خیزی که برداشته شد
دیروز، امروز و فردای شرکت های ملی نفت چین
ميزنفت/ شرکت های ملی نفت چین شامل سه شرکت سینوک، سی ان پی سی و سینوپک، از مزایایی برخوردارند که بسیاری از شرکت های نفتی بین المللی فاقد آن ها هستند. هرچند اکثر کارشناسان بر این نکته اتفاق نظر دارند که چینی ها خیلی دیر وارد بازار جهانی انرژی شده اند. البته چینی ها در دو دهه اخیر، برای تامین امنیت انرژی خود، طرح ها و برنامه های مختلفی را طراحی و اجرا نموده اند.
مثلا حضور در مناطق نفت خیز دارای ناآرامی های سیاسی را باید از جمله ویژگی های چینی ها دانست. در سایه افزایش مصرف داخلی انرژی در کشور بزرگ چین به ویژه در ده سال گذشته، رهبران پکن برای تامین امنیت انرژی مورد نیاز خود برنامه های همه جانبه ای را طراحی نموده اند. سیاست های کلان انرژی رهبران چین همچنان ادامه دارد و با وجود کاهش رشد اقتصادی و تقلیل نرخ رشد مصرف، سه شرکت ملی نفتی غول پیکر دولت چین از توسعه دامنه فعالیت هایشان دست برنداشته اند. از ابتدای سال ۲۰۱۲ میلادی تا اواسط سال ۲۰۱۳ میلادی، آنها بیش از30 میلیارد دلار در طرح های خارج از کشور خود سرمایه گذاری نموده اند.
هرچند اقدامات گسترده ای نیز جهت توسعه فناوری های پیشرفته مورد استفاده و گسترش دامنه فعالیت های خود برداشته اند. اما ولع اژدهای زرد به مصرف بیشتر و بیشتر انواع سوخت های فسیلی پایانی ندارد. چینی ها همچنان می خواهند شرکت های بیشتر و بیشتری را در سراسر دنیا از آن خود کنند. اما آیا کشورهای توسعه یافته به چینی ها اجازه فعالیت در قلمرو خود را خواهند داد؟ این سوالی است که نمی توانیم پاسخ روشنی برای آن بیابیم. چینی های زیاده خواه، با تلاش جهت متنوع نمودن دارایی های خود در صنعت نفت و گاز به پیش می روند. هرچند در این راه با موانع متعددی روبرو هستند.
کانگ وو، کارشناس چینی اقتصاد انرژی در موسسه FGE معتقد است اگر چه شرکت های ملی نفت از دیرباز بر توسعه بخش های بالادستی در کشورهای مختلف متمرکز بوده اند، اما هم اینک صحنه بازی تغییر یافته است.
وی می گوید: این شرکت ها به سوی فعالیت در بخش پایین دستی و اکتشاف و تولید از ذخایر هیدروکربنی در آب های عمیق حرکت نموده اند. این شرکت ها حتی گوشه چشمی نیز به مناطق قطبی دارند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند در میان شرکت های ملی نفت چین، مدیران شرکت سی ان پی سی از جاه طلبی بیشتری در مقایسه با سایر شرکت های ملی نفت کشورشان برخوردارند و از حجم سرمایه گذاری بیشتری هم برخوردارند.
در نیمه دوم سال 2013 میلادی، این شرکت 10 میلیارد دلار برای خریداری سهام شرکت های نفتی در کشورهای مختلف پرداخت نموده است.
در این میان، دو شرکت ملی نفتی دیگر یعنی سینوپک و سینوک نیز با وجود انعطاف پذیری کمتر، بودجه ای معادل 2 تا 10 میلیارد دلار برای گسترش دامنه فعالیت های خود در نیمه دوم سال 2013 میلادی در نظر گرفته بودند.
