ميزنفت/ حاشیه های پیرامون مدیریت ارشد پتروناس، شركت ملي نفت مالزي كه در كشور خود با عباراتي نظير گاو شيرده و ولخرج از آن ياد مي شود، همواره در رسانه هاي دنيا با بازتاب هاي متفاوتي همراه بوده است. اما ترديدي وجود ندارد كه مديران شركت پتروناس اميدوارند كه به زودی در صدر فهرست شركت هاي پوياي ملي نفت قاره بزرگ آسيا قرار گيرند.
اين شركت كه در سال 1974 میلادی تاسيس شد، از تاريخ پر فراز و نشيبي برخوردار بوده است. در سال هاي دهه هفتاد میلادی، افت نفت توليد شده در داخل كشور مالزی با افزايش مصرف اين فراورده همراه شده بود. بعدها حضور در پروژه های بزرگ و رقابت با غول های بین المللی نفتی، توجه فعالان صنعت نفت را به این شرکت جلب کرد.
عباس كه سه سال پيش مديريت اين شركت را بر عهده گرفت، تلاش زیادی كرد تا اصلاحات خود را آغاز کند. در گذشته، اگر چه 42 درصد فعاليت هاي اكتشافي پتروناس در خارج مالزي انجام مي گرديد، اما تنها 10 درصد درآمدهاي پتروناس از اين محل تامين مي شد.
مدیر عامل پتروناس در تابستان 2013 میلادی و در جمع خبرنگاران اعلام كرد كه شركتش بر فعالیت های زمين شناسي و نه مرزهاي جغرافيايي، تمركز کرده است. وي مي گويد: حضور در صنعت نفت 30 كشور، اهميت چنداني ندارد، اگر ما در دستيابي به اهداف خود ناكام باشيم.
از آغاز دوره جديد مديريت پتروناس، توسعه مياديني در كشورهاي تيمور، گينه استوايي، پاکستان و اتيوپي متوقف شده است. از سوي ديگر، پتروناس كه در دنيا با برج هاي دوقلوي بلند دارای نماي فلزي دفتر مركزي خود در كوالالامپور شناخته مي شود، در بازارهای جداب و رو به رشد كانادا، استراليا و برزيل سرمايه گذاري کلانی کرده است. مديران پتروناس با مطالعه دقيق راهبردها و فعاليت هاي شركت هاي بزرگ بين المللي نفتي و تغيير در راهبردهاي پيشين، به نظر مي رسد در راه موفقيت گام برمي دارند.
نسبت درآمد به سرمايه اين شركت در سه سال اخير به 23.6 رسيده است كه در مقايسه با نرخ 16 درصدي به دست آمده توسط شرکت های نامدار بريتیش پتروليوم و شل و يا نرخ 25 درصدي براي اكسون موبيل، چشمگير است.
در پايان سال 2012 میلادی، منابع داخلي نفت و گاز پتروناس به 32.6 ميليارد بشكه رسيده بود كه با توجه به نرخ بازيافت و توليد كنوني، تا 37 سال آينده اين ميادين توليد خواهند داشت. ميادين بين المللي پتروناس به استثناي ميدان پنج ميليارد دلاري همكار با شركت پروگرس انرژي كانادا نيز از 43 سال عمر توليد برخوردار خواهند بود.
اما همانند اكثر شركت هاي ملي نفت آسيايي، ذخاير اثبات شده پتروناس عموما از لحاظ جغرافيايي، متمركز بوده و در خاك مالزي قرار دارند. نكته قابل توجه دیگر اين است كه 75 درصد درآمدهاي پتروناس از محل صادرات نفت و فرآورده هاي نفتي و ساير فعاليت هاي برون مرزي تامين مي شود.
پتروناس يكي از بزرگترين صادركنندگان ال ان جي دنيا مي باشد كه در سال گذشته، بيش از 26 ميليون تن ال ان جي از خاک مالزي صادر نموده است.
به علاوه، در ميان رقباي آسيايي به استثناي سي ان پي سي چين، شرکت پتروناس داراي بيشترين حجم مذاكرات گسترش دامنه فعاليت هاي تجاري خود است.
در سال 2014 میلادی، مديران پتروناس 10 ميليارد دلار براي خريد سهام جديد در سراسر دنيا در نظرگرفته اند. در مجموع در پنج سال فرارو، پتروناس بيش از 92 میلیارد دلار براي اجراي طرح هاي جاه طلبانه توسعه فعاليت هاي خود در صنعت انرژي در نظر گرفته است.
پتروناس افزايش فعاليت هاي بالادستي و توسعه ظرفيت صادرات ال ان جي توليدي خود از پایانه های مالزي و كانادا را هدف گذاري کرده است. هم اينك ساخت مجتمع بزرگ صنايع پتروشيمي و پالايشگاهي "راپيد" پتروناس در جنوب مالزي به سرعت در دست اجراست كه از ظرفيت توليد سالانه نه میلیون تن محصولات نفتي و 4.5 میلیون تن محصولات پتروشيمي برخوردار است.
گويي سياست هاي درون نگرانه گذشته پتروناس را بايد به فراموشي بسپاريم و تصوير ذهني پيشين خود از اين شركت را دگرگون كنيم. پتروناس در سايه مديريت جديد خود به دنبال سرمايه گذاري در مناطق جغرافيايي پر ريسكي نظير مصر، سودان جنوبي و عراق است و توسعه فعاليت ها در بازارهاي با ثباتي نظير استراليا و كانادا به عنوان دو پايگاه صدور ال ان جي در صدر برنامه هاي پتروناس قرار دارد.
