جهنمی که صدام از کویت ساخت

به گزارش «ميزنفت»، فقط کافی است نگاه دقیقی به تصاويري که از ماهواره‌های سازمان فضایی آمریکا (ناسا) یا تصاویری که از یک عکاس برزیلی برایتان انتخاب کرده‌ایم، بياندازيد تا متوجه دست اول بودن این گزارش بشوید! 
  
تصاویری که مطمئنیم میلیون‌ها میلیون ایرانی، آنها را ندیده‌اند. مطمئن باشید، بعد از اينكه این تصاویر را به دقت مشاهده و موشکافانه خاطرات متخصصان خارجی در خصوص سختی عملیات اطفاء حریق و مهار چاه‌های نفت کویت را مرور کردید، آنوقت اعتراف خواهید کرد که مطالب بسیاری در خصوص عظمت عملکرد حفاران ایرانی در جريان خاموش كردن چاه‌هاي نفت كويت وجود داشته و دارد که شما خواننده گرامی تاكنون از آن بی خبر بوده‌اید؛ عملکرد پر افتخار و غرور آفرینی که به راحتي نمي‌توان از كنار آن گذاشت.

                                        

*بزرگترین آتش سوزی چاه‌های نفت جهان چگونه آغاز شد؟
جنگ تازه تمام شده بود. چند روزي بود كه نيروهاي ائتلاف، به رهبري ارتش آمريكا موفق شده بودند در نبردي سنگين و بي رحمانه سربازان ارتش بعث را كه تا قبل از حمله به كويت پنجمين ارتش بزرگ جهان و برزگترين ارتش خاورميانه محسوب مي‌شد را شكست داده و ضربات سنگيني بر پيكيره آن وارد كنند. هر چند ارتش عراق به راحتي و ظرف چند ساعت موفق به اشغال كويت شده بود ولي علي رغم تمام تلاش و ايستادگي نظاميان عراقي، آنها فقط چهار روز توانستند در برابر نيروهاي ائتلاف مقاومت نمايند.

                                         

حتي ژنرال‌هاي آمريكايي نيز فكر نمي‌كردند كه علي رغم تمام كمك‌هاي نظامي و لجستيكي كشورهاي منطقه و ديگر كشورهاي جهان، بتوانند اينقدر زود ارتشي را از پاي در بياورند كه تجربه ۸ سال جنگ با جمهوري اسلامي ايران را در كارنامه خود به ثبت رسانده بود. عراقي كه ظرف چند ساعت توانسته بود كويت را به اشغال خود درآورد ظرف چند روز مجبور به عقب نشيني به خاك خود شده بود و اين دقيقا همان چيزي بود كه صدام حسين، ديكتاتور سابق عراق به هيچ وجه تحمل آنرا نداشت.

صدام كه به دنبال راهي مي‌گشت تا ننگ اين شكست را براي عراق كمتر نمايد به فرماندهان ارتش عراق دستور مي‌دهد تا همگام با عقب نشيني از داخل خاك كويت تا آنجا كه مي‌توانند چاه‌هاي نفت كويت را منفجر كرده و به آتش بكشانند و بزرگترين خسارات را به صنعت نفت كويت وارد آوردند. صدور اين دستور از مركز فرماندهي حزب بعث كافي بود تا نظاميان عراقي در اوایل سال ۱۹۹۱ ميلادي، مرتكب اقدامي شوند كه همچنان بزرگترين فاجعه زيست محيطي جهان و جزو ۱۰ اتفاق بزرگ جهان در حوزه انرژي محسوب مي‌شود.

