چرا فاز دوم هدفمندی یارانه ها در کنترل مصرف بنزین موفق نبود؟
با وجودی که همزمان با افزایش قیمت بنزین در فاز دوم هدفمندی یارانه ها، طرح ابطال 6 میلیون کارت سوخت هم در کشور اجرا شده است اما آمارها حاکی از آن است که روند افزایشی مصرف بنزین کشور متوقف نشده است.
به گزارش «ميزنفت»، اوایل بهار امسال، اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها آغاز شد. از مهمترین اهداف اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، کاهش مصرف حاملهای انرژی بود. با وجود آنکه اجرای نظام دونرخی بنزین در فاز اول هدفمندی یارانه ها -مطابق با منحنی زیر- باعث کاهش مصرف بنزین در کشور شده بود، نظر وزارت نفت در فاز دوم هدفمندی بر حذف سهمیه بندی بنزبن و تک نرخی شدن آن بود؛ ولی نهایتا این خواسته وزارت نفت محقق نشد و نظام بنزین دونرخی در این فاز نیز ادامه یافت.
علاوه بر این، از دی ماه سال گذشته، اجرای طرح ابطال کارت سوخت خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده و دارای مشکلات قانونی توسط ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت شروع شد و تاکنون دو مرحله از این طرح اجرا شده است و حدود ۶ میلیون کارت سوخت (حدود یک چهارم کل کارت سوخت های موجود در کشور) ابطال گردید. حسین هاشمی، معاونت صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور دریاره دستاوردهای اجرای این طرح می گوید: «در مرحله اول این طرح که در مرحله اول هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شد، میزان صرفه‌جویی در مصرف بنزین سهمیه‌ای، یعنی بنزین با نرخ ۴۰۰ تومان حدود ۴ میلیون لیتر در روز بود که با اجرای مرحله دوم طرح، ابطال کارت سوخت که همزمان با مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد، صرفه‌جویی ۲ میلیون لیتری در مصرف بنزین به آن اضافه شد و اکنون روزانه ۶ میلیون لیتر در بنزین سهمیه‌ای (۷۰۰ تومانی) صرفه‌جویی می‌شود.»
با توجه با اجرای دو راهبرد قیمتی (افزایش قیمت بنزین با اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها) و غیرقیمتی (ابطال کارت سوخت خودروها و موتورسیکلتها) برای مدیریت مصرف بنزینانتظار می رفت که کاهش چشم گیری در مصرف بنزین کشور در سال ۹۳ ایجاد شود. اما نه تنها شاهد کاهش قابل توجه میزان مصرف بنزین نبوده ایم، بلکه اخیرا حسین آقایان، مدیر تامین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران از افزایش ۳ درصدی مصرف بنزین در بازه زمانی ۱۳۵ روز نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داده است و گفت: «انتظار می رود تا پایان امسال رشد مصرف این فرآورده با گذر از فصل سفر (تابستان) و کاهش ترددها در نیمه دوم سال، از پنج درصد عبور نکند.»
همانطور که در جدول زیر مشاهده می شود متوسط مصرف بنزین در ۱۳۵ روز ابتدایی امسال با رشدی ۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به ۶۸٫۹ میلیون لیتر در روز رسیده است و مصرف متوسط بنزین کشور از ابتدای اردیبهشت ماه ۹۳ (یعنی شروع اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها) تا ۱۱ مرداد ۹۳ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با رشد ۱٫۴ درصدی به ۶۷٫۴ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است!
هدف دولت از افزایش قیمت بنزین در سال ۹۳ چه بود؟
اگرچه حفظ نظام دونرخی قیمت گذاری بنزین توسط دولت اقدام مناسبی بود، اما نحوه اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها توسط دولت یازدهم نتوانسته است جلوی روند افزایشی مصرف بنزین را بگیرد. برخی از کارشناسان و مراکز پژوهشی پیش از اجرای این فاز معتقد بودند که اگر دولت به جای افزایش همزمان قیمت بنزین سهمیه‌ای و آزاد، صرفا قیمت بنزین آزاد را افزایش به مراتب بیشتری دهد، هم درآمد مورد نیاز دولت محقق می شود و هم مصرف بنزین کاهش چشمگیری می یابد (جدول زیر را ببینید). این گروه از کارشناسان بیان می کردند که از آن جایی که بنزین آزاد تنها در بخشی از جامعه مصرف می شود که سهم چندانی در تولید و ارائه خدمات ندارد، افزایش قیمت آن اثر چندانی بر تورم عمومی کشور به جا نمی گذارد. لذا این امکان وجود داشت که قیمت آن به مراتب بیش از بنزین سهمیه ای، افزایش یابد تا مدیریت مصرف حامل های انرژی به عنوان یکی از اهداف اصلی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها محقق شود. (این یادداشت را بخوانید)
به نظر می رسد که دولت ساده ترین سناریو را برای قیمت گذاری بنزین در فاز دوم هدفمندی یارانه ها برای هدف تحقق خواسته اصلی خود یعنی افزایش درآمدهای دولت از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی انتخاب کرده است و اهداف مهمی چون کاهش مصرف بنزین و افزایش عدالت در توزیع یارانه ها در انتخاب این سناریو مورد غفلت واقع شده اند که نتیجه اجرای این سناریو در حال حاضر مشاهده می شود.
