر- ممکن است از شش ماه تا 12 ماه به طول انجامد. حتی اگر تحریم های اتحادیه اروپا و سازمان ملل لغو شود، تحریم های آمریکا احتمالاً تا مدتی به قوت خود باقی خواهد ماند، چرا که این تحریم ها با قوانین، احکام و دستورهای اجرای رئیس جمهور در ارتباط تنگاتنگ است- همه این عوامل موانعی در مسیر بلندپروازی های ایران برای افزایش چشمگیر صادرات خود به شمار می رود.
به طور قطع، وعده های دروغین و خوش بینی بیش از حد، مسئله جدیدی در صنعت نفت ایران نیست. رستم قاسمی، وزیر نفت پیشین ایران نوامبر 2009 از امضای توافقنامه بین ایران و شرکت سینوپک چین برای ساخت پنج پالایشگاه جدید در کشور خبر داد.
قاسمی در آن زمان گفت: «احداث این پالایشگاهها ظرفیت پالایش نفت ایران را از رقم کنونی که یک میلیون و 650 هزار بشکه نفت در روز است، به روزانه 3 میلیون و 500 هزار بشکه خواهد رساند. این پالایشگاهها این امکان را برای کشور ما فراهم خواهند کرد که علاوه بر تامین نیازهای داخلی، قادر به صادرات مقادیر زیادی فرآورده های نفتی به کشورهای دیگر باشیم.» اما هیچ یک از مفاد این قرارداد تا این تاریخ اجرا نشده است.
قاسمی ژوئیه 2012 در گفتگو با اسپوتنیک گفت هشت مرحله توسعه میدان گازی پارس جنوبی - با ظرفیت تولید تقریبی روزانه 250 میلیون متر مکعب گاز طبیعی- تا 21 مارس 2014 همزمان با آغاز سال نو (ایرانی) تکمیل خواهد شد. اما این سخنان نیز وعده های توخالی بیش نبود و هرگز محقق نشد.
با توجه به اینکه اروپا اواسط سال 2012 واردات نفت خود را از ایران متوقف کرد، شرکت ملی نفت ایران، نفت خام خود را با تخفیف قابل توجه به مشتریان در شرق آسیا فروخت. با وجود این، این روند نمی تواند برای همیشه ادامه یابد- به ویژه با توجه به اینکه قیمت جهانی نفت همچنان رو به کاهش است.
روسیه و عربستان در حال حاضر مقادیر زیادی نفت تولید می کنند و این در حالی است که صنعت نفت شیل آمریکا به شدت رونق گرفته است. کند رشد اقتصادی در شرق آسیا نیز موجب کاهش تفاضای نفت در این منطقه شده است که قبلاً بازار داغی برای واردات انرژی بود. بهای نفت در سراسر جهان کاهش یافته است، شرکت های بزرگ نفت سرمایه گذاری در طرح های جدید را کاهش داده اند، و شرکت های خدمات نفت تصمیم دارند هزاران تن از کارکنان خود را اخراج کنند.
شرکت های نفت بیش از هر زمان دیگر درباره انتخاب محل سرمایه گذاری خود گزینشی عمل می کنند، وحتی با وجود قراردادهای جذابی که ایران از نظر تقسیم سهم تولید پیشنهاد کرده است و با وجود کاهش قیمت نفت، ایران در صدر فهرست این شرکت ها نباشد.
وزارت نفت ایران ژوئیه گذشته در نشستی در وین اعلام کرد شرکت ملی نفت ایران طرح های متعددی در زمینه نفت و گاز دارد که اجرای آنها مستلزم 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری پیش از سال 2020 است. سعید قوام پور، مدیر کل برنامه ریزی راهبردی شرکت ملی نفت ایران گفت صنعت نفت این کشور تا دست کم پنج ماه نیاز به 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری در ماه دارد تا بتواند میزان تولید خود را به سطح قبل از تحریم ها برساند. رضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران اعلام کرده است شرکت های خارجی می توانند در خصوصی سازی شرکت های نفت دولتی ایران پس از لغو تحریم ها شرکت کنند.
