قاچاق و هزینه‌های آن
10 درصد مازاد تولید بنزین صرف قاچاق می‌شود
میز نفت -با توجه به توزیع روزانه حدود ۲۱۰ میلیون لیتر سوخت خودرو، ۱۰ درصد مازاد تولید داریم که این میزان هم صرف قاچاق به خارج از کشور می‌شود.
به گزارش میز نفت ، مرتضی عزتی، کارشناس اقتصادی: چند سال است درباره ناترازی‌های مختلف در کشور بحث می‌شود. این در حالی بوده که بحث‌های مختلف درباره بنزین و ناترازی آن در روز‌های گذشته دوباره شدت گرفته است. البته دولتی‌ها و برخی کارشناسان راه‌حل رفع این ناترازی را افزایش قیمت عنوان کرده‌اند. صرف نظر از این مساله و بسیاری از مسائل دیگر مطرح در این زمینه، این نکته خود می‌تواند موضوع قابل تاملی باشد که تراز سوخت خودرو چه نسبتی با قاچاق آن دارد؟
در این زمینه یادآوری چند نکته واجب است. اولین نکته این بوده که قاچاق شکل‌های مختلفی دارد و صادرات غیررسمی هم معنای خود را دارد. تراز نیز دو طرف دارد، یکی طرف مصرف و دیگری طرف تولید تلقی می‌شود.
اما درباره قاچاق یا صادرات غیررسمی، آمار‌های غیررسمی و گزارش‌های منتشر شده در افغانستان نشان می‌دهند به طور متوسط، روزانه حدود ۵ میلیون لیتر سوخت از ایران وارد این کشور می‌شود. این مقدار سوخت یا به صورت صادرات یا فروش در مرز به خودرو‌های افغانستانی بوده یا به صورت قاچاق وارد شده است. البته همه اینها از سوی بخش خصوصی انجام می‌شود و فروش دولتی ندارد.
بر پایه گزارش‌های داخلی درکشور پاکستان نیز، روزانه حدود ۱۰ میلیون لیتر سوخت از ایران به این کشور وارد می‌شود که عمده آن از مسیر‌های غیررسمی عبور می‌کند.مدتی پیش، مسؤولان مبارزه با قاچاق استان هرمزگان اعلام کردند: «از این استان روزانه ۲ تا ۵ میلیون لیتر سوخت به خارج قاچاق می‌شود.» در باره مسیر‌های دیگر نیز ادعا‌های مشابه وجود دارد.
اگر خروج بنزین از سایر مرز‌ها را نیز ۳ تا ۸ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم، جمع خروج بنزین از کشور ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود. این در حالی است که برخی از مسؤولان، قاچاق سوخت به خارج را تا ۲۵ میلیون لیتر در روز نیز بیان کرده‌اند. در اینجا برای ادامه تحلیل قاچاق سوخت، آن را ۲۰ میلیون لیتر در روز در نظر می‌گیریم.البته غیر از اینها، ورود و خروج ترانزیت یا سواپ نیز وجود دارد که آنها از مسیر‌های رسمی انجام شده و موضوع دیگری است. صادرات بنزین و گازوییل از ایران هم به وسیله بخش خصوصی انجام می‌گیرد.
این درحالی است که برپایه آمار‌های داخلی ایران، متوسط توزیع بنزین و گازوییل روزانه در کشور از همه منابع، کمتر از ۲۱۰ میلیون لیتر است. این درحالی بوده که برخی این رقم را مصرف اعلام می‌کنند. برای درک درست موضوع باید گفت آنچه به خارج قاچاق می‌شود، بخشی از این سوخت توزیع‌شده در کشور است. بر این پایه اگر بخواهیم آمار درست مصرف را به دست آوریم، باید دست کم مقدار قاچاق را از توزیع کم کنیم. با این حساب مقدار متوسط مصرف روزانه سوخت خودرو در کشور، حدود ۱۹۰ میلیون لیتر خواهد شد.
اما در طرف تولید، ظرفیت پالایشگاه‌های نفت کشور اکنون بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز، به مقدار حدودا ۳۶۰ میلیون لیتر بوده که می‌تواند از هر واحد نفت خام در پالایشگاه‌ها، بیش از ۸۵ درصد بنزین، گازوییل، بنزین هواپیما و محصولات مشابه به دست آورد. این فراورده‌ها می‌توانند با اندکی تغییر، جایگزین هم شوند.