در ماه های آینده نیز، مدیران شرکت سینوک 15.1 میلیارد دلار برای خرید سهام شرکت نفتی مستقل کانادایی نکسن در نظر گرفته اند. در این میان، شرکت سینوپک به عنوان بزرگ ترین شرکت پالایشگاهی آسیا علاوه بر انعقاد سه قرارداد مختلف به مبلغ پنج میلیارد دلار در آمریکای شمالی در سال گذشته، امیدوار است که 20 درصد سهام شرکت توتال در میدان فراساحلی اوسان در آب های نیجریه را به مبلغ 2.46 میلیارد دلار خریداری کند.
این شرکت مذاکراتی نیز با شرکت پتروناس برای خرید سهام شرکت کانادایی پروگرس انرژی نیز در دست پیگیری دارد.
در سال 2013 میلادی، شرکت سی ان پی سی با خرید سهام شرکت بی اچ پی بیلیتون، در پروژه صادرات گاز بروس در استرالیا به مبلغ 1.6 میلیارد دلار و پرداخت 1.2 میلیارد دلار برای خرید 49.9 درصد سهام پروژه گاز شیل دوورنای کانادا به توسعه دامنه فعالیت های خود پرداخته است. در ماه جولای سال 2013 میلادی نیز این شرکت با پرداخت 4.2 میلیارد دلار، 20 درصد سهام توسعه میدان فراساحلی فاز چهار میدان موزامبیک را تصاحب کرده است.
البته انتظار می رود که شرکت های ملی نفت چین سرمایه گذاری های خود را در آمریکای شمالی و در گام بعدی امریکای لاتین تداوم بخشند.
والری مارسل، کارشناس شرکت های ملی نفت در مخزن فکری چاتهام هوس انگلستان در مصاحبه با نشریه پترولیوم اکونومیست می گوید: افزایش تدریجی دامنه فعالیت های اکتشافی و تولیدی در خلیج مکزیک، ممکن است باعث شود شرکت های ملی نفت چین نیز به حضور در آب های این منطقه تمایل نشان دهند.
این شرکت های چینی بر خلاف شرکت های بین المللی نفتی، هیچ محدودیتی در زمینه تامین منابع مالی ندارند و حضور در خلیج مکزیک می تواند یک فرصت ارزشمند برای آنها محسوب گردد .
ریس جمهور مکزیک نیز در نظر دارد تا با تغییر در قانون اساسی کشورش زمینه افزایش حجم سرمایه گذاری خارجی در بخش بالادستی صنعت نفت مکزیک را فراهم نماید.
مارسل می گوید: البته چینی ها همچنان در ونزوئلا حضور چشمگیری خواهند داشت و امیدوارند در حوزه جذاب اکتشافات نفتی در شرق قاره آفریقا هم حضوری فعال داشته باشند.
وونگ انتظار دارد که چینی ها در سال های آینده دامنه حضور خود را دراین ناحیه و به ویژه فراساحل موزامبیک گسترش دهند. در همین حال صادرکنندگان نفت خلیج مکزیک نیز تمایل دارند تا روابط خویش با شرکت های چینی را تقویت نمایند.
مارسل می گوید: این ارتباط به رابطه ای دوطرفه تبدیل شده است و استفاده از ظرفیت های راهبردی سیاسی و اقتصادی در این حوزه، به شرکت های ملی نفت چین در اجرای طرح های سرمایه گذاری در صنعت نفت، کمک های شایانی نموده است.
از سال 2006 میلادی به بعد، شرکت های ملی نفت چین بیش از 150 میلیارد دلار در طرح های نفت و گاز سراسر دنیا سرمایه گذاری نموده اند که بخش اعظم آن، در خارج از قاره آسیا بوده است.
از سال 2002 میلادی، نرخ رشد سرمایه گذاری های چین در طرح های نفت و گاز سراسر دنیا، افزایشی قابل توجه داشته و چینی ها از بحران مالی سال 2008 میلادی و کاهش قیمت نفت و سهام شرکت های نفتی، نهایت استفاده را برای افزایش دارایی های خود نمودند.
چینی ها برای سیراب نمودن عطش خود در آمریکای شمالی و جنوبی تا استرالیا و آفریقا و آسیای مرکزی و حوزه دریای کاسپین سرمایه گذاری نموده اند و دیپلماسی انرژی خود را در روسیه، میانمار (برمه)، ایران و سودان به کار گرفته اند.