                                          
                           
نظاميان عراقي نه تنها مسير جريان انتقال نفت از خطوط لوله را تغيير دادند و آنرا به سمت خليج فارس منحرف كردند و با اينكار، بنابر آماري كه وزير نفت وقت كويت ارائه داده در حدود ۵۰ ميليون بشكه نفت خام را وارد خليج فارس نمودند، بلكه ۷۳۷ حلقه چاه نفت كويت را نيز به آتش كشيدند كه دود حاصل از آن كويت را در تاريكي وحشتناكي فرو برد كه براي چند هفته مردم اين كشور نور خورشيد را در آسمان كويت نمي‌ديدند.

فقط در خصوص حجم دودي كه از آتش سوزي چاه‌هاي نفت كويت در آسمان منتشر مي‌شد، به ذکر این مطلب بسنده می‌کنیم كه بنابر گزارشي كه كارشناسان آمريكايي در آن زمان منتشر كردند ارتفاع ستون دود ناشی از سوختن چاه‌هاي نفت كويت به اندازه ارتفاع کوه‌های هیمالایا (بزرگترين رشته كوه جهان با ارتفاعي بيش از ۷۶۲۰) بوده و تنها آلودگی تاریخ تا به امروز محسوب می‌شود که حجم دود ناشي از آن از فضا با چشم غیر مسلح قابل نيز قابل رویت بوده است. اما ماجرا به همين جا ختم نمي‌شود.
 
                                       

عراقي‌ها براي اينكه مانع از اطفا حريق و مهار چاه‌هاي به آتش كشيده شده نفت كويت شوند و بتوانند بزرگترين انتقام را از همسايه كوچك خود بگيرند كه آنرا يكي از استان‌هاي عراق قلمداد مي‌نمودند، بنابر آمار وزارت دفاع آمريكا (پنتاگون) در محوطه اطراف چاه‌هاي نفت كويت بيش از ۱۰ هزار مين كار گذاشتند تا عمليات اطفا و مهار چاه‌هاي نفت كويت به سخت‌ترين عمليات اطفاء حريق چاه‌هاي نفت جهان در طول تاريخ تبديل شود!


*همه جا تاريك؛ همه چيز سياه
زبانه‌هاي سركش و شعله ور ۷۳۷ حلقه چاه نفت، وجود ده‌ها هزار مين در اطراف چاه‌هاي نفت، انتشار حجم وسيعي از غبارهاي تيره و تار در آسمان كه روز روشن را به شب تار تبديل كرده بود، انتشار گازهاي خطرناك و سمي كه تنفس آنها مرگ را در پي داشت، سياه شدن زمين و زمان در اثر نشت نفت، شكل گيري ۳۰۰ درياچه نفتي در محوطه اطراف چاه‌هاي نفت كه در اثر كوچكترين جرقه‌اي شلعه‌ور مي‌گرديدند و جهنمي از آتش به راه مي‌انداختند، ديدن افراد وحشت زده كه جرات نزديك شدن به نزديكي چاه‌هاي نفت كويت را نداشتند و بسياري از صحنه‌هاي رعب آور ديگر، چنان شرايط مخوف و دلهره‌آوري بوجود آورده بود كه ديدن آنها حتي نفس بهترين كارشناسان جهان در اطفا و مهار چاه‌هاي نفت را بند مي‌آورد!

                                         

يك عكاس برزيلي كه بطور قاچاقی خود را از عربستان سعودي و در پوشش نظاميان آمريكايي به کویت رسانده بود و موفق به ثبت تصاويري تكان دهنده از شرايط سخت و غير قابل باور عمليات اطفاي حريق چاه‌هاي نفت كويت شده، در خاطرات خود و در توصيف صحنه‌هاي دلهره‌آوري كه بزرگترين شركت‌هاي مدعي اطفاء و مهار چاه‌هاي نفت جهان در كويت با آن مواجه شده بودند، نوشته است: چاه‌های نفت کویت همچنان در آتش و خارج از کنترل می‌سوختند و بزرگترين شركت‌هاي مدعي اطفاء حريق و مهار چاه‌هاي نفت نيز در ابتدا فقط با درماندگي نظاره‌گر حجم وسيع آتش سوزي چاه‌هاي نفت كويت بودند.

