کشور همچنان درگیر ناترازی گاز
میز نفت - بهینه‌سازی مصرف انرژی در شرایطی که کشور با ناترازی گاز مواجه است ضمن حل نیاز داخل می‌تواند در افزایش ۲۰ درصدی صادرات و درآمدزایی اثرگذار باشد؛ موضوعی که لازم است بیش از هر زمانی مورد توجه قرار گیرد.
ناترازی گاز | میز نفت
به‌گزارش میز نفت ، ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان انرژی در جهان، با چالش بزرگی در جلوگیری از استفاده نادرست و اتلاف انرژی مواجه است. این موضوع به ویژه در بخش‌های مربوط به تولید و استخراج گاز، صنعت کشور و همچنین بخش غیر صنعتی یا داخلی رواج دارد.
درواقع هر چند ایران ذخایر گازی مطلوبی دارد و فازهای پارس جنوبی نیز در حال توسعه فراگیر هستند و تمام مخازن به کشور تزریق می‌شود، اما میزان مصرف در کشور عدد بالایی است، در حال حاضر میزان مصرف حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب در روز بوده که در مقایسه با کشورهای دیگر عدد بالایی به حساب می آید.
چقدر گاز صادر می‌کنیم؟
یکی از درآمدهای دولت صادرات گاز است، درآمدی که اگر بهینه‌سازی مصرف صورت گیرد می‌تواند تا ۲۰ درصد افزایش یابد ضمن اینکه ناترازی گاز در داخل نیز برطرف خواهد شد. طبق بولتن آماری سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در شهریورماه، خالص صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی به‌ترتیب حدود ۱۸.۴۳ و ۱۸.۷۹ میلیارد مترمکعب بوده و نسبت به سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است.
طبق اعلام وزارت نفت در همان زمان، همه قراردادهای جاری شرکت ملی گاز ایران از جمله صادرات گاز به ترکیه و عراق طبق قرارداد و توافق‌نامه‌ها تاکنون اجرا شده و در حال اجراست، همچنین مذاکرات برای تمدید این قراردادها از سوی کارشناسان ادامه دارد. آنطور که مجید چگنی - مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده ترکیه مایل به تمدید قرارداد خرید گاز از ایران است، ضمن اینکه مذاکرات برای صادرات گاز به عمان، احیای قرارداد پاکستان و تجارت گاز با روسیه تداوم دارد و کشورهای اروپایی هم مذاکراتی برای واردات گاز از ایران از مسیر ترکیه با ایران انجام داده‌اند که هنوز به ثمر ننشسته است.
صادرات گاز به ارمنستان (تهاتر گاز با برق) در این دو سال مطابق قرارداد اجرا شده و می‌شود. مردادماه امسال هم قراردادی مبنی بر افزایش حجم صادرات گاز ایران به ارمنستان بین مقام‌های دو کشور امضا شد که بر اساس آن ضریب تهاتر گاز با برق نیز به نفع شرکت ملی گاز ایران اصلاح و مدت قرارداد تا سال ۲۰۳۰ تمدید شد.
علاوه بر این، تسویه بدهی ترکمنستان در سه قسط، سوآپ گاز از این کشور از سرگرفته شد و حجم آن هم از روزانه ۴.۵ به ۸ میلیون مترمکعب رسید، همچنین مذاکرات برای واردات گاز ترکمنستان به ایران در جریان است.
چاره‌ای جز بهینه‌سازی گاز نیست
این درحالی است که می‌توان با بهینه‌سازی مصرف گاز میزان صادرات را افزایش داد، حمید رضا عراقی - مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران در همین رابطه به ایسنا گفت: در شرایط فعلی لازم است که به مدیریت مصرف توجه ویژه‌ای شود، اما باید به این نکته توجه کرد که بهینه‌سازی مصرف نیازمند زمان است و باید عم جدی برای آن در تمام بخش‌های نیروگاهی، خانگی و صنعتی وجود داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه بهینه‌سازی یک فرایند است و باید به‌طور جدی به آن توجه شود تا در صورت کاهش بیشتر دما با مشکل مواجه نشویم، اظهار کرد: بهینه‌سازی روی چهار محور، قانون، تکنولوژی، فرهنگ و قیمت استوار است. این چهار عنصر باید با یکدیگر هماهنگ باشند با ارزش افزوده بهینه سازی به مردم بازگردد.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران افزود: اخیرا اقداماتی در این حوزه صورت گرفته به‌طوری‌که پاداش صرفه‌جویی به مشترکان تخصیص می‌یابد، اما باید اقدامات بیشتری در این حوزه صورت بگیرد، بخشی از صرفه‌جویی می‌بایست با تکنولوژی اتفاق بیفتد.
