ضیاءالدین عمادی/ دولت حمایت لازم را برای اجرای هر چه سریعتر این پروژه «طبق برنامه زمانبندی اعلام شده» انجام خواهد داد. این جملهای است که هفته پیش از زبان اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیسجمهور درباره پالایشگاه ستاره خلیجفارس شنیده شد.
وزیر نفت هم که به همراه جهانگیری و جمعی از مسؤولان کشوری و استانی برای افتتاح واحد تقطیر فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیجفارس به بندر عباس سفر کرده بود، گفت: راهاندازی فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیجفارس جزو اولویتهای وزارت نفت تعریف شده و تا پایان امسال شاهد بهرهبرداری از فاز نخست آن خواهیم بود.
این اظهارات مقامات دولتی در حالی است که از ابتدای دولت یازدهم تاکنون 6 بار وعده افتتاح فاز اول این پالایشگاه به تعویق افتاده است. همانطور که در جدول زیر مشاهده میشود طبق زمانبندی اعلام شده توسط خود مسؤولان، فاز اول این پالایشگاه قرار بوده است در نیمه نخست سال 94 به بهرهبرداری برسد.
البته دولت قبل و سنگ بنای مدیریتی چیده شده توسط آن دولت برای این پالایشگاه نیز در تاخیرهای مکرر افتتاح آن بیتأثیر نبوده است. رستم قاسمی، وزیر نفت دولت سابق نیز 2 مرتبه وعده افتتاح فاز اول این پالایشگاه در سال 92 را داده بود. در واقع پروژه پالایشگاه ستاره خلیجفارس از سال 1386 تا سال 1392، با سرعت بسیار کمی پیش رفت به طوری که متوسط پیشرفت پروژه در هر سال تقریبا ۱۰ درصد بود و در مرداد 1392 این پروژه با حدود 70 درصد پیشرفت فیزیکی به دولت روحانی تحویل شد. مسؤولان دولت دهم، علت اصلی کندی پیشرفت این پروژه را تشدید تحریمها، متوقف شدن برخی تجهیزات خریداریشده در بنادر کشورهای غربی و در نهایت افزایش سرمایه لازم برای تکمیل پروژه به دلیل تحریم میدانستند.
با روی کار آمدن دولت روحانی و انتقادات تند زنگنه از وضعیت این پروژه که از آن به عنوان «تجربه تلخ مدیریت پروژه در صنعت نفت» و نشاندهنده «اغتشاش مدیریتی» یاد کرد، انتظارات و امیدهایی مبنی بر اصلاح مدیریتی توسط وی به وجود آمد. وقوع برجام و شکسته شدن دیوار تحریمها و همچنین تغییر ترکیب سهامداران برای امکان استفاده از منابع صندوق توسعه ملی نیز امیدها برای تکمیل سریعتر این پالایشگاه و تحقق خودکفایی بنزین را افزایش داد اما برخلاف انتظارات، در طول حدود 3.5 سال از فعالیت دولت یازدهم، متوسط پیشرفت کل پروژه به 6 درصد در هر سال کاهش یافت و تاکنون به 87 درصد رسیده است. به هر حال با توجه به اهمیت راهبردی این پالایشگاه و تاخیرهای مکرر اتفاق افتاده در افتتاح این پروژه ملی در دولت قبلی و فعلی و نهایتا راهاندازی زودهنگام یکی از برجهای فاز اول این پالایشگاه با حضور معاون اول رئیسجمهور در سهشنبه، نکات زیر قابل بیان است:
1- تمام کارشناسان صنعت نفت بخوبی میدانند وقتی نفت خام با ورود به برج تقطیر یک پالایشگاه به محصولات قابل استفادهای نظیر نفتا، گازوئیل و نفت سفید تفکیک میشود، لازم است فرآوردههای یادشده هر کدام به واحدهای شیرین سازی وارد شوند تا درصد گوگرد آنها کاهش یابد و اصطلاحا از حالت ترش غیرقابل مصرف به حالت شیرین و مصرفپذیر تبدیل شوند. درحالی که هیچ یک از واحدهای شیرینسازی این پالایشگاه هنوز آماده نشده است و در نتیجه محصولات تولیدی برج تقطیر قابلیت فروش یا مصرف ندارد بنابراین به نظر میرسد افتتاح واحد تقطیر این پالایشگاه، یک کار نمایشی توسط دولت برای کاستن فشارهای سیاسی ناشی از ناکامی در اشتغالزایی و گشایش اقتصادی در پسا برجام بوده است.
2- پالایشگاه ستاره خلیجفارس روزانه با فرآورش 360 هزار بشکه میعانات گازی، ۳۶ میلیون لیتر بنزین و 14 میلیون لیتر گازوئیل تولید خواهد کرد. مگا پروژه یادشده از آن لحاظ اهمیت یافته است که بعد از تکمیل شدن هر سه فاز، این پالایشگاه به تنهایی قادر خواهد بود معادل 60 درصد کل بنزین تولید شده در 9 پالایشگاه موجود کشور در سال 94 را تولید کند.
