زبان صفر و یک در نفت

در عصری که ما شاهد سرعت گرفتن روند جابجایی افراد در فرصت های شغلی هستیم، حفظ دانش عملیاتی سازمان یکی از ضرورت های بهبود ایمنی و دستیابی به سرآمدی عملیاتی است.  من معتقدم استفاده از راهکارهای مدرن باید نه تنها مبتنی بر حذف کاغذ، که به ایجاد نظامی جامع از اطلاعات بیانجامد که در نهایت به دیدگاهی همه جانبه نگر از وضعیت امکانات در دسترس منجر شود. بدین ترتیب و در گامی رو به جلو صنعت نفت و گاز باید با داشتن سامانه های خودکار و هوشمند طراحی شده جهت دستیابی و حفظ اطلاعات، از اتفاقات مختلف درس بگیرد، بهره وری را بهینه نموده و از وقوع حوادث ناشی ازنادیده گیری مقررات ایمنی جلوگیری نماید. لذا، به نظر می رسد زمان آن فرا رسیده تا صنعت نفت نیز این گام بلند را برداشته و از این سامانه های یکپارچه استفاده نماید.

اتفاقات و رویدادهای صنایع نفت و گاز در سال های اخیر نشان می دهد که تمرکز بر عملیات نگهداری و ایمنی، نیازمند انسجام بیشتر در سازوکارها و فرآیندهای عملیاتی است.

به علاوه، سال هاست که صنعت نفت از موج جابجایی های گسترده نیروهای خود و رقابت بر سر جذب کارآمدترین کارکنان در میان شرکت های فعال در این بخش، آگاه است. دلیل چنین شرایطی را نمی توان تنها در بازنشستگی و خروج از صنعت نسل به دنیا آمده پس از جنگ جهانی دوم جستجو کرد چرا که روند مدیریت منابع انسانی با تغییرات گسترده ای همراه شده است.

در دنیای امروز دیگر نمی توان کارکنان مستعد و متخصص را تنها با پرداخت حقوق مناسب حفظ نمود. کارکنان نیز دریافته اند به آسانی می توانند از تخصص و توانایی های خود در سایر شرکت ها بهره ببرند. سهولت دسترسی به اطلاعات نیز به این شرایط دامن زده است. دیگر نمی توان با مشوق های ارایه شده به کارکنان نسل قبل، با نسل کنونی برخورد کرد. بدین ترتیب صنعت نفت باید با پذیرش شرایط جدید خود را مهیای رقابت نماید. به ویژه اینکه ممکن است اطلاعات مورد نیاز جهت حفظ ایمنی کارکنان و تاسیسات، به سرعت در سازمان نابود شود.

با افزایش جابجایی های شغلی، ریسک عدم حفظ اطلاعات مورد نیاز به ویژه مواردی که در فعالیت های روزمره استفاده نمی گردند، بالاتر رفته است. به عنوان مثال، عدم ثبت و حفظ اطلاعات مربوط به دستورالعمل های راه اندازی یک سکو یا یک واحد پالایشگاهی و یا تعمیرات اساسی در تاسیسات نفت و گاز می تواند یک شرکت را با چالش هایی جدی روبرو کند. معمولا، حجم این اطلاعات قابل استفاده در درازمدت اندک است، اما باید دانست که اکثر حوادث در چنین شرایط انگشت شماری اتفاق می افتند.

اما برای مقابله با از دست رفتن دانش سازمانی به دست آمده توسط کارکنان چه باید کرد؟
گام نخست اینست که سازمان خود را برای گردآوری و مستندسازی اطلاعات به ویژه اطلاعات و دانش شغلی مورد استفاده در زمان های کلیدی، مهیا نماید. کارکنان باسابقه و جدید نیز باید بتوانند از اطلاعات و دانش سازمانی مستند سازی و تدوین شده، بهره برداری کنند. این سامانه ها باید یادگیرنده و هوشمند بوده و دانش به دست آمده را به روشنی در اختیار کاربران قرار دهد. در این مسیر، در صورت ایجاد شرایط انتقال، وضعیت غیرعادی و یا فرصت های بهبود، کاربران و مهندسان می توانند به سوابق و اطلاعات 20 سال گذشته آن مراجعه نمایند. بدین ترتیب، گویی ما با یک موجود زنده روبرو هستیم.