به گفته عراقی فرایند بهینه‌سازی می‌بایست با یک عزم جدی در کشور اتفاق بیفتد چراکه در شرایط فعلی چاره‌ای جز این نیست، یا باید به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برویم و یا مخازن میادین مشترک را توسعه دهیم که نیاز مند سرمایه‌گذاری است.
پتانسیل کاهش مصرف روزانه ۱۶۰ میلیون مترمکعب گاز
وی با اشاره به تاثیر بهینه‌سازی مصرف گاز در صادرات گاز طبیعی، گفت: اگر بهینه‌سازی جدی در کشور اتفاق بیفتد حدود ۲۰ درصد می‌توان میزان مصرف را کاهش داد، روزانه ۸۰۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز در کشور بوده که اگر ۲۰ درصد صرفه‌جویی شود ۱۶۰ میلیون مترمکعب گاز در روز ذخیره می‌شود که عدد بالایی است و می‌توان میزان صادارات را افزایش داد.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: در هیچ کجای دنیا میزان مصرف اینگونه نیست و اگر صرفه‌جویی صورت بگیرد می‌توان اقدامات متعددی را انجام داد و برای این مساله باید عزم جدی وجود داشته باشد متاسفانه هنوز باور نکرده‌ایم که با مشکل گاز مواجه هستیم.
به گفته عراقی راهکار اساسی برای جبران ناترازی، بهینه‌سازی و کاهش مصرف است؛ اگر بخواهیم ناترازی را حل کنیم، راهکار دیگر افزایش تولید است که هم این مشکل را حل می‌کند و هم ظرفیت‌ها را توسعه می‌دهد. در این زمینه بهره‌برداری از مخازن و ایجاد ظرفیت‌های تولیدی جدید است که در سال‌های گذشته روی آن کار شده است. حدود ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعت نفت نیاز است، در کنار آن اکوسیستم صنعت نفت باید تغییر کند و بهبود یابد و از جهت قانون و مقررات برای حضور شرکت‌های خصوصی مناسب شود.
موضوع مدیریت و بهینه‌سازی مصرف در قوانین الگوی مصرف و قانون بودجه سال ۱۴۰۲ نیزتأکید شده و چند بند قانون بودجه به این موضوع پرداخته، همچنین بودجه مناسب و بازاری نیز برای اجرای آن در نظر گرفته شده است. این بودجه صندوقی مشترک بین وزارتخانه‌های نفت و نیرو ایجاد کرده که آورده آن از طریق شرکت ملی گاز، شرکت ملی نفت ایران و وزارت نیرو هزینه می‌شود تا طرح‌ها و پروژه‌های مربوطه را از نظر مالی حمایت کنند.
درحال حاضر پروژه‌هایی در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی در وزارت نفت در حال اجراست و در این راستا مصوبه‌ای از سوی شورای اقتصاد وجود دارد که چهار طرح بزرگ در زمینه بهینه‌سازی مصرف در واحدهای مسکونی تعریف شده، یکی از این طرح‌ها تعویض ۴ میلیون و یک‌دهم دستگاه بخاری با بازده بالاست که اکنون در دستور کار بوده و باید از سوی شرکت ملی گاز و از منابع داخلی یا سرمایه‌گذار تأمین شود که سهم اجرای سال ۱۴۰۲، معادل ۷۶۰ هزار دستگاه بخاری است. طرح دیگر تعویض و نصب اتصالات مفصلی پیش و پس از نصب رگلاتور است تا از ایجاد نشتی جلوگیری کند.
طرح دیگر بهینه‌سازی موتورخانه واحدهای مسکونی و تجاری که اجرای آن از مهرماه سال ۱۳۹۹ آغاز شده، است در سال نخست اجرا ۹۰۰۰ و سال دوم ۳۴ هزار بوده و اکنون به حدود ۸۰ هزار رسیده است که از روند رو به افزایش استقبال مشترکان از اجرای این طرح حکایت دارد.