آنچه تاکنون بارها توسط مقامات دولتی به مردم وعده داده شده است افتتاح فاز اول این پالایشگاه و عرضه بنزین با کیفیت یورو 4 در بین مردم بوده است، نه راهاندازی برج تقطیر این پالایشگاه. محصول نفتا که 60 درصد محصولات این واحد را تشکیل میدهد، پس از شیرینسازی باید در واحد بنزینسازی به فرآورده با ارزش بنزین تبدیل شود اما واحد بنزینسازی نیز هنوز آماده نبوده و معلوم نیست نفتای ترش خروجی از این برج تقطیر به چه کار مردم شریف ایران میآید که معاون اول رئیسجمهور برای راهاندازی آن به بندرعباس تشریف بردهاند.
3- مقام معظم رهبری در دیدار مسؤولان نظام در اواخر خرداد 95 فرمودند: «سیاست را این قرار بدهید که ما بتوانیم فرآورده تولید کنیم، فرآورده صادر کنیم، بنزین صادر کنیم. چرا ما باید بنزین وارد کنیم؟ یکی از چیزهایی که انسان گاهی وقتی فکر میکند، پیش خودش خجالت میکشد، وارد کردن بنزین است.» با این وجود، متاسفانه با گذشت حدود 5/3 سال از عمر دولت یازدهم به نظر میرسد دستهای پشت پردهای در کار بوده است که همواره واردات بنزین به کشور ادامه داشته باشد و حتی افزایش شدیدی یابد.
سیاستهایی نظیر حذف سهمیهبندی بنزین و حتی کارت سوخت، متوقف کردن بنزین تولیدی در پتروشیمیها به بهانههای محیطزیستی و وارد کردن بنزینهای بیکیفیتتر و بیشناسنامهتر از آن و همچنین تعویق مکرر افتتاح فاز اول پالایشگاه ستاره خلیجفارس موجب شد واردات روزانه بنزین از 8/1 میلیون لیتر در سال 91 به ترتیب به 5/3، 7/4، 5/9 میلیون لیتر در سالهای 92، 93 و 94 برسد. قابل توجه آن است که این رقم در نیمه نخست سال 95 به 12 میلیون لیتر در روز رسید و این بدان معناست که حتی با تولید بنزین در فاز اول پالایشگاه ستاره خلیجفارس که دقیقا توان تولید 12 میلیون لیتر در روز را دارد، باز هم ایران واردکننده بنزین خواهد بود و همه چیز به کام واردکنندگان بنزین تمام خواهد شد.
*افتتاح تبلیغاتی
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه افتتاح بخش کوچکی از پالایشگاه ستاره خلیجفارس جز تبلیغات و عوامفریبی هیچ اثر قابل توجهی ندارد به «وطنامروز» گفت: افتتاح هر پروژهای معمولا باید با پایان یافتن ساخت کلی آن مجموعه و رسیدن آن به نقطه اقتصادی که همانا تولید است صورت گیرد، بنابراین افتتاح واحد کوچک تقطیر پالایشگاه ستاره خلیجفارس «شویی» بیش نیست.
هدایتالله خادمی تصریح کرد: با وجودی که قدمت ایجاد سیستم پاییندستی صنعت نفت کشور بویژه بخش پالایش آن به 104 سال پیش بازمیگردد اما متاسفانه در چنین بخش مهم و اقتصادی ضعیف عمل شده تا جایی که پس از پیروزی انقلاب فقط 2 واحد پالایشگاهی در کشور تاسیس شده است. وی با بیان اینکه اگر به بخش پالایشگاهی و احداث آن در کشور توجه ویژه میشد با توجه به قابلیتهای موجود، اکنون خودمان تولیدکننده فرآوردههای نفتی بودیم، افزود: کمتوجهی به بخش صنعت پاییندستی نفت نظیر پالایش مواد خام نفتی و تبدیل آن به فرآوردههایی چون سوخت باعث شده است تا اکنون برای تامین بنزین واردات صورت گیرد در حالی که قابلیت تولید بنزین در کشور موجود است.
وی به تبلیغات وسیع افتتاح فاز اول پالایشگاه ستاره خلیجفارس اشاره کرد و گفت: چنین تبلیغاتی نشاندهنده فعالیت صوری گسترده در این حوزه است اما از آنجایی که اکنون فقط بخش کوچک تقطیر این پالایشگاه افتتاح شده است و بخشهای دیگر که زنجیروار به هم متصل هستند آماده افتتاح نیستند، بنابر این تبلیغات راهاندازی بیشتر به یک نمایش شبیه است. خادمی افزود: زمانی میتوان تبلیغات افتتاح یک پالایشگاه را در بوق و کرنا کرد که تمام بخشهای مرتبط آن پالایشگاه با هم افتتاح شوند اما اکنون واحد شیرینسازی چنین پالایشگاهی آماده نیست.
يکشنبه ۲ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۰۳