همه ما می دانیم که از دست دادن دانش به دست آمده توسط کارکنانی که به دلایل مختلف از سازمان جدا می شوند، مشکل جدیدی نیست و سال هاست که شرکت ها با این مساله روبرو هستند. همچنین تاکنون راهکارهای متفاوتی برای حل و فصل این موضوع اندیشیده شده است. اما کارایی این روش ها، چندان مورد قبول و پذیرش تصمیم گیران نبوده است. هم اکنون، سامانه های متفاوتی برای حذف کاغذ در سازمان ها و بهبود روش های انجام کارها، طراحی و راه اندازی شده اند اما، این سامانه ها در حفظ دانش و تجارب کارکنان به صورتی که اطلاعات را به صورت سریع و ساده و دستچین شده و در زمان و مکان مناسب در اختیار کاربر قرار دهد.

من ایمان دارم که سامانه های آینده باید برای موفقیت از رویکردهای ساختاریافته و چندوجهی بهره گیری کنند. گویی همانند یک قطعه دوار که برای طراحی و ساخت و راه اندازی آن، مهندسان مکانیک و برق را همراه با کارایی بالا گرد هم می آورد تا بهترین نتیجه به دست آید، سامانه های دانشی نیز باید از دیدگاهی همه جانبه نگر و چندوجهی برخوردار باشند.

بی تردید، چنین سامانه هایی می توانند آینده صنایع نفت و گاز را حفظ نمایند، هرچند توسعه آنها همچنان و تا سال ها، نیازمند سرمایه گذاری های گسترده تری می باشد. واحدهای عملیات، ایمنی و سایر بخش های دیگر باید ضمن همکاری با یکدیگر، برای دستیابی به نتیجه و به دنبال آن افزایش بهره وری و بهبود ایمنی، تلاش نمایند. به علاوه، این سامانه ها را نمی توان در پروژه های تاکتیکی و کوچک بهره برد، چرا که باید همه حوزه های عملیات را پوشش دهند. ما همچنان باید گام های بلندتری را در جهت هوشمند نمودن این سامانه ها برداریم. اقدامی که می تواند به تکمیل و حفظ عملیات در آینده منجر شود.

در سال های اخیر، تعدادی از سازمان ها به ویژه آنها که به ایمنی توجه زیادی دارند، تلاش می کنند تا دانش هوشمند را با جزییات آن ثبت نمایند و تاکنون موفقیت های چشمگیری نیز به دست آورده اند.

به هر حال، در مجموع ما خواهان اضافه نمودن چند سرور بزرگ ذخیره سازی اطلاعات دیگر در هر سازمان نیستیم. هدف ما ایجاد اطلاعات ارزشمند و در زمان مناسب برای راهبری فعالیت های روزانه است. باید داده ها و دانش پیشین را به راهبردها و دستورالعمل های روشن و هوشمند عملیاتی تبدیل نمود. فلسفه طراحی و چارچوب های آن نیز باید با قابلیت انطباق پذیری همراه بوده و بتوانند ضمن حفظ خویش، در آینده نیز همچنان خود را بهبود بخشند.

توسعه چنین سامانه هایی نیازمند اختصاص بودجه خواهد بود، اما منافع آن گسترده و چندوجهی می باشد. گویی ما در حال بیمه نمودن سازمان خویش در برابر حوادث آتی هستیم. و در عین حال، ما زمینه بهبود عملکرد سازمان خود را در دو حوزه عملیات و نگهداری آن، فراهم می آوریم. لذا کارکنان کنونی فرصت آن را می یابند تا دانش بیشتری را به دست آورند و اهداف سازمان را بیش از گذشته، محقق کنند.

می توان پیش بینی کرد که در آینده، سازمان ها به ویژه شرکت های فعال در صنعت نفت و گاز در جهت دستیابی به سامانه های دانش هوشمند، تلاش و سرمایه گذاری بیشتری کنند. گویی ما با کنار گذاشتن ماشین حساب هایمان به سراغ رایانه ها می رویم. و در این میان، همه ما در آینده بیش از همیشه به ارزش اطلاعات ساختار یافته در سامانه های هوشمند برای دستیابی به عملیاتی ایمن و بهینه، پی خواهیم برد. و البته آن روز، چندان دیر نیست!
 
 
 
نویسنده: آندرو سویگنر
منبع: ماهنامه Journal of Petroleum Technology
مترجم: محسن داوری
 
 

دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۰۷:۳۸