بهینه‌سازی مصرف انرژی بی‌شک در گذر از ناترازی گاز و افزایش صادرات می‌تواند موثر باشد موضوعی که باید توجه جدی از سوی همه آحاد جامعه روی آن وجود داشته باشد تا با حفظ این سرمایه باارزش ضمن افزایش درآمدزایی برای کشور نیاز داخل را نیز برطرف کند.
منبع : ایسنا
درواقع هر چند ایران ذخایر گازی مطلوبی دارد و فازهای پارس جنوبی نیز در حال توسعه فراگیر هستند و تمام مخازن به کشور تزریق می‌شود، اما میزان مصرف در کشور عدد بالایی است، در حال حاضر میزان مصرف حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب در روز بوده که در مقایسه با کشورهای دیگر عدد بالایی به حساب می آید.
چقدر گاز صادر می‌کنیم؟
یکی از درآمدهای دولت صادرات گاز است، درآمدی که اگر بهینه‌سازی مصرف صورت گیرد می‌تواند تا ۲۰ درصد افزایش یابد ضمن اینکه ناترازی گاز در داخل نیز برطرف خواهد شد. طبق بولتن آماری سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در شهریورماه، خالص صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی به‌ترتیب حدود ۱۸.۴۳ و ۱۸.۷۹ میلیارد مترمکعب بوده و نسبت به سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است.
طبق اعلام وزارت نفت در همان زمان، همه قراردادهای جاری شرکت ملی گاز ایران از جمله صادرات گاز به ترکیه و عراق طبق قرارداد و توافق‌نامه‌ها تاکنون اجرا شده و در حال اجراست، همچنین مذاکرات برای تمدید این قراردادها از سوی کارشناسان ادامه دارد. آنطور که مجید چگنی - مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده ترکیه مایل به تمدید قرارداد خرید گاز از ایران است، ضمن اینکه مذاکرات برای صادرات گاز به عمان، احیای قرارداد پاکستان و تجارت گاز با روسیه تداوم دارد و کشورهای اروپایی هم مذاکراتی برای واردات گاز از ایران از مسیر ترکیه با ایران انجام داده‌اند که هنوز به ثمر ننشسته است.
صادرات گاز به ارمنستان (تهاتر گاز با برق) در این دو سال مطابق قرارداد اجرا شده و می‌شود. مردادماه امسال هم قراردادی مبنی بر افزایش حجم صادرات گاز ایران به ارمنستان بین مقام‌های دو کشور امضا شد که بر اساس آن ضریب تهاتر گاز با برق نیز به نفع شرکت ملی گاز ایران اصلاح و مدت قرارداد تا سال ۲۰۳۰ تمدید شد.
علاوه بر این، تسویه بدهی ترکمنستان در سه قسط، سوآپ گاز از این کشور از سرگرفته شد و حجم آن هم از روزانه ۴.۵ به ۸ میلیون مترمکعب رسید، همچنین مذاکرات برای واردات گاز ترکمنستان به ایران در جریان است.
چاره‌ای جز بهینه‌سازی گاز نیست
این درحالی است که می‌توان با بهینه‌سازی مصرف گاز میزان صادرات را افزایش داد، حمید رضا عراقی - مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران در همین رابطه به ایسنا گفت: در شرایط فعلی لازم است که به مدیریت مصرف توجه ویژه‌ای شود، اما باید به این نکته توجه کرد که بهینه‌سازی مصرف نیازمند زمان است و باید عم جدی برای آن در تمام بخش‌های نیروگاهی، خانگی و صنعتی وجود داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه بهینه‌سازی یک فرایند است و باید به‌طور جدی به آن توجه شود تا در صورت کاهش بیشتر دما با مشکل مواجه نشویم، اظهار کرد: بهینه‌سازی روی چهار محور، قانون، تکنولوژی، فرهنگ و قیمت استوار است. این چهار عنصر باید با یکدیگر هماهنگ باشند با ارزش افزوده بهینه سازی به مردم بازگردد.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران افزود: اخیرا اقداماتی در این حوزه صورت گرفته به‌طوری‌که پاداش صرفه‌جویی به مشترکان تخصیص می‌یابد، اما باید اقدامات بیشتری در این حوزه صورت بگیرد، بخشی از صرفه‌جویی می‌بایست با تکنولوژی اتفاق بیفتد.