این الگوی جدید موجب می شود تولیدکنندگان بین المللی سهم بزرگتری از هر گونه سود حاصل از اجرای 50 طرح نفت و گاز پیشنهادی که ایران می خواهد اجرا کند، کسب کنند. این در حالی است که الگوی توافقنامه های قبلی نفت ایران بر اساس بیع متقابل بوده است که چندان برای شرکت های خارجی مطلوب نبود و مانع از دستیابی این شرکت ها به حقوق برابر می شد. در عین حال، مقامات ایرانی اعلام کرده اند این کشور پس از لغو تحریم ها در بخش صنایع انرژی محدودیتی بر سرمایه گذاری خارجی اعمال نخواهد کرد.
با وجود این حتی اگر وزیران ایرانی می گویند کشور در حال گذار از مالکیت دولتی و واگذاری سازمان های دولتی به بخش خصوصی است، قانون اساسی ایران چیز دیگر می گوید. بر اساس قانون اساسی ایران، مالکیت شرکت های خارجی بر نفت و گاز ایران ممنوع است. در نتیجه این ماده از قانون اساسی امضای قراردادهای تقسیم تولید با شرکت های خارجی را غیرممکن می سازد، هر چند که اعطای یک سهم از تولید در یک میدان نفتی می تواند به عنوان وجوهی قلمداد شود که باید در ازای سرمایه گذاری شرکت های نفتی به آنها پرداخت.
شرکت های نفتی که قصد فعالیت در ایران را دارند، باید به خاطر مشکلات موجود در بخش انرژی ایران رویکرد محتاطانه ای اتخاذ کنند. بخش انرژی ایران دستخوش فساد مالی و سوءمدیریت دیرینه است. خطر بر هم زدن توافقنامه هسته ای ایران و بازگشت تحریم ها همچنان به قوت خود باقی است. بنابراین سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران همچنان پرخطر است، و ممکن است یک دهه یا بیشتر به طول انجامد تا این سرمایه گذاری ها مثمر ثمر باشد. سرمایه گذاران این را به خوبی می دانند، و دلیل چندانی وجود ندارد که فکر کنیم آنها برای سرمایه گذاری به سوی ایران سرازیر خواهند شد.
حتی پیش از امضای توافقنامه نهایی هسته ای بین ایران و مذاکره کنندگان گروه پنج به علاوه یک، شرکت های بین المللی نفت و سرمایه گذاران به دنبال خرید مقادیر گسترده ای از نفت و گاز ایران و سرمایه گذاری در این بخش بودند. مقامات وزارت نفت ایران نیز درباره چشم انداز روشن افزایش صادرات انرژی این کشور پس از لغو تحریم ها ابراز اطمینان کرده اند. این در حالی است که صنعت نفت ایران آمادگی لازم را برای افزایش گسترده صادرات نفت ندارد.
14 ژوئیه توافقنامه مهمی با ایران به دست آمد که موجب لغو تدریجی تحریم ها خواهد شد؛ تحریم هایی که بیش از نیمی از صادرات نفت ایران را کاهش داده است. ایران در حال حاضر روزانه حدود یک میلیون و 200 هزار بشکه نفت صادر می کند. در حالی که در نیمه نخست سال 2012، میزان صادرات نفت ایران 3 میلیون و 580 هزار بشکه نفت در روز بود.
صادرات نفت ایران در اواسط سال 2012 و پیش از اعمال تحریم های اتحادیه اروپا، 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز بود. - تحریم های آمریکا سال 2010 علیه ایران اعمال شد-. با توجه به اینکه تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به صورت مرحله به مرحله کاهش خواهد یافت، بعید است صادرات نفت ایران دست کم تا اواسط سال 2016 به حالت عادی بازگردد. همچنین زمانی که این صادرات به حالت عادی بازگردد، با توجه به کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی و وجود رقبایی همچون عراق، کویت و عربستان - که تا همین حالا جایگاه خود را در بازارهای نوظهور آسیا محکم کرده اند- ایران با رقابت شدیدی در بازار نفت رو به رو خواهد شد.
