«جنگ سرد» شاهزاده ها

به گزارش «ميزنفت»، خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت:

سن نسبتا جوان و قدرت تقریبا بی سابقه ای که دو جانشین پادشاه عربستان دارند به این معنی است که این دو نفر احتمالا برای دهه های متوالی، قدرت مسلط در سیاست عربستان سعودی خواهند بود و همین امر باعث می شود رابطه حیاتی آن ها به مرور تحت نظارت روز افزون قرار بگیرد.

شاهزاده محمد بن نایف ولیعهد 56 ساله و شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد دوم 30 ساله به عنوان نزدیک ترین افراد برای جانشینی ملک سلمان پادشاه 79 ساله عربستان که بزرگترین صادر کننده نفت جهان است در نظر گرفته می شوند و این در شرایطی است که عربستان با تنش های منطقه ای و نیز قیمت پایین نفت خام روبرو است.

آنهایی که در نشست های این دو پسر عمو شرکت کرده اند تعاملات عمومی این دو را بسیار صمیمی و محترمانه توصیف می کنند ولی این قبیل توصیفات هم نمی تواند به ظن و گمان هایی که برخی سعودی ها پایان دهد؛ این گروه معتقدند پشت ظاهر مهربان این دو نفر، رابطه ای شکننده قرار دارد.

شاهزاده محمد بن نایف که بزرگتر است به عنوان یک فرد بسیار محترم در سیاست عربستان در نظر گرفته می شود. این در حالی است که محمد بن سلمان، شاهزاده جوانتر به عنوان یک فرد نسبتا بی تجربه ولی در عین حال محبوب پادشاه در نظر گرفته می شود.

با اینکه سعودی ها به شکاف و اختلاف میان صدها شاهزاده آل سعود عادت دارند ولی برخی از سعودی های با نفوذ معتقدند رابطه این دو نفر به اندازه ای حساس است که نمی توان درباره آن بحث کرد. برخی نیز با اذعان به اینکه مطالبی درباره اصطکاک میان این دو نفر شنیده اند از اشاره به جزئیات در این زمینه خودداری کردند.

هفته قبل، ملک سلمان، سعد الجبری از دستیاران محمد بن نایف را از مقامش به عنوان وزیر مشاور دولت برکنار کرد. دلیل این اقدام به صورت رسمی توضیح داده نشد و همین امر باعث ایجاد این گمانه زنی در میان سعودی ها و دیپلمات های منطقه خلیج فارس  شد که تنش های گسترده ای در میان خاندان حاکم شکل گرفته است.

در شرایطی که عربستان تلاش می کند مناقشه منطقه ای و پیامدهای حاصل از کاهش قیمت نفت را پشت سر بگذارد، مسئله هماهنگی و ثبات در رده های بالا هیچگاه به این اندازه اهمیت نداشته است.

ملک سلمان از زمان به دست گرفتن قدرت در ماه ژانویه، انتظاراتی را که درباره نحوه انجام فعالیت ها در عربستان سعودی وجود دارد بر هم زده است و با تغییر مسیر جانشینی در سلطنت، عملیاتی نظامی را در یمن به راه انداخته و سیاستی نفتی را در پیش گرفته است که باعث کاهش قیمت این ماده مهم شده است.

این رویکرد جدید ظاهرا مدیون دو ولیعهد عربستان است. این دو، از طریق کمیته های عالی دولتی در زمینه امنیت و اقتصاد، کنترل اکثر اهرم های قدرت را در دستان خود دارند و این در شرایطی است که سایر اعضای آل سعود به حاشیه رانده شده اند. برجسته بودن موقعیت این دو شاهزاده به این معنی است که هر گونه حرکتی در راس دولت عربستان، به ویژه حرکت هایی که شامل دستیاران نزدیک هر یک از این دو ولیعهد شود با دقت بیشتری بررسی خواهد شد.

برکناری الجبری، که دیپلمات های آمریکایی در تلکس سفارت آمریکا در سال 2006 به عنوان یکی از اعضای نزدیک دفتر کارکنان محمد بن نایف توصیف شده بود، جزو این قبیل حرکت ها به شمار می رود. این تلکس را بعدا ویکیلیکس منتشر کرد.