اگر همه شرایط و منافع پالایشگاه‌داران را نیز درنظر بگیریم و فرض کنیم ۶۰ درصد ظرفیت برای تولید بنزین و گازوییل صرف شود، تولید روزانه کشور می‌تواند حدود ۲۱۰ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل باشد. افزون بر این حدود ۷۰۰ میلیون بشکه در روز نیز ظرفیت درحال ساخت داریم که در آینده حدود ۳۰ درصد، ظرفیت تولید را افزایش خواهد داد و تولید این دو محصول می‌تواند به ۲۸۰ میلیون لیتر در روز برسد.
بر این پایه با توجه به توزیع روزانه حدود ۲۱۰ میلیون لیتر سوخت خودرو، ۱۰ درصد مازاد تولید داریم که این میزان هم صرف قاچاق به خارج از کشور می‌شود. بر این پایه اگر جلوی قاچاق بنزین و گازوییل به خارج گرفته شود، نه تنها کمبود تولید نداریم، بلکه مازاد تولید سوخت خودرو نیز خواهیم داشت.
این در حالی است که با کاهش سفر‌های تابستانی و آغاز پاییز، مصرف سوخت خودرو نیز احتمالا حدود ۱۰ میلیون لیتر در روز کاهش یابد. افزون بر این با توجه به امکان تولید ۸۵ درصدی سوخت‌های جایگزین، می‌توان تولید بنزین و گازوییل را در همین پالایشگاه‌های موجود افزایش داد. بر این پایه با یک برنامه‌ریزی و مدیریت خوب می‌توان مشکل را حل کرد. افزون بر اینها، ظرفیت در حال ساخت پالایشگاهی نیز وجود دارند که می‌توانند مشکلات آینده را نیز برطرف کنند.
اگر بتوانیم با شیوه‌های مناسب جلوی قاچاق را بگیریم، ممکن است بتوان مسائل مهمی را حل کرد. اگر ارزش هر لیتر از این سوخت قاچاق را ۵۰ سنت، یعنی ۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم، مبلغ روزانه آن ۶۰۰ میلیارد تومان و در سال ۲۱۹ هزار میلیارد تومان خواهد شد. همچنین مبلغ دلاری آن نیز ۳ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
منبع : اقتصاد معاصر
در این زمینه یادآوری چند نکته واجب است. اولین نکته این بوده که قاچاق شکل‌های مختلفی دارد و صادرات غیررسمی هم معنای خود را دارد. تراز نیز دو طرف دارد، یکی طرف مصرف و دیگری طرف تولید تلقی می‌شود.
اما درباره قاچاق یا صادرات غیررسمی، آمار‌های غیررسمی و گزارش‌های منتشر شده در افغانستان نشان می‌دهند به طور متوسط، روزانه حدود ۵ میلیون لیتر سوخت از ایران وارد این کشور می‌شود. این مقدار سوخت یا به صورت صادرات یا فروش در مرز به خودرو‌های افغانستانی بوده یا به صورت قاچاق وارد شده است. البته همه اینها از سوی بخش خصوصی انجام می‌شود و فروش دولتی ندارد.
جمع خروج بنزین از کشور ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود
بر پایه گزارش‌های داخلی درکشور پاکستان نیز، روزانه حدود ۱۰ میلیون لیتر سوخت از ایران به این کشور وارد می‌شود که عمده آن از مسیر‌های غیررسمی عبور می‌کند.مدتی پیش، مسؤولان مبارزه با قاچاق استان هرمزگان اعلام کردند: «از این استان روزانه ۲ تا ۵ میلیون لیتر سوخت به خارج قاچاق می‌شود.» در باره مسیر‌های دیگر نیز ادعا‌های مشابه وجود دارد.