اگرچه شماری از کارشناسان غربی به ویژه آمریکایی معتقدند که شرکت های ملی نفت دولت کمونیست چین در صنعت انرژی همانند شکارچیانی فرصت طلب عمل می کنند تا ارزش دارایی های خود را حتی به بهای متشنج کردن امنیت کشورهای میزبان خود، همچنان حفظ کنند، اما من معتقدم این اظهارنظرها چندان صحیح نیست، چرا که بازارهای هدف صادراتی چینی ها، تفاوتی با سایر صادرکنندگان ندارد.
بین بن جیانگ در کتاب خود با عنوان "نفت و حکمرانی؛ شرکت های دولتی و تامین انرژی جهان" معتقد است: شرکت های ملی نفت چین به ویژه سی ان پی سی، از استقلال قابل توجهی در تصمیم گیری های خود نسبت به رهبران پکن برخوردارند. در میان شرکت های ملی نفت دنیا نیز شرکت های چینی از خودمختاری چشمگیری برخوردار هستند. این شرکت ها را باید قدرتمندترین و مستقل ترین شرکت های ملی نفت در دنیا دانست که از نظارت های بالادستی اندکی برخوردارند.
وی در کتاب خود می افزاید: اندازه این شرکت ها، موقعیت سیاسی آنها در ارتباط با دولت چین، سابقه طولانی تولید نفت و گاز در کشورشان و دارا بودن دارایی های نقدی چشمگیر و بی پایان، به این سه شرکت، آزادی عمل گسترده ای داده تا براساس منافع خود عمل نمایند. هرچند مشارکت آنها در پروژه های بسیار بزرگ و یا طرح های قرارگرفته در مناطق دارای اهمیت راهبردی نظیر خاورمیانه و یا کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق را باید استثنا دانست.
فیلیپس آندرس اسپید، از کارشناسان انستیتو مطالعات انرژی دانشگاه ملی سنگاپور نیز معتقد است: چینی ها دریافته اند که هزینه های تولید نفت و گاز در میادین هیدروکربوری دارای ذخایر مناسب، از بازدهی اقتصادی بیشتری در مقایسه با میادین داخلی این کشور برخوردار است. و لذا نمی توان اتهام برهم زدن نظام قیمت گذاری در بازارهای جهانی توسط چینی ها را به راحتی پذیرفت.
همچنین بی تردید هزینه های سرمایه این شرکت ها به نسبت سایر شرکت های نفتی دنیا پایین تر می باشد.
مارسل می گوید: انتظارات این شرکت ها در توسعه جهانی دامنه فعالیت هایشان، متفاوت از شرکت های بین المللی نفتی است. مثلا راهبری پالایشگاه های ساخته شده توسط شرکت های بین المللی نفتی که دچار ضرردهی شده اند، یکی از حوزه های جدید مورد علاقه چینی ها به شمار می رود.
نکته قابل توجه اینکه قیمت حامل های انرژی در چین، کاملا کنترل شده است و تولیدات این شرکت ها در خارج از مرزهای این کشور بر سطح داخلی قیمت محصولات مشابه، تاثیری ندارد.
از سوی دیگر، دو شرکت سینوپک و سی ان پی سی، فعالیت های خود را در بخش پایین دستی متمرکز نموده اند و سرمایه گذاری هنگفتی در تصاحب سهام پالایشگاه های خارج از کشورشان به همراه خرید خطوط لوله، مخازن ذخیره سازی و همچنین شبکه های حمل و نقل فرآورده های نفتی و در جهت گسترش دامنه فعالیت ها و بهبود موقعیت رقابتی خویش در بازار انجام داده اند.
خرید 50 درصد سهام پایانه وستای سوییس به مبلغ 220 میلیون دلار از شرکت مرکوریاانرژی در اکتبر سال 2013 میلادی، نشان دهنده این راهبرد جدید چینی ها است.
