النعیمی، یک آنتی روس واقعی

ميزنفت/ بخش نخست گزارش «ناهار با علی النعیمی» روز گذشته منتشر شد. از گفته‌های وزیر سابق نفت عربستان در باره نشست اوپک تا جایگزین شدن وی بجای برادرش که به دلیل سینه پهلو درگذشته بود. بخش دوم را می‌خوانید:
 
وقتی نعیمی در سال 1995 به سمت وزیر نفت منصوب شد و قدرتش را به اوپک تحمیل کرد جهان بیشتر از قبل متوجه حضور او شد. مرد بد اخلاق سعودی‌ها به مدت دو دهه نیروی مسلط در اجلاس‌ها بود و  بازارها با هر کلام او تغییر می‌کرد. او مرد افتان و خیزان بهای بشکه‌های سیاه بود، از نفت 16 دلاری تا نفت 140 دلاری؛ او تنها وزیری است که توانست بحران‌های مالی جهان، جنگ‌ها و زلزله‌های سیاسی زیادی را در خاورمیانه پشت سر بگذارد.

دوباره موقع ناهار متوجه دلسردی او از اوپک شدم، او داستانی را درباره اولین ملاقاتش در سال 1995 که در ساعت 10 صبح شروع شده بود برای من تعریف کرد.:« پنج دقیقه قبل از ساعت 10 صبح در ساختمان بودم. منتظر ماندم، منتظر ماندم و باز هم منتظر ماندم. ساعت 11 هنوز کسی خودش را نشان نداده بود. 10 دقیقه قبل از 12 وزرا شروع به گام گذاشتن به محل اجلاس کردند و اجلاس برگزار شد. من دستم را بالا بردم و گفتم اگر می‌خواهید ساعت 12 اجلاس برگزار شود بگویید تا جلسه را ساعت 12 برگزار کنیم. از آن به بعد آنها به وقت احترام گذاشتند». همچنین می گوید :«برخی وزرا آماده نبودند ... حقایق لازم را در اختیار نداشتند؛ یا پرسنل لازم را نداشتند یا پرسنلی داشتند که فاقد صلاحیت کامل بودند».

او در کتابش سخت ترین انتقادها را از روسیه می‌کند که عضو اوپک نیست، او روسیه را به وفا نکردن به عهدش درباره کاهش تولید نفت در خلال بحران مالی متهم می‌کند و به من می‌گوید اعضای همتایش در اوپک نیز دروغ می گویند. با توجه به تجربه دو سال گذشته شاید اوپک به هدفش رسیده باشد ، می‌گویم هرگز؛ او اصرار می‌کند  شما سازمان دیگری ندارید که مراقب این تجارت باشد. قبل از 2014 اوپک موفق بود اما در سال 2014 همه بهانه‌هایی برای خودشان داشتند».

نعیمی در ماه می امسال به پایان کارش رسید؛ در آن هنگام یک تماس تلفنی از سلمان بن عبدالعزیز دریافت کرد که سال گذشته به سمت  پادشاهی مطلقه عربستان رسیده بود. یک هفته بعد از آن تماس، بازنشستگی‌اش که بازارها در انتظارش بودند اعلام و باعث شد که فصلی طولانی از تاریخ نفت به پایان برسد هرچند که بیش از یک دهه بود به بازنشستگی می‌اندیشید اما زمان بندی بازنشستگی‌اش خوشایند نبود. نعیمی از صحنه نفت جدا شد در حالی‌که کار خود را تمام نشده می‌دانست، او هنوز نمی‌دانست که آیا قمارش برای حفاظت از سهم بازار عربستان سعودی به نتیجه رسیده است یا خیر.

شگفت انگیز نیست که نعیمی با اصراری عجیب به بقای بلند مدت سوخت‌های فسیلی باور داشته باشد و یک دنده در این موضع بایستد که تکنولوژی، راه‌های کاهش انتشارهای گازهای گلخانه ای را نخواهد یافت و انرژی‌های تجدید پذیر برای کشورهای در حال توسعه بیش از حد گران هستند. سعودی‌ها سال 2016 پیمان تغییر اقلیم پاریس را امضا کردند؛ پیمانی که جهان را متعهد می‌کند تا گرمایش جهانی را محدود کند اما سعودی‌ها متهم شده اند که در خلال مذاکرات تلاش کرده اند تا به این پیمان لطمه بزنند.