*تعمیر زیرساخت های فرسوده
صنعت نفت ایران که زمانی پررونق بود، از سال 1979پسرفت زیادی کرده است. تولید نفت ایران پیش از سال 1979 بیش از 5 میلیون و 800 هزار بشکه در روز بود و این در حالی که ظرفیت افزایش تولید تا 6 میلیون و 300 هزار بشکه در روز را نیز داشت. این میزان تولید ایران را به دومین صادرکننده، و چهارمین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان تبدیل کرده بود. این کشور 9 پالایشگاه فعال داشت که عملیات تعمیر و نگهداری به خوبی در آنها اجرا می شد، دو پالایشگاه دیگر در دست احداث داشت که در مراحل پایانی ساخت بودند. بدین ترتیب ایران توانایی تامین نیازهای داخلی و صادرات نفت به کشورهای دیگر را داشت.
همچنین ایران در آن روزها طرح هایی برای تولید برق هسته ای داشت. تقریباً همه کشورهای اروپایی و کشورهای آمریکایی شمالی که در این فعالیت ها مشارکت داشتند، از جمله فرانسه، آلمان و آمریکاپیشنهاد کردند دانش هسته ای خود را در اختیار ایران قرار دهند و به این کشور کمک کنند. در واقع، نخستین نیروگاه اتمی ایران را یک شرکت پیمانکار آلمانی در سال 1978 احداث کرد، و دومین نیروگاه این کشور توسط یک شرکت پیمانکار فرانسوی در دست احداث بود که انقلاب پیروز شد. از زمان پیروزی انقلاب، صنعت نفت و گاز ایران به علت فساد مالی، نبود مدیریت حرفه ای و مجرب، پیشرفت نکردن در بخش فناوری، کمبود سرمایه و سرمایه گذاری محدود در زیرساخت ها متحمل زیان های گسترده ای شده است.
مسئله ای که موجب وخیم تر شدن وضعیت صنعت نفت ایران شد، خسارتی بود که این کشور در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از سال 1980 تا 1988 تحمیل شد، از جمله خسارت به بخش های اصلی پالایشگاه آبادان - که در آن زمان بزرگترین پالایشگاه نفت در منطقه خاورمیانه بود- و چند واحد تولید دیگر و چند خط لوله زمینی و برون ساحلی در خلیج فارس.
خسارت هایی که ایران در دوران جنگ متحمل شد، آسیب شدیدی به اقتصادی این کشور وارد کرد. ایران برای احیای اقتصاد خود و کسب درآمد بیشتر، شروع به تولید بیش از حد نفت کرد؛ اقدامی که باعث شد مناطق نفتخیز این کشور از نظر زمین شناختی آسیب ببینند. ایران برای جبران این خسارت ها نیاز به زمان و سرمایه زیادی دارد. همچنین در حالی که تحریم های بین المللی موجب شده است تولید نفت ایران یک میلیون بشکه در روز کاهش یابد.
جدا از تحریم ها، تولید نفت ایران مدتی است که کاهش یافته است. این کاهش تولید موجب بروز مشکلات متعددی شده است: فشار در ذخایر نفت ایران کاهش یافته است، که موجب کندی و کاهش تولید می شود، محدودیت های فنی طولانی مدت و سال ها بهره برداری از میادین نفت ایران به این معناست که این کشور دیگر قادر به تولید نفت به اندازه قبل نخواهد بود. صنعت نفت ایران به علت محرومیت از پیشرفت در زمینه فناوری، سرمایه گذاری خارجی و حسن مدیریت، رو به اضمحلال، و مستلزم توجه فوری است.