من معتقدم رشد سریع شرکت های ملی نفت چین در بازارهای جهانی را که از حمایت قدرتمند پکن نیز در فعالیت های فرامرزی شان برخوردارند، باید تهدیدی علیه رقابت پذیری جهانی شرکت های بین المللی نفتی دانست.
*چینی ها به دنبال تحکیم جایگاه خود در خاورمیانه
چینی ها که خرید نفت خام مصرفی خود را با امنیت خاورمیانه پیوند زده اند، تحولات سیاسی این منطقه بحران خیز را به دقت پیگیری می کنند. به دنبال آغاز جنگ داخلی در سوریه، پکن بارها با اعلام مخالفت با هرگونه اقدام نظامی علیه نظام بشار اسد، از به خطر افتادن امنیت عرضه نفت مورد نیاز خود ابراز ناخشنودی نموده است. دولت های چین و روسیه با پشتیبانی از نظام بعث خاندان اسد، اعلام نموده اند که همه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد دخالت نظامی در این کشور را وتو خواهند نمود.
در همین حال، دولت های ایران، عراق و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج پارس تمایل زیادی برای گسترش روابط دوجانبه خود با پکن دارند، اما چینی ها به دلیل شناخت ماهیت ناآرام روابط خارجی در این منطقه با احتیاط و دوراندیشی به دنبال افزایش امنیت عرضه منابع انرژی خویش هستند. هم اینک چینی ها از مشتریان اصلی نفت تولید شده توسط شرکت های ملی نفت خاورمیانه هستند.
*چینی ها به سوی فناوری های پیشرفته گام بر می دارند
همه فعالان بازار انرژی از سرمایه گذاری هنگفت شرکت پتروچاینا (که از شرکت های زیرمجموعه سی ان پی سی محسوب می شود ) در حوزه توسعه فناوری های نفت و گاز و با هدف رویارویی با چالش های زمین شناسی صنعت نفت و گاز در آینده اطلاع دارند.
اطلاعات ارایه شده توسط مارسل در گزارشی با عنوان "چشم انداز فردای صنعت نفت و گاز" نشان می دهد که در شرکت پتروچاینا سهم بودجه پژوهش و توسعه به نسبت فروش خالص این شرکت، سه برابر غول های نفتی بین المللی می باشد. در سال 2012 میلادی نیز این شرکت در صدر فهرست دارندگان بیشترین حجم سرمایه گذاری در فعالیت های پژوهش و توسعه دنیا قرار گرفته بود.
اما کارشناسان معتقدند که چینی ها همچنان در حوزه هایی نظیر اکتشاف و تولید از منابع شیل و حضور در میادین آب های عمیق، نیازمند دانش شرکت های معتبر دنیا هستند.
البته فراموش نکنید که چینی ها با سرمایه گذاری در پروژه های شیل ایالات متحده که مهد فناوری های تولید از ذخایر نفت و گاز شیل می باشد، امیدوارند تا دانش فنی استخراج منابع گسترده غیرمتعارف کشورشان را به دست آورند.
هرچند چینی ها در این بخش کاملا مراقب هستند که قانون گذاران آمریکایی ها به تصویب مقررات جدید محدود کننده ترغیب نشوند. همکاری شرکت پتروچاینا با شرکت شل در چند پروژه تولید از منابع غیرمتعارف در خاک کانادا همراه با خرید 20 درصد سهام این طرح ها ، بخشی از این رویکرد جدید است.
در سال گذشته نیز شرکت های سی ان پی سی و شل، قراردادی برای فعالیت های اکتشاف و تولید از ذخایر غیرمتعارف نفت و گاز کشور چین امضا نمودند. البته فراموش نکنید که شرکت های توتال، شورون و بریتیش پترولیوم دارای قرارداد همکاری با شرکت های چینی برای فعالیت در بخش منابع غیرمتعارف این کشور هستند. هرچند دستیابی چینی ها به این دانش ها، مهارت ها و فناوری های پیشرفته می تواند به کاهش عمر این دستاوردهای پیشرفته غول های بزرگ نفتی منجر شود. اتفاقی که چندان خوشایند این شرکت های بین المللی نفتی که هم اینک حضور چینی ها را به عنوان رقبایی سرسخت در کنار خود احساس می کنند، نیست!