در بعضی روزها برای دو سه روز متوالي غلظت و حجم بالای دود ناشی از سوختن نفت خام مانع از نفوذ نور خورشید به سطح زمین می‌گشت و فقط بعضی از روزها به ناگهان آسمان گشوده می‌شد و پرتوهاي نور به سطح زمين مي‌رسيدند. آنجا محیط خطرناکی برای کار بود. علاوه بر مين‌هاي بسياري كه سربازان عراقي در اطراف چاه‌هاي نفت كويت كار گذاشته بودند، بمب‌های خوشه‌ای منفجر نشده بسیاری بر روی زمین وجود داشت. چند روز قبل هم یک عکاس و یک خبرنگار در حالیکه در حال گذر از یک زمین آغشته به نفت بودند جان خود در اثر اشتعال ناگهاني زمين آغشته به نفت از دست داده بودند.

اين عكاس برزيلي كه تصاوير او از عمليات اطفاء حريق و مهار چاه‌هاي نفت كويت موفق به كسب چندين جايزه معتبر جهاني شده است، در ادامه خاطرات خود افزوده است: همه چيز و همه كس سياه شده بودند و بوي بسيار بدي همه جا را فرا گرفته بود. چاه‌هاي نفت كويت با چنان صداي مهيبي در حال سوختن بودند كه گويي در كنار موتورهاي يك بوئينگ ۷۴۷ ايستاده‌اي. هيچ كسي صداي ديگري را در اين شرايط نمي‌شنيد و همه با زبان ايما و اشاره با يكديگر ارتباط برقرار مي‌كردند.

آنجا واقعا محیط بسیار خطرناکی برای کار بود و ممکن بود هر لحظه نفت سبک از شدت گرما مشتعل شود. کارگرانی که در کنار چاه‌های در حال فوران با ابزارآلات فلزی مشغول به کار بودند می‌دانستند که اگر یک فلز را به شدت به فلز دیگر بکوبند ممکن است جرقه‌ای ایجاد شده و به ناگهان آتش همه جا را فرا بگیرد. هر چند کارگران و متخصصان غربي برای کار کردن در چنین فضای خطرناکی حقوق بسيار بالايي دريافت مي‌كردند ولی من چند بار کارگرانی را دیدم که از شدت فشار کار و استرس بالا و خطراتی که آنها را تهدید می‌کرد، ناگهان بر روی زمین می‌نشستند و شروع به گریه می‌کردند.

اين عكاس برزيلي كه لنز تله دوربين او از شدت گرما در كيف حمل لنز او ذوب شده بود، در ادامه خاطرات خود مي‌نويسد: کار کردن در وسط چنین جهنمی واقعا غیر عادی بود. یکی از لنزهای من در اثر حرارت آب شده بود و برای من تنها دو لنز ۳۵ و ۶۰ میلی متری باقی مانده بود. همین مساله من را مجبور می‌کرد که برای اینکه بتوانم تصاویر خوبی از بزرگترين و خطرناك‌ترين عمليات اطفا و مهار چاه‌هاي نفت در جهان بگيرم همواره در نزدیکی کارگراني که مشغول به کار بودند باقی بمانم. در نتیجه سراسر وجود من هم مملو از نفت شده بود و بشدت درگیر كار سخت، زيبايي عجيب محيط و شرايط خطرناکي شده بودم که در مقابل من در حال اتفاق افتادن بود.

