مخالفان کارت سوخت چه می خواهند؟

علی سیدی/ سال گذشته با تک‌نرخی شدن بنزین، اختلاف نظر در مورد «حذف» یا «حفظ» کارت هوشمند بنزین بالا گرفت. عده‌ای به مزایای متعدد کارت سوخت اشاره می‌کردند و بر حفظ سامانه تاکید داشتند. عده‌ای دیگر هم هزینۀ سالانه نگهداری این سامانه را بهانه‌ای برای حذف آن برمی‌شمردند. مسئولان دولتی نیز در این میان مواضع متنوعی داشتند؛ برخی از ابتدا موافق کارت سوخت بودند و برخی نیز با چرخش 180 درجه‌ای در ماه‌های اخیر، مخالف عرضۀ سوخت با کارت شدند. البته مصوبۀ اخیر مجلس، دولت را به استفاده از کارت سوخت، سهمیه‌بندی بنزین و تعیین نرخ بالاتر برای سوخت‌گیری با کارت جایگاه‌ها مکلف کرده است.

نگاهی دقیق‌ به فعالیت‌های بخشی از مخالفان کارت سوخت نشان می‌دهد این حرکت‌ها خواسته یا ناخواسته زمینۀ سودجویی قاچاق‌چیان را فراهم می‌کند. آمارهای رسمی و غیررسمی، میزان این قاچاق را در شرایط «ناشفاف» پیش از اجرای طرح کارت سوخت، 3 تا 10 میلیون لیتر در روز برآورد کرده‌اند [1]. اجرای سهمیه‌بندی با کارت سوخت در سال 86 عرضۀ بنزین و گازوئیل را «شفاف‌تر» کرد سبب شد منافع قاچاق‌چیان سوخت، به‌ویژه بنزین، به‌شدت کاهش یابد. اما به محض اینکه دولت در خرداد 94 بنزین را تک‌نرخی اعلام کرد و گمانه‌زنی‌ها برای توقف عرضۀ کارتی بنزین آغاز شد، سودجویان به تکاپو افتادند تا با جریان‌سازی رسانه‌ای، علیه سامانۀ هوشمند، به روزهای خوش «قاچاق بی‌دردسر بنزین» بازگردند.

بی‌دلیل نیست که قاسم خورشیدی، مدیر کل مبارزه با قاچاق فرآورده‌های نفتی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مخالفان سامانه هوشمند سوخت را مخالف شفاف‌سازی قلمداد کرده و آن‌ها را «نظارت‌گریز» برشمرده است [2].

اما مصوبۀ اخیر مجلس در مورد سهمیه‌بندی بنزین و الزام به استفاده از کارت سوخت، خواب خوش مخالفان را آشفته کرد. چرا که بر اساس این مصوبه، مصارف مازاد بر سهمیۀ ماهانه و همچنین سوخت‌گیری با کارت جایگاه‌ها باید با هزینۀ تمام شدۀ بنزین (نرخ فوب به علاوۀ هزینه‌های جانبی) محاسبه شود و این عملاً به معنای حفظ سامانۀ هوشمند سوخت است. به همین دلیل یکی از مخالفان اصلی مصوبۀ مجلس مبنی بر سهمیه‌بندی بنزین همان فعالان قاچاق بنزین هستند که به هر بهانه‌ای برای اجرا نشدن سهمیه‌بندی متوسل می‌شوند.

این در حالی است که با توجه به اختلاف قابل توجه بین قیمت بنزین داخلی با قیمت بنزین در کشورهای همسایه (تصویر زیر)، اگر کارت سوخت درمیان نباشد، قاچاق بنزین به سرعت افزایش می‌یابد و منافع ملی به پای فرصت‌طلبان قربانی خواهد شد. به‌ویژه این‌که بعید نیست در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، قیمت نفت و فراورده‌ها افزایش پیدا کند و لقمۀ قاچاق‌چیان چرب‌ونرم‌تر شود.



باید در نظر داشت که مصوبۀ اخیر مجلس گرچه سهمیه‌بندی را تکلیف کرده، اما در کنار آن، تعیین «نرخ اضطراری سوخت‌گیری با کارت جایگاه» را نیز به عهدۀ دولت گذاشته است. حتی بدون سهمیه‌بندی و تنها با وضع نرخ اضطراری مذکور نیز سامانۀ هوشمند حفظ، و قاچاق بنزین بسیار محدود می‌شود. یادمان باشد اگر بنزین به صورت تک‌نرخی و یا بدون کارت عرضه شود، فضای اقتصاد «گل‌آلود» می‌شود و قاچاق‌چیان هم «ماهی‌گیران ماهری» هستند.
 
منابع
جزئیاتی از نحوه مبارزه با قاچاق چیان سوخت/ کارتی شدن عرضه سوخت قاچاق آن را به کمترین میزان رساند؛ خبرگزاری شانا؛ ۷ مرداد ۱۳۹۲
تصمیم‌گیری درباره نرخ اضطراری بنزین به سال آینده موکول شد/ مخالفت با سامانه هوشمند سوخت از ترس شفافیت؛ خبرگزاری فارس؛ 18 اسفند 94

دوشنبه ۳ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۳۲