اگر خروج بنزین از سایر مرز‌ها را نیز ۳ تا ۸ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم، جمع خروج بنزین از کشور ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود. این در حالی است که برخی از مسؤولان، قاچاق سوخت به خارج را تا ۲۵ میلیون لیتر در روز نیز بیان کرده‌اند. در اینجا برای ادامه تحلیل قاچاق سوخت، آن را ۲۰ میلیون لیتر در روز در نظر می‌گیریم.البته غیر از اینها، ورود و خروج ترانزیت یا سواپ نیز وجود دارد که آنها از مسیر‌های رسمی انجام شده و موضوع دیگری است. صادرات بنزین و گازوییل از ایران هم به وسیله بخش خصوصی انجام می‌گیرد.
این درحالی است که برپایه آمار‌های داخلی ایران، متوسط توزیع بنزین و گازوییل روزانه در کشور از همه منابع، کمتر از ۲۱۰ میلیون لیتر است. این درحالی بوده که برخی این رقم را مصرف اعلام می‌کنند. برای درک درست موضوع باید گفت آنچه به خارج قاچاق می‌شود، بخشی از این سوخت توزیع‌شده در کشور است. بر این پایه اگر بخواهیم آمار درست مصرف را به دست آوریم، باید دست کم مقدار قاچاق را از توزیع کم کنیم. با این حساب مقدار متوسط مصرف روزانه سوخت خودرو در کشور، حدود ۱۹۰ میلیون لیتر خواهد شد.
اما در طرف تولید، ظرفیت پالایشگاه‌های نفت کشور اکنون بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز، به مقدار حدودا ۳۶۰ میلیون لیتر بوده که می‌تواند از هر واحد نفت خام در پالایشگاه‌ها، بیش از ۸۵ درصد بنزین، گازوییل، بنزین هواپیما و محصولات مشابه به دست آورد. این فراورده‌ها می‌توانند با اندکی تغییر، جایگزین هم شوند.
اگر جلوی قاچاق بنزین و گازوییل گرفته شود کمبود نداریم
اگر همه شرایط و منافع پالایشگاه‌داران را نیز درنظر بگیریم و فرض کنیم ۶۰ درصد ظرفیت برای تولید بنزین و گازوییل صرف شود، تولید روزانه کشور می‌تواند حدود ۲۱۰ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل باشد. افزون بر این حدود ۷۰۰ میلیون بشکه در روز نیز ظرفیت درحال ساخت داریم که در آینده حدود ۳۰ درصد، ظرفیت تولید را افزایش خواهد داد و تولید این دو محصول می‌تواند به ۲۸۰ میلیون لیتر در روز برسد.
بر این پایه با توجه به توزیع روزانه حدود ۲۱۰ میلیون لیتر سوخت خودرو، ۱۰ درصد مازاد تولید داریم که این میزان هم صرف قاچاق به خارج از کشور می‌شود. بر این پایه اگر جلوی قاچاق بنزین و گازوییل به خارج گرفته شود، نه تنها کمبود تولید نداریم، بلکه مازاد تولید سوخت خودرو نیز خواهیم داشت.
این در حالی است که با کاهش سفر‌های تابستانی و آغاز پاییز، مصرف سوخت خودرو نیز احتمالا حدود ۱۰ میلیون لیتر در روز کاهش یابد. افزون بر این با توجه به امکان تولید ۸۵ درصدی سوخت‌های جایگزین، می‌توان تولید بنزین و گازوییل را در همین پالایشگاه‌های موجود افزایش داد. بر این پایه با یک برنامه‌ریزی و مدیریت خوب می‌توان مشکل را حل کرد. افزون بر اینها، ظرفیت در حال ساخت پالایشگاهی نیز وجود دارند که می‌توانند مشکلات آینده را نیز برطرف کنند.
اگر بتوانیم با شیوه‌های مناسب جلوی قاچاق را بگیریم، ممکن است بتوان مسائل مهمی را حل کرد. اگر ارزش هر لیتر از این سوخت قاچاق را ۵۰ سنت، یعنی ۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم، مبلغ روزانه آن ۶۰۰ میلیارد تومان و در سال ۲۱۹ هزار میلیارد تومان خواهد شد. همچنین مبلغ دلاری آن نیز ۳ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
منبع : اقتصاد معاصر
يکشنبه ۱ مهر ۱۴۰۳ ساعت ۱۶:۲۵
کد مطلب: 39102