               

براي همين همیشه دو لیتر بنزین و یک باکس دستمال کاغذی در کیف دوربینم داشتم تا با آن دستانم را که خیلی آلوده و نفتی می‌شدند را پاک کنم تا بتوانم همچنان به عکس گرفتن ادامه بدهم. براي همين منظور، کمی بنزین بر روی دستمال کاغذی می‌ریختم و با آن دستانم، لنز و بدنه دوربین را پاک می‌کردم تا همچنان بتوانم به عکاسی ادامه بدهم. در نهایت اینطور احساس می‌کردم که بخشی از تیم آتش نشانان شده‌ام چون برای روزهای بسیاری با آنها کار کرده بودم و به همه آنها نزدیک شده بودم. من همه سختی‌ها را تحمل کردم چون می‌دانستم شاهد تلاش و اتفاقاتی هستم که دیگر هیچوقت اتفاق نخواهد افتاد!


*ايراني‌ها وارد ميدان مي‌شوند
هر چند بعد از جنگ شرکت‌های بسیاری (كه اكثر آنها شركت‌هاي آمريكايي بودند) براي خاموش كردن چاه‌هاي نفت، وارد كويت شده بودند ولي آمريكائيها كه بواسطه حمايت ارتش آمريكا موفق شده بودند قراردادهاي كلاني براي اطفاء حريق و مهار چاه‌هاي نفت كويت امضا نمايند خيلي زود متوجه شدند كه آنها هرگز به تنهايي نخواهند توانست تمامي چاه‌هاي نفت كويت را خاموش و نهايتا مهار نمايند.

جالب است بدانيد كه كارشناسان آمريكايي تخمين زده بودند كه خاموش كردن چاه‌هاي نفت كويت در كوتاه‌ترين مدت حداقل به ۲ سال زمان نياز دارد و سعي داشتند كه مقامات كويتي را ترغيب به پذيرش اين زمان نمايند تا بتوانند بدون مشاركت ساير كشورها اقدام به خاموش سازي چاه‌هاي نفت كويت نمايند. با اينحال به دليل نگراني ساير كشورها از حجم گسترده آلودگي كه در آب، هوا و خشكي پراكنده شده بود، شركت‌هايي از سراسر جهان به دولت كويت پيشنهاد مشاركت در خاموش كردن‌ چاه‌هاي نفت آن كشور را مي‌دهند و با اعتراض مردم كويت به عملكرد كند شركت‌هاي آمريكايي، وسعت خرابي‌ها و اعمال فشار مقامات كويتي بر شركت‌هاي آمريكايي، آنها نهايتا مجبور به همكاري با ساير شركت‌ها و متخصصان آنها مي‌شوند.

اين در حالي است كه با مذاكراتي كه وزير نفت وقت ايران با مقامات كويتي انجام مي‌دهد، جمهوري اسلامي ايران نيز رسما آمادگي خود را براي كمك به دولت كويت براي اطفا و مهار چا‌ه‌هاي نفت اين كشور اعلام مي‌دارد و سرانجام با دستور وزير نفت، تيم‌هاي كارشناسي وزارت نفت در فروردين سال ۱۳۷۰ از تأسيسات نفتي كويت بازديد و برنامه‌اي را براي بازسازي پالايشگاه‌ها و مهار چاه‌هاي نفت و گاز ارائه مي‌دهند اما به دليل عدم اطلاع از توانمندي متخصصان ايراني ، دولت كويت فقط مشاركت متخصصان ايراني در مهار چاههاي نفت را (پروژۀ اَلْعودِه) مي‌پذيرد.

                                      

به اين ترتيب بود كه نهايتا تيم مهارگر ايراني، در سيزدهم مرداد ماه همان سال وارد كويت مي‌شود ولي علي رغم گذشت چندين روز از حضور كارشناسان شركت ملي حفاري ايران در اين كشور، هيچ چاهي براي مهار به گروه ايراني واگذار نمي‌شود كه نهايتا با پيگيري سفارت ايران و مهندس حيدر بهمني، مديريت گروه، سرانجام شركت‌هاي آمريكايي مجبور شدند تا اولين حلقه چاه را در منطقه بورگان (يكي از بزرگترين مخازن نفت جهان) به مهارگران ايراني واگذار نمايند.