از سوي ديگر، پتروناس كه از ريسك هاي عملياتي هراسي ندارد، در سال 2012 میلادی وادار شد كه طرح پالايشي خود در جنوب سودان را به دليل اختلاف نظر با مديران دولتي بر سر تعرفه هاي ترانزيتي متوقف كند. پتروناس در بازار انرژي مصر نيز حضور دارد، هر چند تاکنون نتوانسته اند به سودآوري قابل توجهي در آن دست يابند.
در سال گذشته، سود خالص شركت پتروناس به 50 ميليارد رينگيت رسيد، هر چند نسبت به سال گذشته، این نرخ با كاهش 17 درصدي روبرو شده است. ميانگين توليد روزانه نفت پتروناس در سال 2012 میلادی به استثناي سودان، به معادل 1.99 میلیون بشكه نفت رسيده٬ این رقم 70 هزار بشكه بيشتر از سال پيش از آن بوده است.
در همين حال، پتروناس در بازار عراق قراردادهاي جذابي به دست آورده است. هر چند كار كردن در اين كشور با مخاطرات زيادي همراه است. در كنار بسياري از شركت هاي بزرگي كه در توسعه ميادين عراق مشاركت دارند، پتروناس توانسته است به موفقيت هاي جذابي دست يابد. والرين مارسل يك كارشناس شركت هاي ملي نفت در مخزن فكري انگليسي چاتهام هوس به خبرنگار ماهنامه "پتروليوم اكونوميست" مي گويد: پتروناس و شركت هاي ملي نفت چين را بايد در بازار عراق، يك استثنا دانست. چرا كه آنها در رقابت با شركت هاي نفتي بين المللي، توانسته اند از انعطاف پذيري بيشتري برخوردار شوند.
جعفرالطايي، مدير عامل شركت مشاور منار انرژي كه در بازار خاورمیانه فعال می باشد، با اين نظر موافق است. وي در گفتگو با نشريه پتروليوم اكونوميست مي گويد: پتروناس توانسته است در بازار عراق به جايگاه ارزشمندي دست يابد.
وي مي افزايد: من معتقدم شركت هاي آسيايي به دليل توانايي انطباق بهتر با شرايط بازارهاي خاورميانه و آفريقا در مقايسه با ساير شركت ها، توانسته اند در بازار عراق به جايگاه مناسبي دست يابند.
شرکت پتروناس در چهار ميدان مجنون، غراف، حلفيه و بدرا حضور دارد كه در سه سال آينده، بايد بيشترين هزينه سرمايه اي را در اين طرح ها صرف کند.
مارسل مي گويد: پتروناس با وجودي كه در زمره شركت هاي ملي نفت كوچك دنيا محسوب مي شود، در بخش فناوري به دستاوردهاي بزرگي دست يافته است.
به كارگيري نخستين شناور توليد ال ان جي دنيا در سال 2016 میلادی را بايد موفقيتي بزرگ در كارنامه پتروناس به حساب آورد. اين شناور غول پيكر در هر سال، 1.2 ميليون تن ال ان جي توليد خواهد نمود. هر چند در مقايسه با شناور پريلود شركت شل، كه از ظرفيت 3.6 ميليون تني توليد ال ان جي برخوردار است و در سال 2017 میلادی عملياتي مي گردد، از فناوري و ظرفيت پایین تري برخوردار است. از سوی دیگر، پتروناس در سرمايه گذاري در حوزه منابع انساني از شركت هاي پيشروي دنيا محسوب مي شود. دارا بودن هزاران نيروي انساني با انگيزه و توانمند را بايد از نقاط قوت اين شركت دانست.
پتروناس با حضور در رقابت هاي فرمول يك و حمايت مالي از تيم سوييسي ساوبر در 15 سال اخير و پيش از آغاز حمايت از تيم مرسدس در سال 2010 میلادی، به يك شركت شناخته شده تبديل شده است. در سايه اين همکاری مشترك كه در حقيقت يك ارتباط فني مشترك قدرتمند محسوب مي شود، علاوه بر تبادل نيروهاي مستعد فني، به بهبود توانمندي هاي مهندسان سوييسي و مالزي انجاميده است. پتروناس را بايد شركتي چند فرهنگي دانست كه بسيار فراتر و متفاوت تر از شركت آرامكوي عربستان سعودی و سي ان پي سي چین مي باشد.
مارسل مي گويد: مديران پتروناس از الگوهاي مديريت منابع انساني مشابه شركت هاي بين المللي نفتي بهره مي برند. اما همانند اكثر شرکت های ملي آسيايي، پتروناس نيز از پاشنه آشيل برخوردار است: يارانه هاي دولتي.
به دليل استفاده از يارانه هاي دولتي در بخش هايي نظير حمل و نقل، شرکت پتروناس توانسته است هزينه هاي توزيع خود را در بازارهاي بين المللي به يك سوم هزينه هاي ساير شركت هاي دنيا برساند.
هرچند با تغيير سياست هاي دولت جديد و آغاز اصلاحات اقتصادي، پتروناس در صورت تمایل به تداوم نقش آفرینی و توسعه، بايد خود را با كاهش يارانه ها و افزايش توانايي سرمايه گذاري وفق دهد.
منبع: ماهنامه Petroleum Economist
مترجم: محسن داوری