او می گوید:« بگذارید به انتشارات حمله کنیم نه سوخت‌های فسیلی، ما مغز داریم، ما تکنولوژی داریم و می توانیم انتشارات را مدیریت کنیم». این اولین باری نیست که او داستانی از کنفرانسی پر از آدم‌های خواستار پایان عصر سوخت های فسیلی را نقل می‌کند:« دستم را بالا بردم و گفتم آقایان فکر می‌کنم خیلی خوب به شما گوش دادم، می‌خواهم به کشورم برگردم و همه چاه‌های نفت را ببندم!». نعیمی با کنایه می گوید:« همهمه ای درگرفت که نه ، نه، نه ».
من به نعیمی گفتم اگر میل به شیرینی دارد من پودینگ تافی چسبناک را به او توصیه می‌کنم و خودم یک بشقاب میوه فصلی را سفارش دادم. در حین صرف قهوه ما درباره آینده عربستان سعودی صحبت کردیم. از زمانی که شاه سلمان قدرت را به دست گرفته است پسر 31 ساله اش و شاهزاده ولیعهد محمد بن سلمان مسئولیت اقتصاد را به دست گرفته‌اند و یک کابینه جوان تر با یک دستور کار رادیکال را تشکیل داده اند.

با اوج گرفتن قدرت MBS که شهرت شاهزاده در حلقه های بین المللی است، برکناری نعیمی 80 ساله قطعا دیر یا زود انجام می‌شد. اکنون او از حلقه درونی قدرت خارج شده است و دیگر تنها صدایی نیست که درباره سیاست نفت صحبت می‌کند. به نظر می‌رسید که MBS  و نعیمی قبل از ملاقات با تولید کننده‌ها در دوحه - در ماه آوریل - اظهارات تناقض آمیزی را بیان می‌کردند و باعث سردرگمی بازارهای نفت می‌شدند. نعیمی هر نوع تضادی را بین خودشان انکار می‌کرد و اصرار داشت که بیانیه‌ها به اشتباه تفسیر شده اند.

MBS وعده داده است که چیزی که " اعتیاد به نفت" می‌نامد را به پایان برساند. آرامکو سعودی در حال کار بر روی ثبت شدن به عنوان یک شرکت سهامی عام است، کاری که تحت حکومت ملک عبدالله آخرین شاهی که نعیمی با او از نزدیک کار کرده است، یک تابو بود. یارانه‌های انرژی کاهش یافته اند همانطور که دستمزدهای کارمندان دولتی نیز کاهش یافته است. من از نعیمی می‌پرسم که  آیا باید برای برنامه متنوع سازی، ارزشی بیش از تلاش‌های بازسازی عمدتا ناموفق قبلی  قائل شد که می‌گوید:« به قیمت نفت نگاه کن. وقتی قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند عربستان سعودی وارد عمل می‌شود و وقتی دوباره بالا می‌رود، دست از عمل می‌کشد. اگرچه این بار تلاش عربستان جدیتر است. او ادامه می دهد :« بهترین کار خاتمه حرف زدن و شروع عمل کردن است، عقیده دارم موقعیت کنونی ما این است. ما  در حال شروع عمل کردن هستیم».

نزدیک به دو ساعت گذشته است و ما به همان جایی که صحبت را شروع کرده ایم بازگشته ایم، بحث درباره زنان سعودی و رانندگی. آیا یک حکومت پادشاهی که اسلام وهابی خالص را ترویج می‌کند و در ان روحانیان نفوذ خرد کننده ای دارند، هرگز می‌تواند به مدرنیته امیدوار بود آیا به زنان اجازه پیشرفت و رانندگی را می‌دهد؟ نعیمی برای آخرین بار من را در تاریخ به انقلاب 1979 ایران به عقب می‌برد. واکنش عربستان به سقوط شاه " مقدس تر شدن" بود.

در عربستان قرارداد بین شاه و نهادهای دینی که به روحانیان قدرت تحمیل هنجارهای اجتماعی را می‌دهد در حال فرسوده شدن است و شاهزاده های ارشدی که مانع بزرگ و اصلی بر سر راه رانندگی زنان بودند در سال های اخیر مرده اند. نعیمی پنج نوه دارد و همه آنها گواهینامه‌های رانندگی غیر عربستانی دارند. او می‌گوید:«من پدربزرگ لیبرالی هستم، به همه آنها می‌گویم که تا وقتی فارغ التحصیل نشده اید ازدواج نکنید. دنیا در حال تغییر است».

دوشنبه ۱۱ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۰۲:۱۰