جالب است بدانيد كه موفقيت متخصصان ايراني براي مهار اولين چاه آنهم ظرف چند ساعت بازتاب گسترده‌اي در محافل خبري داخلي و بين المللي داشت و نهايتا منجر به اين گشت كه مسئولين شركت نفت كويت، شركت‌هاي آمريكايي را مجبور نمايند تا ضمن تأمين امكانات، چاه‌هاي بيشتري در منطقه بورگان به مهارگران ايراني واگذار نمايد. اما اين تنها سرعت عمل متخصصان شركت ملي حفاري نبود كه باعث شگفتي و انگشت به دهان ماندن بزرگترين كارشناسان بين المللي در زمينه اطفاء حريق و مهار چاه‌ها شده بود.

                                        

در حقيقت بايد گفت، براي خاموش كردن چاه‌هاي نفت كويت تيم‌هاي بسياري از سراسر جهان در اين كشور جمع شده بودند كه هر يك از آنها از تاكتيك‌هاي متفاوتي براي خاموش كردن چاه‌ها استفاده مي‌كردند؛ از استفاده از مواد منفجره TNT توسط آمریکائیها برای خاموش کردن شعله‌های آتش تا ابتکارات مجارستانی‌ها برای استفاده از موتور جت‌های میگ برای مهار کردن شعله‌های آتش همگي از ابتكاراتي بود كه براي خاموش كردن چاه‌هاي نفت كويت به كار گرفته شدند ولي در بين تمامي اين تيم‌ها، عملكرد پرسنل شركت ملي حفاري ايران جزو خلاقانه‌ترين و كم خطرترين روش‌ها بود و همواره باعث حیرت تیم‌های ناظر بر عملکرد پرسنل شرکت ملی حفاری ایران می‌گشت. با به كار گيري همين روش‌هاي خلاقانه و ابتكاري بود كه متخصصين شركت ملي حفاري ايران توانستند آتش سوزي ۲۰ حلقه چاه از بزرگترين چاه‌هاي نفت كويت را اطفاء حريق و مهار نمايند.


*نگاهي به شرايط كاري و دستاورهاي بين المللي موفقيت متخصصان ايراني
هر چند عكاس برزيلي حاضر در صحنه عمليات و ديگر كارشناسان حاضر در بزرگترين و خطرناك‌ترين عمليات اطفا حريق چاه‌هاي نفت در جهان به برخي از جزئيات و شرايط دشواري كه در آن كارشناسان و متخصصان از سراسر جهان اقدام به خاموش كردن چاه‌هاي نفت كويت نمودند، اشاره داشته‌اند ولي جهت تكميل اطلاعات از شرايط دشواري كه پرسنل شركت ملي حفاري ايران و متخصصان ديگر كشورها در آن مشغول به كار بودند، بد نيست بدانيد كه علي رغم تمامي تجربياتي كه پرسنل شرکت ملی حفاری بواسطه تجربیاتی که در طول جنگ در جریان تعمیر و اطفا حریق چاه‌های آسیب دیده نفتی بدست آورده بودند ولی قرار گرفتن آنها در شرایطي به مراتب پیچیده‌تر از زمان جنگ، فعاليت در یک محیط کاملا آلوده و خطرناک، آنها را در شرایط واقعا دشواري قرار داده بود كه در اين خصوص مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود؛

