سقوط «زير پوستي» قيمت نفت و با شيب ملايم، چراغ خطر را براي كشورهاي توليد كننده نفت خام جهان روشن كرده است اما هيچ كشوري به ويژه اعضاي «بازار محور» اوپك، براي جلوگيري از سقوط قيمت نفت خمي به ابرو نميآورند كه هيچ، در پي كاهش بيشتر قيمت نفت هستند.
به گزارش «
ميزنفت»، عربستان سعودي، شريك پايدار امريكا به عنوان اصليترين متهم در اين باره شناخته ميشود كه با افزايش توليد از يك سو و ارائه تخفيف به مشتريان خود از سويي ديگر، نقش مهمي در كاهش قيمت نفت ايفا كرده است. مهمترين دليل اين كشور، مبارزه با شيل نفتهاي امريكا و از دست ندادن سهم خود در بازار است كه در ظاهر، ژستي منطقي است در حالي كه كارشناسان ارشد مسائل انرژي معتقدند بازي عربستان براي تحت فشار گذاشتن كشورهاي روسيه و ايران به منظور تحقق سياستهاي باراك اوباماست.
فارغ از اينكه اين موضوع تا چه حد به واقعيت نزديك است بايد گفت كه حافظه تاريخي مسئله نفت و بينالملل به خوبي نشان ميدهد. آل سعود در مواقع مختلف منافع خود را به منافع امريكا گره زده است به ويژه در بازار نفت و سياستهاي انرژي كه عربستان بر خلاف عرف رايج در بازار نفت، با دستكاري عرضه و تقاضاي خود تكانههاي بزرگي را به بازارها تحميل و با تشديد آن، راهها را براي تحقق اهداف امريكا هموار كرده است.
به عنوان نمونه در دهه ۸۰ ميلادي، بازار نفت به دليل انقلاب بهرهوري و بهينهسازي مصرف در اروپا و امريكا با ركود رو به رو شد و بهاي نفت به شدت كاهش يافت؛ همچنين به دليل كشف و توليد نفت در مناطق ديگر جهان، عرضه بر تقاضا پيشي گرفت و قيمتها سقوط كرد. در سال ۱۹۸۶ با وجود تأكيد اعضاي اوپك مبني بر كاهش توليد و عرضه عربستان به يكباره و در اوج ركود قيمتي، توليد نفت را ۵ ميليون بشكه افزايش داد و قيمت نفت به كمتر از ۶ دلار در هر بشكه رسيد.
عربستان و امريكا نيز زكي يماني را قرباني اهداف خود كرده تا وي بركنار شود. تكروي منحصر به فرد عربستان با واكنش خاصي روبه رو نشد و متحد امريكا در منطقه، با وجود ضرري كه از اين بابت كرد هدف بزرگي را در سر ميپروراند؛ سقوط ايران.
حدود چهار سال پيش، معاون وقت وزارت خارجه امريكا در مصاحبهاي اعتراف كرد كه به منظور «وادار كردن ايران به پايان جنگ» و «تسهيل فرآيند فروپاشي شوروي»، تصميم گرفتيم كه قيمت نفت را كاهش دهيم و اين اقدام را بهوسيله سهم بازار زكي يماني انجام داديم. زكي يماني اين ديكته را القا كرد كه تا به امروز در سياستهاي نفتي اشتباه ميكرديم و به جاي آنكه روي قيمت تأكيد داشته باشيم بايد روي سهم خود مانور داده و بازارها را حتي با وجود قيمتهاي اندك، «اهلي» خود كنيم.
عربستان آن روز روي «بازار محوري» تأكيد داشت تا سياستهاي امريكا را پياده كند و امروز با بيان اينكه افزايش توليد شيل نفت ها، بازار آنها را به خطر انداخته نهتنها از توليد خود نكاسته است بلكه با ارائه تخفيف به مشتريان خود بازار را براي كاهش بيشتر بهاي نفت تحريك ميكند اگر عربستان امروز نفت بيشتري به بازار عرضه ميكند به دليل ناتوان بودن در مازاد عرضه و از دست دادن نقش «پدر خواندگي» و «جاهطلبي»اش است. با اين وجود، اين كشور بدون هماهنگي با ديگر كشورهاي عضو دست به تغييراتي در قيمت نفت صادراتي خود زده است. بنا بر اعلام رسمي شركت آرامكو اين كشور به مشتريان آسيايي خود يك دلار و به مشتريان امريكايي و اروپايي خود ۴۰ سنت تخفيف ميدهد.
هفته گذشته روسيه بر لزوم همكاري كشورهاي نفتي جهان با يكديگر جهت كنترل قيمتها و جلوگيري از كاهش بيشتر قيمت تأكيد كرد. سخونوف وزير دارايي روسيه در يك كنفرانس خبري اعلام كرد در صورتي كه قيمت نفت زير ۱۰۰ دلار بماند، اقتصاد اين كشور دچار ركود خواهد شد. نشريه اقتصادي فوربس طي گزارشي نوشت: احتمال ميرود كاهش قيمت نفت عربستان پيشنهاد كابينه اوباما باشد تا از طريق آن ولاديمير پوتين را تحت فشار قرار دهد يا ايران را در مذاكرات بر سر برنامه هستهاي خود نرمتر كند.
با توجه به تأكيد روسيه مبني بر كنار گذاشتن دلار از معاملات نفتي و همراهي كشورهايي همچون ايران و ونزوئلا – دو كشور عضو اوپك ـ و همچنين واكنش منفي امريكا و عربستان با اين اقدام، به نظر ميرسد پيوند نفتي ايران و روسيه از يك طرف و پيمان مستحكم امريكا و عربستان از طرف ديگر، مرزبنديهاي جناحي سنتي را وارد فاز اجرايي كرده است و دو سر اين جنگ نوين نفتي، براي رسيدن به چشماندازهاي خود از كنار سادهترين ترفندها نيز به راحتي نميگذرند.