نویسنده: توماس شلترا
مترجم: محسن داوری
منبع: ماهنامه Petroleum Economist
مثلا حضور در مناطق نفت خیز دارای ناآرامی های سیاسی را باید از جمله ویژگی های چینی ها دانست. در سایه افزایش مصرف داخلی انرژی در کشور بزرگ چین به ویژه در ده سال گذشته، رهبران پکن برای تامین امنیت انرژی مورد نیاز خود برنامه های همه جانبه ای را طراحی نموده اند. سیاست های کلان انرژی رهبران چین همچنان ادامه دارد و با وجود کاهش رشد اقتصادی و تقلیل نرخ رشد مصرف، سه شرکت ملی نفتی غول پیکر دولت چین از توسعه دامنه فعالیت هایشان دست برنداشته اند. از ابتدای سال ۲۰۱۲ میلادی تا اواسط سال ۲۰۱۳ میلادی، آنها بیش از30 میلیارد دلار در طرح های خارج از کشور خود سرمایه گذاری نموده اند.
هرچند اقدامات گسترده ای نیز جهت توسعه فناوری های پیشرفته مورد استفاده و گسترش دامنه فعالیت های خود برداشته اند. اما ولع اژدهای زرد به مصرف بیشتر و بیشتر انواع سوخت های فسیلی پایانی ندارد. چینی ها همچنان می خواهند شرکت های بیشتر و بیشتری را در سراسر دنیا از آن خود کنند. اما آیا کشورهای توسعه یافته به چینی ها اجازه فعالیت در قلمرو خود را خواهند داد؟ این سوالی است که نمی توانیم پاسخ روشنی برای آن بیابیم. چینی های زیاده خواه، با تلاش جهت متنوع نمودن دارایی های خود در صنعت نفت و گاز به پیش می روند. هرچند در این راه با موانع متعددی روبرو هستند.
کانگ وو، کارشناس چینی اقتصاد انرژی در موسسه FGE معتقد است اگر چه شرکت های ملی نفت از دیرباز بر توسعه بخش های بالادستی در کشورهای مختلف متمرکز بوده اند، اما هم اینک صحنه بازی تغییر یافته است.
وی می گوید: این شرکت ها به سوی فعالیت در بخش پایین دستی و اکتشاف و تولید از ذخایر هیدروکربنی در آب های عمیق حرکت نموده اند. این شرکت ها حتی گوشه چشمی نیز به مناطق قطبی دارند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند در میان شرکت های ملی نفت چین، مدیران شرکت سی ان پی سی از جاه طلبی بیشتری در مقایسه با سایر شرکت های ملی نفت کشورشان برخوردارند و از حجم سرمایه گذاری بیشتری هم برخوردارند.
در نیمه دوم سال 2013 میلادی، این شرکت 10 میلیارد دلار برای خریداری سهام شرکت های نفتی در کشورهای مختلف پرداخت نموده است.
در این میان، دو شرکت ملی نفتی دیگر یعنی سینوپک و سینوک نیز با وجود انعطاف پذیری کمتر، بودجه ای معادل 2 تا 10 میلیارد دلار برای گسترش دامنه فعالیت های خود در نیمه دوم سال 2013 میلادی در نظر گرفته بودند.
در ماه های آینده نیز، مدیران شرکت سینوک 15.1 میلیارد دلار برای خرید سهام شرکت نفتی مستقل کانادایی نکسن در نظر گرفته اند. در این میان، شرکت سینوپک به عنوان بزرگ ترین شرکت پالایشگاهی آسیا علاوه بر انعقاد سه قرارداد مختلف به مبلغ پنج میلیارد دلار در آمریکای شمالی در سال گذشته، امیدوار است که 20 درصد سهام شرکت توتال در میدان فراساحلی اوسان در آب های نیجریه را به مبلغ 2.46 میلیارد دلار خریداری کند.
