تخریب سامانه سوخت به هر قیمتی

وحید حاجی پور/ همه با هم برای حذف کارت سوحت؛ این را باید مهم ترین عنوانی قلمداد کرد که این روزها در فضای پایین دست نفت پیچیده است.کارت سوخت با همه مواهب و خدمات بی نظیرش حالا در نظر برخی فعالان حوزه فرآورده های نفتی از چشم افتاده است و باید برود. وزیر نفت هم که چندی پیش از لزوم و علاقه وزارت نفت برای استمرار استفاده از سیستم هوشمند سوخت (بنزین) می گفت اندکی بعد آنرا رد کرد که در نوع خود یک چرخش عحیب و 180 درجه ای بود.

در همین رابطه، روز گذشته سید حمید حسینی از فعالان حوزه تجارت فرآورده های نفتی به مانند همیشه در گفت و گو با روزنامه شرق به نکات مهمی اشاره کرد. او کارت سوخت را دیگر کارآ نمی داند و بر این باور است که تاریخ مصرف آن به سر آمده است؛وی معتقد است مصوبه اخیر مجلس برای دو نرخی کردن بنزین شدنی نیست و موجب افزایش فساد می شود. حسینی خواسته یا ناخواسته اطلاعات ناصحیحی به سامانه هوشمند کارت سوخت وارد می کند که به برخی از این نکات اشاه می شود:

1-حسینی: «سامانه هوشمند کارت سوخت در سال 83 و 84 با قیمت 400 میلیارد تومان خریداری شد.»
در پاسخ به این موضوع باید به کمی عقب تر برگردیم. در اواخر دهه 70، به دلیل بی حساب کتاب بودن توزیع بنزین، میزان قاچاق سوخت در شرق کشور افزایش یاقته بود بطوری که این مساله یکی از چالش های امنیتی و اقتصادی سیستان و بلوچستان بود. شرکت ملی پخش برای سامان دادن به این وضعیت، کارت های سوختی را – نه به شکل امروزی- طراحی کرد تا توزیع و مصرف بنزین را کنترل کند. با اختصاص جایگاه ها به جایگاه های وانت بارها، تاکسی ها، خودروهای شخصی، خودروهای میهمان و ... طی مدت کوتاهی این معضل به شکل منحصر به فردی پایان یافت. چنین موفقیتی باعث تشکر نمایندگان مجلس از شرکت ملی پخش شد و بعدها به دولت تکلیف شد این برنامه را برای کنترل مصرف در سراسر کشور پیاده کند. این طرح به دولت نهم رسید و محمد رضا نعمت زاده به عنوان مدیرعامل جدید شرکت ملی پالایش و پخش مامور پیاده سازی آن شد. در آن سال ها قرار شد سامانه هوشمندی برای این مهم خریداری شود که بر اساس اسناد موجود، پیش بینی این شرکت برای خرید این سامانه 42 میلیارد تومان بود که در نهایت به رقم 140 میلیارد تومان ختم شد لذا عدد 400 میلیارد تومان دور از واقعیت است.
 
2- حسینی: «به دلیل هزینه های نگهداری این سامانه دولت علاقه ای به نگهداری آن ندارد.»
ایشان درست میگویند؛ دولت بر این مهم اصرار دارد اما به گفته عباس کاظمی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش هزینه نگهداری این سامانه 20 میلیارد تومان در سال می شود. این هزینه در مقابل دستاوردهای مهم کارت سوخت هیچ ارزشی ندارد. شاید آقای حسینی ندانند با راه اندازی این سامانه نه تنها اطلاعات دقیقی از میزان مصرف سوخت در شهرهای مختلف و خودروها به دست آمد بلکه بستری را فراهم کرد تا مشکلات ناجا و راهنمایی و رانندگی در موضوعات مرتبط با حوزه کاری شان بشدت کاهش پیدا کند. با توجه به قیمت کنونی نفت و دلار هزینه نگهداری این سامانه پول صادرات 115 هزار بشکه نفت است که به هیچ عنوان رقم بزرگی برای وزارت نفت نیست. از سوی دیگر این سامانه به طور رایگان در حال ارسال اطلاعات به مراجع مختلف از جمله نیروی انتظامی است لذا می توان این اطلاعات را در قالب قراردادی تجاری در اختیار ناجا قرار داد. همچنین می توان با دریافت کارمزد از بانک های کشور از جمله بانک ملت، پوزهای آن را در جایگاه ها قرار داد. دریافت کارمزدی از نظام بیمه کشور جهت سوزاندن کارت های سوخت خودروهای فاقد بیمه شخش ثالث منابع لازم را کسب کرد. با این توضیحات به راحتی می توان سنگینی هزینه نگهداشت سامانه هوشمند سوخت را رد کرد.

3- حسینی: «سیستم هوشمند سوخت به روز نیست و قابل هک کردن است.»
برای اطلاع مخاطبان و آقای حسینی باید گفت که سیستم هوشمند سوخت دارای پنج لایه امنیتی است که در حد اعلای خود قرار دارد به طوری که در زمان مدیریت مهندس نعمت زاده قرار بود مسابقه ای برای هک کردن این سامانه  برگزار شود و جایزه نقدی بزرگی اعطا شود که با مخالفت مدیرعامل وقت شرکت ملی پالایش و پخش روبه رو شد. همچنین این سیستم هر 24 ساعت به روز می شود و نقاط ضعف خود را برطرف می کند. گرچه پاسخ دادن به این موضوع خلاف واقع بر عهده شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های ایران است اما این رسانه وظیفه خود می داند که بگوید این سیستم هوشمند با پایش لحظه ای اطلاعات سوختی، هر گونه اطلاعات شک برانگیزی را شناسایی کرده و بلافاصله کارت سوخت مورد نظر را بلاک می کند. در ادامه باید گفت که این سیستم به صورت آفلاین و آنلاین اطلاعات را ثبت می کند و همه آن به ثبت می رسد که نشاندهنده بروز بودن آن است. با این توضیحات نمی توان این نظر آقای حسینی را پذیرفت هرچند که ایشان کارت های سوخت چند هزار لیتری را نمونه این موضوع قلمداد می کنند که در پاسخ به این ابهام نیز باید گفت این کارت سوخت ها برای مصارف خاص و طبق دستورالعمل های قانونی انجام شده و در اختیار نهادهای معرفی شده قرار گرفته بود.

