ناگفته‌های قاچاق سوخت از کشور

 علی نقوی با اشاره به اینکه آخرین عرضه بنزین صادراتی در بورس انرژی به 24 فروردین سال 1401 با حجم 295 هزار بشکه  برمی‌گردد، عنوان کرد: معاملات بورس انرژی در سال‌های گذشته، روند رو به رشدی داشته است و چارچوب معاملاتی بورس انرژی نشان داد که می‌تواند بازارهای صادراتی جدیدی را پیش‌روی کشور قرار بدهد و در سال 99 رکورد معاملات بورس انرژی با 16 میلیون تن شکسته شد.

مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: ولی با توجه به ناترازی سوخت و افزایش مصرف در داخل کشور، عملاً شاهد عدم عرضه بنزین و گازوئیل در بورس انرژی در دو سال گذشته بوده‌ایم. علاوه بر بنزین و گازوئیل، مشکلات مربوط به تامین بنزین اثر خود را بر عرضه سایر فرآورده‌‎ها مانند نفتا، ریفورمیت و MTB نیز گذاشته است و عرضه آنها را کمتر کرده است به طوری که در کالای نفتا شاهد بیش از 500 هزار تن کاهش در حجم معاملات در سال 1401 نسبت به سال 1400 بودیم.

نقوی تاکید کرد: بازار صادراتی کشور در بورس انرژی باید حفظ شود حتی با ارقام بسیار پایین؛ ولی خب از سمت برخی از عرضه‌کنند‌ه‌ها مانند شرکت ملی پالایش و پخش چنین سیاستی اتخاذ نشده است. شاید بخشی از دلایل این شرکت، ناظر بر لزوم تامین نیاز داخلی سوخت بوده باشد.

مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: به نظر می‌رسد بخشی از قاچاق سوخت در کشور را می‌توان با عرضه سوخت در بورس انرژی کنترل کرد، زیرا طبق اعلام برخی از مشتریان و کارگزارانشان، هم‌اکنون تعدادی از تاجرانی که نیاز کشورشان به سوخت را از بورس انرژی ایران تامین می‌کردند به خرید سوخت از قاچاقچیان و از مسیرهای غیررسمی روی آورده‌اند.

وی اشاره کرد: به منظور حفظ بازار بهتر این بود که شرکت ملی پالایش و پخش در کنار  تمرکز بر تامین نیاز داخل، عرضه سوخت در احجام کم را در بورس انرژی حفظ کند. با این اقدام، هم بخشی از بازار صادراتی ایران حفظ می‌شد و هم درآمدهای دولت افزایش می یافت که این کار صورت نگرفته است.

نقوی ادامه داد: یکی از مشکلات مهمی که در حوزه بازارهای صادراتی فرآورده‌های نفتی  وجود دارد  این است که در برخی از فرآورده‌ها به محض انکه پس از طی تلاش های بسیار بازار شکل می‌گیرد و مورد اقبال مشتریان واقع می شود از سوی نهادهای غیرتخصصی در حوزه تجارت فرآورده‌ها و غیرمرتبط با وزارت نفت پیگیری‌هایی صورت می‌گیرد تا عرضه کالا از بورس انرژی حذف و فروش آن به خارج از بورس برود که در این زمینه با همکاری سازمان بورس و وزارت نفت تلاش های زیادی انجام شده تا جلوی خروج فرآورده‌ها از رینگ صادراتی گرفته شود و امیدواریم با توجه به تاکیداتی که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی وجود دارد و همچنین  دیدگاه وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن بر توسعه مبادلات از سازوکار شفاف بورس انرژی، شاهد حذف کامل این درخواست‌ها و صادرات کلیه فرآورده ها از مسیر بورس باشیم.

* گواهی سپرده نفت؛ ابزار سرمایه گذاری در نفت

وی اظهار داشت: در سال‌های گذشته بارها موضوع فروش نفت در بورس انرژی مطرح شده است و وزارت نفت بنابر الزامات بودجه‌ای نفت را در بورس عرضه می‌کرد اما این عرضه‌ها موفق نبود. نکته مهم این است که در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که بر افزایش سهم بخش خصوصی در تجارت نفت و گاز تاکید کرده است، ما باید ابزارهایی را ایجاد می‌کردیم.

مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: ایران یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر نفت و گاز دنیاست اما در قیمت‌گذاری نفت و گاز هیچ نقشی ندارد. خوشبختانه با تغییراتی که در شرکت ملی نفت در دولت جدید اتفاق افتاد، امور بین‌الملل شرکت نفت در انتشار گواهی سپرده همکاری خیلی خوبی را داشتند و‌ بعد از طی مراحل قانونی در اسفند‌ سال گذشته اجرایی شد.

وی افزود: گواهی سپرده نفت یک ابزار استاندارد بورسی است و قالب مشخصی را داراست. معاملات قراردادهای آتی نفت نیز از هفته گذشته به صورت آزمایشی آغاز شده است و در سال جدید برنامه داریم این ابزارها عمق لازم را پیدا بکنند.

نقوی تاکید کرد: هم‌اکنون این امکان با ایجاد گواهی سپرده کالایی نفت و قراردادهای آتی آن ایجاد شده تا علاقمندان به سرمایه‌گذاری در  این حوزه با بررسی قیمت نفت در آینده، در این بازار اقدام به سفارش گذاری و معاملات مبتنی بر نفت خام کنند و این ابزار هیچگونه تضمینی برای سوددهی ندارد. سفارش‌گیری این ابزار به صورت ارزی و تسویه آن به صورت ریالی است و یک ابزار دو وجهی و یک طبقه جدید دارایی است.

مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: با توجه به پیچیدگی‌های قیمت‌گذاری نفت خام و ریسک‌های آن و عدم آشنایی مردم با آن در مراحل اول، روش‌های غیرمستقیم را تسهیل شد و اشخاص حقیقی می‌توانند از طریق شرکت‌های سبدگردان در بورس حضور پیدا کنند. حداقل خرید از طریق این شرکت‌ها 10 بشکه است درحالیکه این عدد در غیر سبدگردان 1000 بشکه است.

وی عنوان کرد: گواهی سپرده نفت چند قابلیت دارد و با اوراق سلف نفتی در دولت قبل کلا متفاوت است و تحت هیچ شرایطی شبیه آنها نیست. اوراق دولت قبل مبتنی بر بدهی بود ولی گواهی سپرده یک ابزار فروش است و هیچ تعهدی را به هیچ دولتی منتقل نمی‌کند. یکی از قابلیت‌های گواهی سپرده نفت این است که می‌توان نفت را در فضای شفاف بورس به فروش رساند.

نقوی توضیح داد: این گواهی امکان مشارکت‌های عمومی را در صنعت نفت ایجاد می‌کند و شرکت‌های خصوصی می‌توانند از طریق این ابزار به خرید نفت اقدام کنند. در این مدت نیز شرکت‌هایی مراجعه کردند و برای صادرات نفت از طریق این گواهی ها ابراز تمایل داشته‌اند‌.

مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: همچنین با توجه به مباحثی که درباره قراردادهای آتی مطرح شده است، شرکت ملی نفت می‌تواند در آینده برای طراحی یک شاخص عمومی در قیمت‌گذاری نفت اقدام کند.

* تضمین بازار تجدیدپذیرها با راه‌اندازی تالار برق سبز

وی درباره تالار برق سبز گفت: با توجه به ناترازی سوخت در کشور، شاید توسعه برق حرارتی کمتر مهیا باشد و ما باید بر توسعه برق تجدیدپذیر تمرکز کنیم. در نتیجه ضروری بود زیرساختی برای امکان مبادله برق تجدیدپذیر ایجاد شود، خوشبختانه با همکاری وزارت نیرو، توانستیم در خرداد‌ امسال تالار برق سبز را راه‌اندازی کنیم که با استقبال خوبی نیز روبرو شد.

نقوی گفت: یکی از ویژگی‌های مهم این بازار این است که اگر مشترکان این برق را از بازار خریداری کنند دیگر مشمول مدیریت بار و خاموشی در اوج مصرف نخواهند شد. این تالار سبز یک نشانگر را در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌دهد که اگر در حوزه انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنند فارغ از خرید تضمینی دولت، بازار دیگری نیز برای فروش به سایر مشترکان وجود دارد.

مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: در ماده 16 قانون حمایت از تولید دانش‌بنیان تمهیداتی اندیشیده شد که تا 5 درصد از مصرف صنایع کشور از انرژی تجدیدپذیر باشد که یا باید از بورس انرژی خریداری کنند و یا خودشان اقدام به تاسیس نیروگاه تجدیدپذیر احداث کنند.

چهارشنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ ساعت ۱۳:۰۹