این شرکت مذاکراتی نیز با شرکت پتروناس برای خرید سهام شرکت کانادایی پروگرس انرژی نیز در دست پیگیری دارد.
در سال 2013 میلادی، شرکت سی ان پی سی با خرید سهام شرکت بی اچ پی بیلیتون، در پروژه صادرات گاز بروس در استرالیا به مبلغ 1.6 میلیارد دلار و پرداخت 1.2 میلیارد دلار برای خرید 49.9 درصد سهام پروژه گاز شیل دوورنای کانادا به توسعه دامنه فعالیت های خود پرداخته است. در ماه جولای سال 2013 میلادی نیز این شرکت با پرداخت 4.2 میلیارد دلار، 20 درصد سهام توسعه میدان فراساحلی فاز چهار میدان موزامبیک را تصاحب کرده است.
البته انتظار می رود که شرکت های ملی نفت چین سرمایه گذاری های خود را در آمریکای شمالی و در گام بعدی امریکای لاتین تداوم بخشند.
والری مارسل، کارشناس شرکت های ملی نفت در مخزن فکری چاتهام هوس انگلستان در مصاحبه با نشریه پترولیوم اکونومیست می گوید: افزایش تدریجی دامنه فعالیت های اکتشافی و تولیدی در خلیج مکزیک، ممکن است باعث شود شرکت های ملی نفت چین نیز به حضور در آب های این منطقه تمایل نشان دهند.
این شرکت های چینی بر خلاف شرکت های بین المللی نفتی، هیچ محدودیتی در زمینه تامین منابع مالی ندارند و حضور در خلیج مکزیک می تواند یک فرصت ارزشمند برای آنها محسوب گردد .
ریس جمهور مکزیک نیز در نظر دارد تا با تغییر در قانون اساسی کشورش زمینه افزایش حجم سرمایه گذاری خارجی در بخش بالادستی صنعت نفت مکزیک را فراهم نماید.
مارسل می گوید: البته چینی ها همچنان در ونزوئلا حضور چشمگیری خواهند داشت و امیدوارند در حوزه جذاب اکتشافات نفتی در شرق قاره آفریقا هم حضوری فعال داشته باشند.
وونگ انتظار دارد که چینی ها در سال های آینده دامنه حضور خود را دراین ناحیه و به ویژه فراساحل موزامبیک گسترش دهند. در همین حال صادرکنندگان نفت خلیج مکزیک نیز تمایل دارند تا روابط خویش با شرکت های چینی را تقویت نمایند.
مارسل می گوید: این ارتباط به رابطه ای دوطرفه تبدیل شده است و استفاده از ظرفیت های راهبردی سیاسی و اقتصادی در این حوزه، به شرکت های ملی نفت چین در اجرای طرح های سرمایه گذاری در صنعت نفت، کمک های شایانی نموده است.
از سال 2006 میلادی به بعد، شرکت های ملی نفت چین بیش از 150 میلیارد دلار در طرح های نفت و گاز سراسر دنیا سرمایه گذاری نموده اند که بخش اعظم آن، در خارج از قاره آسیا بوده است.
از سال 2002 میلادی، نرخ رشد سرمایه گذاری های چین در طرح های نفت و گاز سراسر دنیا، افزایشی قابل توجه داشته و چینی ها از بحران مالی سال 2008 میلادی و کاهش قیمت نفت و سهام شرکت های نفتی، نهایت استفاده را برای افزایش دارایی های خود نمودند.
چینی ها برای سیراب نمودن عطش خود در آمریکای شمالی و جنوبی تا استرالیا و آفریقا و آسیای مرکزی و حوزه دریای کاسپین سرمایه گذاری نموده اند و دیپلماسی انرژی خود را در روسیه، میانمار (برمه)، ایران و سودان به کار گرفته اند.