بنا به گفته مسولان این سامانه حجم تراکنش های کارت های سوخت معادل همه تراکنش های کارت های بانکی است. همچنین امکانات ویژه ای مانند اتصال به کارت های بانکی نیز در این سامانه وجود دارد اما آقای حسینی معتقدند این سامانه بروز نیست! این سامانه به حدی بروز است که به هیچ عنوان نیازی به تغییر و دگرگونی ندارد و با کمترین هزینه بیشترین بهره وری و کارآیی را دارد.
 
4- حسینی: «سیستم سامانه هوشمند سوخت 30 سال پیش استفاده می شد  از طریق لهستان یا چین خریداری شده است.»
این هم از دیگر نکات این گفت و گو بود. سامانه هوشمند سوخت یک سامانه مدرن بود؛ در دنیای مدرن امروز که هر ساله تکنولوژی با سال قبل خود تفاوت های بسیاری دارد استفاده از سیستم 30 سال پیش نمی تواند درست باشد. این سیستم و کارت های خام سوخت از کشور انگلستان خریداری شد و نه لهستان و چین که پس از تحریم ها، کارت های سوخت در چین ساخته شد و به کشور وارد شد.
 
5- حسینی: «یکی از معایب این سیستم امکان استفاده از کارت های سوخت باطل شده است.»
این هم از عجایبی است که آقای حسینی آن را مد نظر قرار داده است چرا که چنین چیزی اصلا امکان ندارد. حضوری چند ساعته در محل استقرار این سامانه و آشنایی بانحوه کاراین سامانه نشان می دهد چنین موضوعی به هیچ عنوان امکان پذیر نیست.
 
6- حسینی: «بخشی از بنزینی که به باک ها ریخته می شود هواست. حالاچه کسی می خواهد این ضرر مصرف کننده را جبران کند؟»
مهم ترین پرسش از این فعال حوزه فرآورده های نفتی این است که در صورت حذف سهمیه بندی این تحلف در برخی جایگاه ها صفر می شود؟ آیا با حذف کارت سوخت و سیستم سهمیه بندی، 40 لیتر بنزین مصرفی واقعا 40 لیتر بنزین است. آیا مشکل اصلی در بوجود چنین وضعیتی کارت سوخت است؟ بنظر می رسد این قسمت از صحبت های ایشان معطوف به همراه کردن ذهنیت جامعه با صحبت های خود در جهت حذف کارت سوخت باشد!

7- حسینی: «به این دلیل که سیستم رها شده است، دیگر از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این قابلیت را ندارد.»
اینکه آیا این سیستم رها شده است یا خبر چندان به پاسخ دقیقی نیاز ندارد زیرا روند استفاده از کارت سوخت نشان می دهد این سیستم به کار خود مشغول است. حتما آقای حسینی شباهتی میان بازیکنان فوتبال و کارت سوخت دیده اند که مثلا اگر بازیکنی 6 ماه تمرین نکند دیگر نمی تواند به روزهای اوج خود بازگردد!
پر واضح و مبرهن است که چنین ادعایی خالی از نظرات کارشناسی است و محلی از بحث ندارد.

8- حسینی: «كلاه گشادي كه با بنزين چند نرخي در دولت قبل سر مردم رفت.»
شاید آقای حسینی پس از سه سال از پایان کار دولت دهم چنین مساله ای را کشف کردند و تا به امروز متوجه آن نشده بودند. سوال نخست اینکه دقیقا چه کلاهی بر سر مردم رفته است؟ آیا کاهش شدید «قاچاق سوخت» و کنترل مصرف سوخت کلاهی است که بر سر مردم گذاشته شده است یا شفاف کردن توزیع بنزین و جلوگیری از فسادهای بنزینی؟ پرسش دوم آنکه اگر اعتقادی به چنین موضوعی وجود دارد چرا امروز که عده ای خاص به دنبال حذف کارت سوخت هستند چنین ادعای نادرستی مطرح می شود؟ ميزنفت مشتاقانه اعلام می کند آماده انتشار توضیحات و دلایل این ادعاست.
 
به نظر می رسد جریانی خاص علاقه خاصی به حذف کارت سوخت دارد؛ سامانه هوشمند سوخت یکی از بزرگترین پروژه های فناوری اطلاعات (IT) کشور بوده که دستاوردهای بزرگی را به بار آورده است. نهادهای پژوهشی معتبر و غیرسیاسی کشور از جمله مرکز پژوهش های مجلس بارها بر حفظ این سامانه تاکید کرده اند ولی وزیر نفت با تغییر موضع ناگهانی خواستار حذف آن شده است. این جریان در صدد است با القای اطلاعات ناصحیح و غلط، جامعه را همراه خود کند و با پردازش اطلاعات گزینشی، بخشی و ناصواب جاده را برای مقاصد خود صاف کنند. سید حمید حسینی یکی از چهره های رسانه ای مورد احترام است که با توجه به تجربیات وی در حوزه انرژی، انتظار می رود با ارائه اطلاعات درست و نه شائبه دار، در راستای تأمین منافع ملی به اظهار نظر بپردازد.

چهارشنبه ۵ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۴۲