به گزارش میز نفت ، روند رو به رشد و ایجاد بازارهای جدید برای فرآوردههای پتروشیمیایی در دهههای آینده موجب شده است توسعه صنعت پتروپالایشگاهی از جمله برنامههای صنعت نفت کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه دنیا قرار گیرد. این کشورها با ایجاد پارکهای شیمیایی و صنایع پتروپالایشگاهی و ارائه اعتبارات و تسهیلات مناسب و ویژه به این صنایع، زمینه رشد چشمگیر صنایع پتروپالایشی خود را ایجاد کردهاند و سعی بر نقشآفرینی در آینده بازار انرژی دنیا را دارند.
در این میان ایران که جزء دارندگان برتر ذخایر نفت و گاز دنیاست، خود از مشکل رکود توسعه ظرفیت پتروپالایشی و همچنین عدم بازدهی در پالایشگاههای موجود به علت قدمت بالای آنها رنج میبرد. فقدان اعتبارات لازم تاکنون مانع اصلی برای نوسازی و توسعه صنایع پتروپالایشگاهی در ایران بوده است. پیدا کردن راهکارهایی که سرمایهگذاری بخشهای خصوصی و مردمی در این حوزه را جذاب و تسهیل کند میتواند گره تامین مالی پروژههای پتروپالایشی را باز کند.
هر کشوری متناسب با شرایط اقتصادی و منابع خود راهکارهایی برای جذابیت حضور بخشهای خصوصی در توسعه صنایع خود در نظر میگیرد. در این راستا قانون تنفس خوراک پتروپالایشگاهها و پتروشیمیها توسط مجلس شورای اسلامی در تیرماه سال 1398 تصویب شد و دیماه همان سال رئیس جمهور آییننامه اجرایی آن را ابلاغ کردند.
ایده تنفس خوراک که تاکنون در کشور دیگری وجود نداشته است، با در نظر گرفتن منابع نفتی ایران، ظرفیت تولید نفت خام، نقش صندوق توسعه ملی، تحریم پذیری صادرات نفت خام ایران و لزوم استفاده از سرمایههای مردمی مطرح شده است. کارشناسان معتقدند این قانون میتواند نقطه عطفی طی تاریخ سرمایهگذاری در صنایع پاییندستی نفت ایجاد کند.
* تنفس خوراک واحدهای پتروپالایشی چگونه محاسبه میشود؟
به طور کلی تنفس خوراک به این صورت است که وقتی پتروپالایشگاه یا پتروشیمی به بهرهبرداری رسید به تعداد روز معینی بهای خوراک را پرداخت نمیکند تا جایی که کل ارزش بهای خوراک دریافت در این تعداد روز معین معادل کل حجم سرمایهگذاری انجام شده برای احداث پتروپالایشگاه شود. در نهایت پتروپالایشگاه یا پتروشیمی این مبلغ را بهصورت یک وام 8 ساله به صندوق توسعه ملی باز میگرداند، زیرا این نفتی که در دوره تنفس خوراک بهای آن پرداخت نشده از سهم صندوق توسعه ملی است.
به عنوان مثال اگر هزینه ساخت یک پتروپالایشگاه 200 هزار بشکهای 4 میلیارد دلار تمام شود با فرض اینکه قیمت نفت خام هر بشکه 50 دلار باشد، این پتروپالایشگاه از روز بهرهبرداری تا 400 روز مجاز به دریافت خوراک رایگان است تا به مبلغ 4 میلیارد دلار برسد. پس از به اتمام رسیدن این 400 روز، پتروپالایشگاه مبلغ 4 میلیارد دلار را به صورت یک وام 8 ساله به صندوق توسعه ملی به نرخ سود 4 درصد باز میگرداند.
* تاثیر تنفس خوراک بر نرخ بازده داخلی (IRR) پتروپالایشگاهها
عماد رفیعی کارشناس مسائل نفت و انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به نقش اعطای تنفس خوراک در تشویق سرمایهگذاران به احداث پتروپالایشگاه گفت: برخورداری از امتیاز تنفس خوراک موجب میشود تا دوره بازگشت سرمایه یک پروژه پتروپالایشگاهی که حدود 7 سال طول میکشد به یک سال کاهش پیدا کند. این کاهش دوره بازگشت سرمایه به علت بهبود جریانهای نقدی سالیانه پتروپالایشگاه باعث افزایش نرخ بازده داخلی یا IRR پروژه میشود».
وی همچنین اظهار داشت: «تاثیر تنفس خوراک بر IRR پروژه بستگی به ظرفیت و حاشیه سود واحد دارد اما به طور میانگین باعث افزایش 6 درصدی آن میشود (تصویر 1). بازگشت سرمایه پروژه در همان سال اول بهرهبرداری یک تضمین بسیار قوی است که باعث جلب اعتماد سرمایهگذاران در طول دوره ساخت پروژه میشود».
تصویر 1: تاثیر تنفس خوراک بر نرخ بازده داخلی (IRR) پتروپالایشگاه
* مزایای اعطای تنفس خوراک از نگاه دولت و صندوق توسعه ملی
قانون تنفس خوراک با کمک به تامین مالی احداث پتروپالایشگاه و پتروشیمی، کشور را از بلای خام فروشی نجات میدهد و مزایایی از جمله ارزآوری، اشتغالزاییهای مستقیم و غیرمستقیم و همچنین کنترل و هدایت نقدینگی را به همراه دارد. دولت و صندوق توسعه ملی با فروش نفت به قیمت بین المللی به پتروپالایشگاههای داخلی از یک منبع دائمی درآمد بهرهمند و عملاً تحریمهای نفتی نیز خنثی میشوند.
علاوه بر این در قانون تنفس خوراک صندوق توسعه ملی قرار نیست مبلغی را به طرحهای پتروپالایشی بپردازد بلکه نفت تحریمی که در مخازن بلا استفاده مانده است را به عنوان تسهیلات غیرنقدی در یک دوره تقریباً یک ساله به واحد پتروپالایشی میدهد و پس از آن بلافاصله این مبلغ را به صورت وام 8 ساله با بهره 4 درصد دریافت میکند. این رویه برخلاف سایر پروژههای زیرساختی کشور است که مستقیم از منابع صندوق توسعه پول برداشت میشود.
منبع : فارس