منبع: عیار آنلاین
علاوه بر این، از دی ماه سال گذشته، اجرای طرح ابطال کارت سوخت خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده و دارای مشکلات قانونی توسط ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت شروع شد و تاکنون دو مرحله از این طرح اجرا شده است و حدود ۶ میلیون کارت سوخت (حدود یک چهارم کل کارت سوخت های موجود در کشور) ابطال گردید. حسین هاشمی، معاونت صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور دریاره دستاوردهای اجرای این طرح می گوید: «در مرحله اول این طرح که در مرحله اول هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شد، میزان صرفه‌جویی در مصرف بنزین سهمیه‌ای، یعنی بنزین با نرخ ۴۰۰ تومان حدود ۴ میلیون لیتر در روز بود که با اجرای مرحله دوم طرح، ابطال کارت سوخت که همزمان با مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد، صرفه‌جویی ۲ میلیون لیتری در مصرف بنزین به آن اضافه شد و اکنون روزانه ۶ میلیون لیتر در بنزین سهمیه‌ای (۷۰۰ تومانی) صرفه‌جویی می‌شود.»
با توجه با اجرای دو راهبرد قیمتی (افزایش قیمت بنزین با اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها) و غیرقیمتی (ابطال کارت سوخت خودروها و موتورسیکلتها) برای مدیریت مصرف بنزینانتظار می رفت که کاهش چشم گیری در مصرف بنزین کشور در سال ۹۳ ایجاد شود. اما نه تنها شاهد کاهش قابل توجه میزان مصرف بنزین نبوده ایم، بلکه اخیرا حسین آقایان، مدیر تامین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران از افزایش ۳ درصدی مصرف بنزین در بازه زمانی ۱۳۵ روز نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داده است و گفت: «انتظار می رود تا پایان امسال رشد مصرف این فرآورده با گذر از فصل سفر (تابستان) و کاهش ترددها در نیمه دوم سال، از پنج درصد عبور نکند.»
همانطور که در جدول زیر مشاهده می شود متوسط مصرف بنزین در ۱۳۵ روز ابتدایی امسال با رشدی ۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به ۶۸٫۹ میلیون لیتر در روز رسیده است و مصرف متوسط بنزین کشور از ابتدای اردیبهشت ماه ۹۳ (یعنی شروع اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها) تا ۱۱ مرداد ۹۳ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با رشد ۱٫۴ درصدی به ۶۷٫۴ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است!
هدف دولت از افزایش قیمت بنزین در سال ۹۳ چه بود؟
اگرچه حفظ نظام دونرخی قیمت گذاری بنزین توسط دولت اقدام مناسبی بود، اما نحوه اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها توسط دولت یازدهم نتوانسته است جلوی روند افزایشی مصرف بنزین را بگیرد. برخی از کارشناسان و مراکز پژوهشی پیش از اجرای این فاز معتقد بودند که اگر دولت به جای افزایش همزمان قیمت بنزین سهمیه‌ای و آزاد، صرفا قیمت بنزین آزاد را افزایش به مراتب بیشتری دهد، هم درآمد مورد نیاز دولت محقق می شود و هم مصرف بنزین کاهش چشمگیری می یابد (جدول زیر را ببینید). این گروه از کارشناسان بیان می کردند که از آن جایی که بنزین آزاد تنها در بخشی از جامعه مصرف می شود که سهم چندانی در تولید و ارائه خدمات ندارد، افزایش قیمت آن اثر چندانی بر تورم عمومی کشور به جا نمی گذارد. لذا این امکان وجود داشت که قیمت آن به مراتب بیش از بنزین سهمیه ای، افزایش یابد تا مدیریت مصرف حامل های انرژی به عنوان یکی از اهداف اصلی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها محقق شود. (این یادداشت را بخوانید)
به نظر می رسد که دولت ساده ترین سناریو را برای قیمت گذاری بنزین در فاز دوم هدفمندی یارانه ها برای هدف تحقق خواسته اصلی خود یعنی افزایش درآمدهای دولت از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی انتخاب کرده است و اهداف مهمی چون کاهش مصرف بنزین و افزایش عدالت در توزیع یارانه ها در انتخاب این سناریو مورد غفلت واقع شده اند که نتیجه اجرای این سناریو در حال حاضر مشاهده می شود.
منبع: عیار آنلاین
چهارشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۲۷
کد مطلب: 1768