بین اواخر فوریه سال ۱۹۹۱ که اولین چاه آتش گرفت تا ۶ نوامبر که آخرین چاه نفتی کویت خاموش شد، غبارهای تيره دود که حاوی گازهای سمی خطرناک بودند، منطقه‌ای به وسعت یکهزار کیلومتر را فرا گرفته بودند. اين در حالي بود که وزش طوفان‌های شدید خاک در تابستان باعث ترکیب شن و غبار با هواي سياه و بدتر شدن شرایط آب و هوایی می‌شد که کار کردن در چنین شرایطی را بسیار سخت‌تر می‌کرد. علی رغم همه تلاش‌هايی که برای مهار آتش انجام گرفت گرما و فشار زیاد باعث می‌شد تا چاه‌هاي نفت كويت براي مدت زمان بیشتری بسوزند. جالب است بدانيد كه نفت خامی که پالایش نشده باشد و بسوزد حاوی ترکیبی از گازهای آلاینده مخصوصا دی اکسید کربن است، مونوکسید کربن، دی اکسید سلوفور، اکسید نیتروژن، سولفید هیدروژن و دوده بسیاری است كه تنفس آنها خطرات بسياري به دنبال دارد.

                                      

طبق اطلاعات موجود، در جریان تنفس هوای آلوده ناشی از سوختن شدن روزانه میلیون‌ها بشکه نفت و انتشار وحشتناک گاز دی اکسید کربن در منطقه، دهها هزار نفر از مردم کویت به شدیدترین بیماری تنفسی دچار شدند و آلودگی‌های نفتی چنان در خاک و آب کویت نفوذ کرد که هزاران نفر از مردم ساکن در این مناطق به انواع سرطان‌ها دچار شدند ولي پرسنل فداكار و غيور شركت ملي حفاري ايران بدون نگراني از چنين خطراتي، اقدام به اطفاء حريق و مهار چاه‌هاي نفت كويت مي‌نمودند.

البته بايد گفت كه علي رغم تمام سختي‌هايي كه پرسنل شركت ملي حفاري ايران متحمل آنها شدند، موفقيت‌هاي چشمگير آنها دستاوردهاي بسياري نيز براي كشور در پي داشت. يكي از مهمترين دستاوردهای خاموش کردن چاه‌های نفت کویت توسط متخصصان ایرانی، شکستن ابهت شركت‌هاي آمريكايي بود زیرا متخصصين شركت نفت كويت با بهره‌گيري از دانش فني، مهارتها ، پشتيباني و آموزش مهارگران ايراني بود كه سرانجام جرات يافتند تا براي اولين بار به چاه‌هاي مشتعل نزديك و عمليات كنترل فوران را تجربه كنند.

در حقیقت باید گفت که مهار اولين حلقه چاه توسط ايرانيها ، خط بطلاني بر انحصار و سلطه‌گري شركت‌هاي آمريكايي در مهار چاه‌هاي نفت و گاز بود بطوريكه مسئولين شركت نفت كويت، شركت‌هاي آمريكايي را مجبور نمودند تا ضمن تأمين امكانات ، چاه‌هاي ديگر را در منطقه بورگان به مهارگران ايراني واگذار نمايند. این در حالی بود که تلاش متخصصين صنعت نفت ايران موجب دلگرمي و اعتماد مسئولين و مردم كويت نسبت به حسن نيت دولت ايران در تحكيم و گسترش مناسبات و همكاري‌هايي دو جانبه نيز شد و اين بهترين تبليغ عملي براي انقلاب اسلامي در آن دوران حساس بعد از جنگ بود.

                                   

گذشته از اينكه ضروري است تا عملكرد موفق شركت ملي حفاري ايران در خاموش كردن چاه‌هاي نفت اين كشور به يك مستند ويژه تبديل شود تا افتخار آن هميشه براي اين مرز و بوم باقي بماند، شايد بد نباشد كه سيزدهم مرداد،روز ورود متخصصان ایراني به کویت، در راستاي تقدير و ماندگار نمودن عملكرد درخشان اين عزيزان در تقويم به نام " روز ورود متخصصان ایرانی به کویت برای خاموش کردن چاه های نفت این کشور" نامگذاری نمود" زيرا عملکرد خیره کننده پرسنل شركت ملي حفاري ايران در ماجراي خاموش كردن چاه‌هاي نفت كويت موضوعي نيست كه به سادگي بتوان از كنار آن گذاشت.
 

شنبه ۶ تير ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۲۴