اگرچه شماری از کارشناسان غربی به ویژه آمریکایی معتقدند که شرکت های ملی نفت دولت کمونیست چین در صنعت انرژی همانند شکارچیانی فرصت طلب عمل می کنند تا ارزش دارایی های خود را حتی به بهای متشنج کردن امنیت کشورهای میزبان خود، همچنان حفظ کنند، اما من معتقدم این اظهارنظرها چندان صحیح نیست، چرا که بازارهای هدف صادراتی چینی ها، تفاوتی با سایر صادرکنندگان ندارد.
بین بن جیانگ در کتاب خود با عنوان "نفت و حکمرانی؛ شرکت های دولتی و تامین انرژی جهان" معتقد است: شرکت های ملی نفت چین به ویژه سی ان پی سی، از استقلال قابل توجهی در تصمیم گیری های خود نسبت به رهبران پکن برخوردارند. در میان شرکت های ملی نفت دنیا نیز شرکت های چینی از خودمختاری چشمگیری برخوردار هستند. این شرکت ها را باید قدرتمندترین و مستقل ترین شرکت های ملی نفت در دنیا دانست که از نظارت های بالادستی اندکی برخوردارند.
وی در کتاب خود می افزاید: اندازه این شرکت ها، موقعیت سیاسی آنها در ارتباط با دولت چین، سابقه طولانی تولید نفت و گاز در کشورشان و دارا بودن دارایی های نقدی چشمگیر و بی پایان، به این سه شرکت، آزادی عمل گسترده ای داده تا براساس منافع خود عمل نمایند. هرچند مشارکت آنها در پروژه های بسیار بزرگ و یا طرح های قرارگرفته در مناطق دارای اهمیت راهبردی نظیر خاورمیانه و یا کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق را باید استثنا دانست.
فیلیپس آندرس اسپید، از کارشناسان انستیتو مطالعات انرژی دانشگاه ملی سنگاپور نیز معتقد است: چینی ها دریافته اند که هزینه های تولید نفت و گاز در میادین هیدروکربوری دارای ذخایر مناسب، از بازدهی اقتصادی بیشتری در مقایسه با میادین داخلی این کشور برخوردار است. و لذا نمی توان اتهام برهم زدن نظام قیمت گذاری در بازارهای جهانی توسط چینی ها را به راحتی پذیرفت.
همچنین بی تردید هزینه های سرمایه این شرکت ها به نسبت سایر شرکت های نفتی دنیا پایین تر می باشد.
مارسل می گوید: انتظارات این شرکت ها در توسعه جهانی دامنه فعالیت هایشان، متفاوت از شرکت های بین المللی نفتی است. مثلا راهبری پالایشگاه های ساخته شده توسط شرکت های بین المللی نفتی که دچار ضرردهی شده اند، یکی از حوزه های جدید مورد علاقه چینی ها به شمار می رود.
نکته قابل توجه اینکه قیمت حامل های انرژی در چین، کاملا کنترل شده است و تولیدات این شرکت ها در خارج از مرزهای این کشور بر سطح داخلی قیمت محصولات مشابه، تاثیری ندارد.
از سوی دیگر، دو شرکت سینوپک و سی ان پی سی، فعالیت های خود را در بخش پایین دستی متمرکز نموده اند و سرمایه گذاری هنگفتی در تصاحب سهام پالایشگاه های خارج از کشورشان به همراه خرید خطوط لوله، مخازن ذخیره سازی و همچنین شبکه های حمل و نقل فرآورده های نفتی و در جهت گسترش دامنه فعالیت ها و بهبود موقعیت رقابتی خویش در بازار انجام داده اند.
خرید 50 درصد سهام پایانه وستای سوییس به مبلغ 220 میلیون دلار از شرکت مرکوریاانرژی در اکتبر سال 2013 میلادی، نشان دهنده این راهبرد جدید چینی ها است.
من معتقدم رشد سریع شرکت های ملی نفت چین در بازارهای جهانی را که از حمایت قدرتمند پکن نیز در فعالیت های فرامرزی شان برخوردارند، باید تهدیدی علیه رقابت پذیری جهانی شرکت های بین المللی نفتی دانست.