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران که به طور قطع متوجه وضعیت وخیم صنعت نفت کشورش است، وعده های اطمینان بخشی درباره کشف ذخایر جدید نفت، تولید گاز، ظرفیت تولید مواد پتروشیمی، و پالایشگاههای جدید داده است. زنگنه که اواسط سال 2013 به سمت وزیر نفت ایران منصوب شد، دسامبر 2013 در نشست وزیران نفت کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) در وین گفت: «احیای سهم از دست رفته ایران در بازار نفت اولویت اصلی من است. ما تحت هیچ شرایطی سهم خود را در بازارهای جهانی، حتی به اندازه یک بشکه، کاهش نخواهیم داد و از حقوق خود در این خصوص دست برنخواهیم داشت. حتی اگر قیمت هر بشکه نفت خام به 20 دلار تنزل کند، ما تولید نفت خود را به 4 میلیون بشکه در روز خواهیم رساند، و قادر خواهیم بود اوایل سال آینده تولید خود را به سطح تولید قبل از تحریم ها برسانیم. »
زنگنه مارس امسال اعلام کرد ایران ظرف دو ماه پس از پایان تحریم ها قادر خواهد بود صادرات نفت خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد و ظرف سه ماه، 4 میلیون بشکه نفت در روز تولید کند. همچنین وی ماه آویل در دیدار خود با آسدروبال چاوز، وزیر نفت ونزوئلا در تهران گفت اوپک باید خود را برای افزایش تولید نفت ایران به سطح قبل از تحریم ها آماده کند.
با وجود این، اظهارات زنگنه بیش از حد خوش بینانه است، و افزایش تولید نفت ایران در جدول زمانی که وی ارائه کرده، غیرممکن است. بر اساس گزارش ماه سپتامبر سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، ایران تنها می تواند تولید نفت خود را در نیمه دوم سال 2016، 300هزار بشکه در روز افزایش دهد.
در واقع، این سازمان معتقد است ایران تولید نفت خود را بین 3 تا 5 سال دیگر افزایش قابل توجهی نخواهد داد. بخشی از آن به این علت است که تحریم ها به تدریج، و تنها در صورتی لغو خواهد شد که ایران در چارچوب فرآیندهای آژانس بین المللی انرژی اتمی و با حسن نیت عمل کند.
روند راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی - که مشخص خواهد کرد آیا ایران به تعهدات جدید خود پایبند است یا خیر- ممکن است از شش ماه تا 12 ماه به طول انجامد. حتی اگر تحریم های اتحادیه اروپا و سازمان ملل لغو شود، تحریم های آمریکا احتمالاً تا مدتی به قوت خود باقی خواهد ماند، چرا که این تحریم ها با قوانین، احکام و دستورهای اجرای رئیس جمهور در ارتباط تنگاتنگ است- همه این عوامل موانعی در مسیر بلندپروازی های ایران برای افزایش چشمگیر صادرات خود به شمار می رود.
به طور قطع، وعده های دروغین و خوش بینی بیش از حد، مسئله جدیدی در صنعت نفت ایران نیست. رستم قاسمی، وزیر نفت پیشین ایران نوامبر 2009 از امضای توافقنامه بین ایران و شرکت سینوپک چین برای ساخت پنج پالایشگاه جدید در کشور خبر داد.
قاسمی در آن زمان گفت: «احداث این پالایشگاهها ظرفیت پالایش نفت ایران را از رقم کنونی که یک میلیون و 650 هزار بشکه نفت در روز است، به روزانه 3 میلیون و 500 هزار بشکه خواهد رساند. این پالایشگاهها این امکان را برای کشور ما فراهم خواهند کرد که علاوه بر تامین نیازهای داخلی، قادر به صادرات مقادیر زیادی فرآورده های نفتی به کشورهای دیگر باشیم.» اما هیچ یک از مفاد این قرارداد تا این تاریخ اجرا نشده است.
قاسمی ژوئیه 2012 در گفتگو با اسپوتنیک گفت هشت مرحله توسعه میدان گازی پارس جنوبی - با ظرفیت تولید تقریبی روزانه 250 میلیون متر مکعب گاز طبیعی- تا 21 مارس 2014 همزمان با آغاز سال نو (ایرانی) تکمیل خواهد شد. اما این سخنان نیز وعده های توخالی بیش نبود و هرگز محقق نشد.
با توجه به اینکه اروپا اواسط سال 2012 واردات نفت خود را از ایران متوقف کرد، شرکت ملی نفت ایران، نفت خام خود را با تخفیف قابل توجه به مشتریان در شرق آسیا فروخت. با وجود این، این روند نمی تواند برای همیشه ادامه یابد- به ویژه با توجه به اینکه قیمت جهانی نفت همچنان رو به کاهش است.
