وحید حاجی پور/ با آغاز به کار کابينه يازدهم جمهوري اسلامي ايران، دولتمردان فعاليت خود را در سال 92 در شرايطي آغاز کردند که در پايان آن سال، 64 هزار ميليارد تومان از درآمدهاي نفتي محقق شد و ميزان درآمدهاي مالياتي با بيش از 10 هزار ميليارد تومان افزايش به حدود 50 هزار ميليارد تومان رسيد.
اين رقم در سال 93 با افزايش مواجه بود بهطوري که درآمدهاي نفتي دولت يازدهم به حدود 63هزار ميليارد تومان و درآمدهاي مالياتي به بيش از 70هزار ميليارد تومان افزايش پيدا کرد. در سال 1394 اما درآمدهاي نفتي کاهش پيدا کرد و به رقم 52 هزار ميليارد تومان کاهش پيدا کرد و درآمدهاي مالياتي روي 70 هزار و 900 ميليارد تومان ثابت ماند. در مجموع درآمدهاي پنج سال گذشته دولت که 2.5 سال آن متعلق به دولت دهم و 2.5 سالش متعلق به دولت يازدهم است ارقام نشان ميدهد که مجموع درآمدهاي نفتي و مالياتي در نيمه نخست پنج سال، حدود 233 هزار ميليارد تومان است و در نيمه دوم اين پنج سال حدود 314 هزار ميليارد تومان است.
اگر ميزان صادرات نفت را طي پنج سال اخير به صورت ثابت در نظر بگيريم درآمدهاي نفتي دولت يازدهم 16هزار و درآمدهاي مالياتي 66هزار ميليارد تومان افزايش پيدا کرده است. اين در حالي است که دولت يازدهم معتقد است اداره کشور با نفت 27 دلاري سخت است و در فضاسازي که توسط رسانههاي همراه انجام شد تلاش کرد تا بر نقاط ضعف خود سرپوش بزرگي بگذارد.
*بررسي قيمت نفت
طي پنج سال گذشته قيمت نفت نوسانهاي بسياري را ديد، از نفت 115 دلاري به 30 دلاري و حالا حدود 40 دلار، فشار بسياري را متوجه کشورهاي صادرکننده نفت جهان کرد اما در ايران نه تنها درآمدهاي ريالي دولت يازدهم کاهش نيافت بلکه افزايش نيز يافت.
نکتهاي که در تحليلها همواره فراموش ميشود قيمت دلار در بودجه است که براساس آن، دولت درآمدهاي دلاري حاصل از صادرات نفت و ميعانات گازي را با نرخ مصوب در قانون بودجه به ريال تبديل کرده و به خزانه واريز ميکند. اگر سال 92 را کنار گذاشته و به سال 93 و 94 بپردازيم مشاهده ميکنيم که قيمت دلار به نسبت سال 90 و 91، بيش از دو برابر افزايش پيدا کرده است. براي بررسي نقش قيمت دلار در درآمدهاي نفتي دولت بهتر است نگاهي به قيمت نفت طي پنج سال اخير داشته باشيم.
قيمت نفت در 30 ماه پاياني دولت يازدهم ميانگين 115 دلاري را تجربه کرد و در 30 ماه نخست فعاليت دولت يازدهم، روي عدد 72 دلار ايستاد. اين ارقام نشان ميدهد با وجود کاهش قيمت نفت، درآمدهاي نفتي دولت يازدهم افزايش پيدا کرده و دولت دهم را جا گذاشته است.
درآمدهاي نفتي دولت يازدهم در نخستين سال فعاليتش که خود لايحه بودجه را تقديم مجلس کرد حدود 63 هزار ميليارد تومان بوده که به نسبت سال 91 که آخرين سال اجراي قانون بودجه توسط دولت دهم است حدود 10 هزار ميليارد تومان افزايش داشته است. ميانگين قيمت نفت در سال 93 معادل 82 دلار و در سال 91 حدود 104 دلار بود؛ با اين وجود ميزان درآمدهاي دولت يازدهم به نسبت دولت دهم روند افزايشي را تجربه کرده است.
موارد فوق نشان ميدهد که با وجود کاهش قيمت نفت و فاصله ميانگين قيمتهاي جهاني ميان دو دولت، اين دولت حسن روحاني بود که بيش از هر دولت ديگري از درآمدهاي نفتي منتفع شده، اما امروز معتقد است که نفت 148دلاري براي دولت گذشته بوده و نفت 27دلاري براي دولت يازدهم! اينجاست که ميتوان «معجزه قيمت دلار» را در درآمدهاي نفتي دولت يازدهم به تماشا نشست.
منبع: جوان