ميزنفت/ درياي خزر به عنوان يكي از قديميترين منابع توليد محصولات هيدروكربوري در دنيا، از ذخاير كافي براي تبديل شدن مجدد به يكي از منابع مهم عرضه نفت و گاز جهان امروز برخوردار است. مشتريان زيادي نيز به ذخاير عظيم كشف شده گاز طبيعي در بستر اين درياي سرد، چشم دوختهاند.
گزارشهاي بينالمللي نشان ميدهد در فاصله سالهاي 2015 تا 2020 ميلادي، بيش از 55 ميليارد دلار در طرحهاي توسعه اين حوزه سرمايهگذاري خواهد شد.
وزارت انرژي ايالات متحده اعلام كرده در بستر اين دريا 200 ميليارد بشكه ذخيره نفت خام به ارزش 4 تريليون دلار قرار دارد اما به دلايل مختلف در سالهاي اخير، ما شاهد كاهش فعاليتهاي اكتشافي در اين دريا بودهايم.
گابريل مينهر پژوهشگر حوزه بالادستي درياي كاسپين و روسيه در مؤسسه وود مك كنزي ميگويد: در 10 سال گذشته، تنها هشت ميدان هيدروكربوري جديد در اين درياي پهناور كشف شده است. مجموعه مختلفي از عواملي نظير كمبود دكل حفاري، ويژگيهاي خاص زمينشناسي سازندهاي كاسپين و شرايط آب و هواي نامساعد به شرايط كنوني و هزينههاي بالاي اكتشاف در آن انجاميده است.
بدين ترتيب شركتهاي بهرهبردار بيش از يافتن ميادين جديد، به دنبال ارزيابي و توسعه ميادين در حال بهرهبرداري كنوني هستند.
برخلاف ساير مناطق دنيا، درياي خزر يك درياي بسته است كه همواره تقاضاي بالايي براي اجاره دكل حفاري در آن وجود دارد. هم اكنون دولتهاي قزاقستان، آذربايجان و تركمنستان در حال اجراي طرحهاي عظيم اكتشاف، حفاري و توليد از ذخاير نفت و گاز درياي كاسپين هستند و در چند ميدان ديگر نيز عمليات لرزهنگاري در حال اجراست. حفاري اكتشافي فراساحلي در قزاقستان با اجاره بلندمدت دكلهاي حفاري ادامه دارد.
* آخرين وضعيت سه بلوك مهم در حال توسعه بلوك ايساتاي
در ژوئن سال 2015 ميلادي، دو شركت اني و كازموناي گس قراردادي را نهايي نمودند كه براساس آن، 50 درصد سهام اني در اين بلوك به اين شركت قزاقستاني واگذار گرديد. گفته ميشود در اين ميدان ذخاير قابل توجه نفت خام وجود دارد.
شركت كازموناي گس در اين قرارداد از انتقال فناوريهاي اكتشاف و توليد در درياي دشوار و پرتلاطم كاسپين استفاده خواهد نمود. رهبران قزاقستان براي فعاليت در آبهاي سرد شمال كاسپين به دانش فني شركتهاي بينالمللي نفتي نيازمندند و اين قرارداد ميتواند سرآغاز توسعه بلوكهاي جديد در آبهاي اين كشور به شمار رود.
* شاه دنيز
طرح توسعه فاز 2 ميدان شاه دنيز با 28 ميليارد دلار در حال انجام است. براساس اعلام مديران شركت سوكار در اواسط سال 2015 ميلادي، پيشرفت اجراي اين پروژه 40 درصد بوده است.
شركت بريتيش پتروليوم نيز با تمديد قرارداد اكتشافي خود در بهار سال جاري ميلادي، تا سال 2021 ميلادي در توسعه اين ميدان مشاركت خواهد داشت.
* ميدان كاشاگان
توسعه ميدان کاشاگان به دلايل فني بارها به تأخير افتاده است. خط لوله 4 ميليارد دلاري نصب شده در بستر دريا بايد جايگزين شود؛ چراكه پس از آغاز توليد اوليه در سال 2013 ميلادي، ما شاهد نشت گاز ترش از خط لوله فراساحلي آن بوديم كه مقرر گرديد خط لولههاي نفت و گاز زيردريايي آن تعويض گردد.
گفته ميشود تا پايان سال جاري توليد از اين ميدان مجدداً آغاز خواهد شد. اما شرايط دشوار آب و هوايي شمال درياي كاسپين در دو فصل پاييز و زمستان به تأخيرهاي گسترده در برنامهريزيهاي مديران اين پروژه منجر شده است و احتمالاً در ميانههاي سال آينده شاهد توليد از ميدان كاشاگان خواهيم بود.
گفته ميشود توسعه فاز دوم ميدان كاشاگان به زودي آغاز ميگردد، اما در مورد دوره زماني قرارداد و چشمانداز توليد از آن ابهامهاي زيادي وجود دارد. از سوي ديگر، شركت تنگيزشورويل به عنوان بهرهبردار ميدان فوق عظيم تنگيز اعلام نموده كه با قيمتهاي پايين كنوني نفت خام سقف توليد كنوني 580 هزار بشكهاي در روز خود را حفظ خواهد نمود. اين عدد، 10 درصد كمتر از مقدار توليد اوليه برنامهريزي شده از اين ميدان به شمار ميرود.
فراموش نكنيد كه با كاهش تدريجي سقف برداشت از ميادين بالغ نفتي قزاقستان، تداوم درآمدهاي نفتي اين كشور در گرو تداوم سرمايهگذاري در اين دو ميدان فراساحلي خواهد بود.
مترجم: محسن داوری