روسیه و عربستان در حال حاضر مقادیر زیادی نفت تولید می کنند و این در حالی است که صنعت نفت شیل آمریکا به شدت رونق گرفته است. کند رشد اقتصادی در شرق آسیا نیز موجب کاهش تفاضای نفت در این منطقه شده است که قبلاً بازار داغی برای واردات انرژی بود. بهای نفت در سراسر جهان کاهش یافته است، شرکت های بزرگ نفت سرمایه گذاری در طرح های جدید را کاهش داده اند، و شرکت های خدمات نفت تصمیم دارند هزاران تن از کارکنان خود را اخراج کنند.
شرکت های نفت بیش از هر زمان دیگر درباره انتخاب محل سرمایه گذاری خود گزینشی عمل می کنند، وحتی با وجود قراردادهای جذابی که ایران از نظر تقسیم سهم تولید پیشنهاد کرده است و با وجود کاهش قیمت نفت، ایران در صدر فهرست این شرکت ها نباشد.
وزارت نفت ایران ژوئیه گذشته در نشستی در وین اعلام کرد شرکت ملی نفت ایران طرح های متعددی در زمینه نفت و گاز دارد که اجرای آنها مستلزم 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری پیش از سال 2020 است. سعید قوام پور، مدیر کل برنامه ریزی راهبردی شرکت ملی نفت ایران گفت صنعت نفت این کشور تا دست کم پنج ماه نیاز به 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری در ماه دارد تا بتواند میزان تولید خود را به سطح قبل از تحریم ها برساند. رضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران اعلام کرده است شرکت های خارجی می توانند در خصوصی سازی شرکت های نفت دولتی ایران پس از لغو تحریم ها شرکت کنند.
این الگوی جدید موجب می شود تولیدکنندگان بین المللی سهم بزرگتری از هر گونه سود حاصل از اجرای 50 طرح نفت و گاز پیشنهادی که ایران می خواهد اجرا کند، کسب کنند. این در حالی است که الگوی توافقنامه های قبلی نفت ایران بر اساس بیع متقابل بوده است که چندان برای شرکت های خارجی مطلوب نبود و مانع از دستیابی این شرکت ها به حقوق برابر می شد. در عین حال، مقامات ایرانی اعلام کرده اند این کشور پس از لغو تحریم ها در بخش صنایع انرژی محدودیتی بر سرمایه گذاری خارجی اعمال نخواهد کرد.
با وجود این حتی اگر وزیران ایرانی می گویند کشور در حال گذار از مالکیت دولتی و واگذاری سازمان های دولتی به بخش خصوصی است، قانون اساسی ایران چیز دیگر می گوید. بر اساس قانون اساسی ایران، مالکیت شرکت های خارجی بر نفت و گاز ایران ممنوع است. در نتیجه این ماده از قانون اساسی امضای قراردادهای تقسیم تولید با شرکت های خارجی را غیرممکن می سازد، هر چند که اعطای یک سهم از تولید در یک میدان نفتی می تواند به عنوان وجوهی قلمداد شود که باید در ازای سرمایه گذاری شرکت های نفتی به آنها پرداخت.
شرکت های نفتی که قصد فعالیت در ایران را دارند، باید به خاطر مشکلات موجود در بخش انرژی ایران رویکرد محتاطانه ای اتخاذ کنند. بخش انرژی ایران دستخوش فساد مالی و سوءمدیریت دیرینه است. خطر بر هم زدن توافقنامه هسته ای ایران و بازگشت تحریم ها همچنان به قوت خود باقی است. بنابراین سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران همچنان پرخطر است، و ممکن است یک دهه یا بیشتر به طول انجامد تا این سرمایه گذاری ها مثمر ثمر باشد. سرمایه گذاران این را به خوبی می دانند، و دلیل چندانی وجود ندارد که فکر کنیم آنها برای سرمایه گذاری به سوی ایران سرازیر خواهند شد.
سه شنبه ۵ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۱۹:۰۹
کد مطلب: 9922