به گفته عراقی فرایند بهینه‌سازی می‌بایست با یک عزم جدی در کشور اتفاق بیفتد چراکه در شرایط فعلی چاره‌ای جز این نیست، یا باید به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برویم و یا مخازن میادین مشترک را توسعه دهیم که نیاز مند سرمایه‌گذاری است.
پتانسیل کاهش مصرف روزانه ۱۶۰ میلیون مترمکعب گاز
وی با اشاره به تاثیر بهینه‌سازی مصرف گاز در صادرات گاز طبیعی، گفت: اگر بهینه‌سازی جدی در کشور اتفاق بیفتد حدود ۲۰ درصد می‌توان میزان مصرف را کاهش داد، روزانه ۸۰۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز در کشور بوده که اگر ۲۰ درصد صرفه‌جویی شود ۱۶۰ میلیون مترمکعب گاز در روز ذخیره می‌شود که عدد بالایی است و می‌توان میزان صادارات را افزایش داد.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: در هیچ کجای دنیا میزان مصرف اینگونه نیست و اگر صرفه‌جویی صورت بگیرد می‌توان اقدامات متعددی را انجام داد و برای این مساله باید عزم جدی وجود داشته باشد متاسفانه هنوز باور نکرده‌ایم که با مشکل گاز مواجه هستیم.
به گفته عراقی راهکار اساسی برای جبران ناترازی، بهینه‌سازی و کاهش مصرف است؛ اگر بخواهیم ناترازی را حل کنیم، راهکار دیگر افزایش تولید است که هم این مشکل را حل می‌کند و هم ظرفیت‌ها را توسعه می‌دهد. در این زمینه بهره‌برداری از مخازن و ایجاد ظرفیت‌های تولیدی جدید است که در سال‌های گذشته روی آن کار شده است. حدود ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعت نفت نیاز است، در کنار آن اکوسیستم صنعت نفت باید تغییر کند و بهبود یابد و از جهت قانون و مقررات برای حضور شرکت‌های خصوصی مناسب شود.
موضوع مدیریت و بهینه‌سازی مصرف در قوانین الگوی مصرف و قانون بودجه سال ۱۴۰۲ نیزتأکید شده و چند بند قانون بودجه به این موضوع پرداخته، همچنین بودجه مناسب و بازاری نیز برای اجرای آن در نظر گرفته شده است. این بودجه صندوقی مشترک بین وزارتخانه‌های نفت و نیرو ایجاد کرده که آورده آن از طریق شرکت ملی گاز، شرکت ملی نفت ایران و وزارت نیرو هزینه می‌شود تا طرح‌ها و پروژه‌های مربوطه را از نظر مالی حمایت کنند.
درحال حاضر پروژه‌هایی در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی در وزارت نفت در حال اجراست و در این راستا مصوبه‌ای از سوی شورای اقتصاد وجود دارد که چهار طرح بزرگ در زمینه بهینه‌سازی مصرف در واحدهای مسکونی تعریف شده، یکی از این طرح‌ها تعویض ۴ میلیون و یک‌دهم دستگاه بخاری با بازده بالاست که اکنون در دستور کار بوده و باید از سوی شرکت ملی گاز و از منابع داخلی یا سرمایه‌گذار تأمین شود که سهم اجرای سال ۱۴۰۲، معادل ۷۶۰ هزار دستگاه بخاری است. طرح دیگر تعویض و نصب اتصالات مفصلی پیش و پس از نصب رگلاتور است تا از ایجاد نشتی جلوگیری کند.
طرح دیگر بهینه‌سازی موتورخانه واحدهای مسکونی و تجاری که اجرای آن از مهرماه سال ۱۳۹۹ آغاز شده، است در سال نخست اجرا ۹۰۰۰ و سال دوم ۳۴ هزار بوده و اکنون به حدود ۸۰ هزار رسیده است که از روند رو به افزایش استقبال مشترکان از اجرای این طرح حکایت دارد.
بهینه‌سازی مصرف انرژی بی‌شک در گذر از ناترازی گاز و افزایش صادرات می‌تواند موثر باشد موضوعی که باید توجه جدی از سوی همه آحاد جامعه روی آن وجود داشته باشد تا با حفظ این سرمایه باارزش ضمن افزایش درآمدزایی برای کشور نیاز داخل را نیز برطرف کند.
منبع : ایسنا
دوشنبه ۲۵ دی ۱۴۰۲ ساعت ۱۲:۱۳
کد مطلب: 36861