اگر به عنوان مثال خالد الحمیدان یکی دیگر از دستیاران اصلی محمد بن نایف، که در ماه ژانویه به عنوان رئیس سازمان اطلاعاتی عربستان منصوب شد، از مقام خود برکنار شود، گمانه زنی ها درباره اصطکاک در راس قدرت عربستان و شایعات درباره تغییر مسیر جانشینی پادشاه این کشور تقویت خواهد شد.

اختلافات درون خاندان سعودی باعث سرنگونی دولت عربستان در سال های 1880 شد. در قرن گذشته، تلاش های ملک سعود برای محدود کردن خط جانشینی به پسران خود و محروم کردن برادران و برادرزادگان، باعث شد خاندان وی، او را در سال 1962 از قدرت کنار بزنند. به همین جهت امروزه این مسئله با دقت پیگیری می شود.

تنش میان شاخه های مختلف خانواده سعود معمولا رازهایی آشکار است که در خفا درباره آن صحبت ولی در موقعیت های عمومی تکذیب می شود. آل سعود با در پیش گرفتن رویکردی دیرین، تلاش می کند از خود وحدت نشان دهد، ولی این رویکرد بعضی اوقات آثار منفی داشته و زمینه را برای شایعات فراهم کرده است.

برخی ها دید مثبتی درباره ساختار جدید قدرت دارند. خالد المعینه روزنامه نگاری که برای نشریه انگلیسی زبان «سعودی گازت» مطلب می نویسد، می گوید:«به نظر من یک رابطه کاری خوبی وجود دارد و این امر ناشی از ضرورت است. محمد بن نایف یک شخص بسیار مورد احترام است و در جامعه عربستان، احترام زیادی برای سن قائلند.»

شاهزاده محمد بن نایف که از سال 2013 وزیر کشور بوده است، به واشنگتن نزدیک است. وی یک دهه قبل زمانی که مسئول امنیت داخلی عربستان سعود، قیام القاعده را سرکوب کرد. وی در سال 2010 از حمله انتحاری یک بمبگذار جان به در برد. وی به عنوان رئیس کمیته امنیتی، مسئول اکثر مسائل سیاسی است از قبیل ثبات داخلی و موضع منطقه ای عربستان و حمایت این کشور از شورشیان سوریه.
زمانی که ملک سلمان بعد از به قدرت رسیدن در ماه ژانویه، محمد بن نایف را به عنوان ولیعهد دوم انتخاب کرد و سپس در ماه آوریل، رتبه وی را یک درجه دیگر ارتقا داد، این امر با توجه به سابقه بالای وی به عنوان وزیر کشور و تجارب او در مشاغل بالای دولتی، جای تعجب نداشت.

ولی برعکس محمد بن نایف، شاهزاده محمد بن سلمان بعد از اینکه پدرش ملک سلمان به قدرت رسید و وی را از مسئول مستقیم دربار به وزیر دفاع و ولیعهد دوم ارتقا داد، شاهد رشدی خیره کننده بوده و توانسته بسیاری از عموها و عموزاده ها را دور کنار بزند.

وی مسئول شورای رسیدگی به چالش های مربوط به رشد اقتصادی طولانی مدت عربستان است و در این راستا به چالش های ناشی از کاهش قیمت نفت و نیز سیاست های مالی، انرژی، پولی و آموزشی رسیدگی می کند.

تقسیم مشخص وظایف، تفاوت سنی 25 ساله میان دو ولیعهد و این واقعیت که محمد بن نایف فرزند ذکور ندارد باعث می شود این دو نفر رقبای مستقیم برای کسب قدرت در عربستان نباشند و محمد بن سلمان بتواند بعد از پسر عموی خود، حضوری طولانی مدت داشته باشد.
یک منبع عربستانی که خواست نامش فاش نشود گفت روابط میان شاهزاده ها خوب است. این منبع گفت:«اکثریت خانواده سعودی راضی اند و شاهزاده ها قدرتمند نیز خوشحالند.»
 

شنبه ۲۸ شهريور ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۴۶