*چینی ها به دنبال تحکیم جایگاه خود در خاورمیانه
چینی ها که خرید نفت خام مصرفی خود را با امنیت خاورمیانه پیوند زده اند، تحولات سیاسی این منطقه بحران خیز را به دقت پیگیری می کنند. به دنبال آغاز جنگ داخلی در سوریه، پکن بارها با اعلام مخالفت با هرگونه اقدام نظامی علیه نظام بشار اسد، از به خطر افتادن امنیت عرضه نفت مورد نیاز خود ابراز ناخشنودی نموده است. دولت های چین و روسیه با پشتیبانی از نظام بعث خاندان اسد، اعلام نموده اند که همه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد دخالت نظامی در این کشور را وتو خواهند نمود.
در همین حال، دولت های ایران، عراق و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج پارس تمایل زیادی برای گسترش روابط دوجانبه خود با پکن دارند، اما چینی ها به دلیل شناخت ماهیت ناآرام روابط خارجی در این منطقه با احتیاط و دوراندیشی به دنبال افزایش امنیت عرضه منابع انرژی خویش هستند. هم اینک چینی ها از مشتریان اصلی نفت تولید شده توسط شرکت های ملی نفت خاورمیانه هستند.
*چینی ها به سوی فناوری های پیشرفته گام بر می دارند
همه فعالان بازار انرژی از سرمایه گذاری هنگفت شرکت پتروچاینا (که از شرکت های زیرمجموعه سی ان پی سی محسوب می شود ) در حوزه توسعه فناوری های نفت و گاز و با هدف رویارویی با چالش های زمین شناسی صنعت نفت و گاز در آینده اطلاع دارند.
اطلاعات ارایه شده توسط مارسل در گزارشی با عنوان "چشم انداز فردای صنعت نفت و گاز" نشان می دهد که در شرکت پتروچاینا سهم بودجه پژوهش و توسعه به نسبت فروش خالص این شرکت، سه برابر غول های نفتی بین المللی می باشد. در سال 2012 میلادی نیز این شرکت در صدر فهرست دارندگان بیشترین حجم سرمایه گذاری در فعالیت های پژوهش و توسعه دنیا قرار گرفته بود.
اما کارشناسان معتقدند که چینی ها همچنان در حوزه هایی نظیر اکتشاف و تولید از منابع شیل و حضور در میادین آب های عمیق، نیازمند دانش شرکت های معتبر دنیا هستند.
البته فراموش نکنید که چینی ها با سرمایه گذاری در پروژه های شیل ایالات متحده که مهد فناوری های تولید از ذخایر نفت و گاز شیل می باشد، امیدوارند تا دانش فنی استخراج منابع گسترده غیرمتعارف کشورشان را به دست آورند.
هرچند چینی ها در این بخش کاملا مراقب هستند که قانون گذاران آمریکایی ها به تصویب مقررات جدید محدود کننده ترغیب نشوند. همکاری شرکت پتروچاینا با شرکت شل در چند پروژه تولید از منابع غیرمتعارف در خاک کانادا همراه با خرید 20 درصد سهام این طرح ها ، بخشی از این رویکرد جدید است.
در سال گذشته نیز شرکت های سی ان پی سی و شل، قراردادی برای فعالیت های اکتشاف و تولید از ذخایر غیرمتعارف نفت و گاز کشور چین امضا نمودند. البته فراموش نکنید که شرکت های توتال، شورون و بریتیش پترولیوم دارای قرارداد همکاری با شرکت های چینی برای فعالیت در بخش منابع غیرمتعارف این کشور هستند. هرچند دستیابی چینی ها به این دانش ها، مهارت ها و فناوری های پیشرفته می تواند به کاهش عمر این دستاوردهای پیشرفته غول های بزرگ نفتی منجر شود. اتفاقی که چندان خوشایند این شرکت های بین المللی نفتی که هم اینک حضور چینی ها را به عنوان رقبایی سرسخت در کنار خود احساس می کنند، نیست!
نویسنده: توماس شلترا
مترجم: محسن داوری
منبع: ماهنامه Petroleum Economist
يکشنبه ۲۳ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۱۰
کد مطلب: 15617