پالایشگاه های سودده یا ضررده؟
در سال های گذشته، سودده ندانستن پالایشگاه دلیل به ظاهر مناسبی برای توجیه خام فروشی بود تا صنعت پالایشی در کشور توسعه نیابد و اکنون هم سودده دانستن احداث پالایشگاه دلیل دیگری برای افزایش صادرات نفت شده است ولی منطق این سوددهی را در حرکت به سمت مشارکت در ساخت و یا خرید سهام پالایشگاه خارجی می دانند!
علیرضا کهزادی / نزدیک به 107 سال از آغاز اکتشاف نفت در ایران می گذرد ولی همچنان برنامه افزایش تولید نفت و صادرات آن (توسعه خام فروشی) در اولویت برنامه های صنعت نفت ایران قرار دارد واین صنعت تمرکز اصلی خود را بر پیاده سازی این برنامه گذاشته است.
قراردادهای جدید نفتی ایران موسوم به IPC، جدیدترین اقدام وزارت نفت برای تحقق این برنامه قدیمی است تا تولید نفت و گاز ایران افزایش یابد و با صادرات آن درآمدهای ناشی از خام فروشی کشور افزایش یابد. البته توسعه و افزایش تولید هر چه سریعتر از میادین مشترک، اقدامی قابل قبول از سوی وزارت نفت است، چرا که ضرر هر لحظه غفلت ایران از برداشت از این میادین، تنها به کشور ما خواهد رسید و کشور همسایه و رقیب مان در آن میدان مشترک منتظر ما نخواهد ماند.
بنابراین تدوین قراردادهایی برای توسعه این میادین و افزایش تولید نفت و گاز کشور از آنها، اقدامی منطقی است اما این نسخه جدید صرفا باید به این میادین مشترک ختم شود. به عبارت ساده تر، تا زمانیکه قرار است صرفا نفت کشور استخراج و راهی بازارهای صادراتی شود و هیچگونه اقدامی در راستای توسعه زنجیره ارزش آن در داخل کشور صورت نگیرد، هیچ ضرورتی وجود ندارد تا وزارت نفت به دنبال توسعه میادین نفتی مستقل کشور باشد. در این شرایط، طبیعتا ضرورتی وجود ندارد که برنامه ای برای افزایش تولید نفت میادین مستقل تحت بهره برداری کشور تدوین شود.
غفلت جدی از توسعه زنجیره ارزش نفت در داخل کشور به دیدگاه های خاص مسئولین وزارت نفت درباره صنعت پالایش برمیگردد. دیدگاه هایی که نقش مهمی در توقف توسعه صنعت پالایشی کشور در دو دهه اخیر ایفا کرده اند و حتی با وجود تاکیدات فراوان اسناد بالادستی کشور به توسعه این صنعت و استراتژیک بودن محصولات تولیدی آن به لحاظ تاثیرات فراوان در بخشهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، عامل عقب ماندگی این صنعت در کشور شده اند.
اعتقاد این گروه از مدیران وزارت نفت به سودده نبودن صنعت پالایشی در کشور راه را بر روی آنها هموار ساخته است تا با دستمایه کردن این منطق که هیچگاه هم سندیت آن اثبات نشده است، توان اصلی این وزارتخانه را بر روی توسعه روزافزون صادرات نفت متمرکز نمایند و از تولید محصولات استراتژیک پالایشی که توسعه زنجیره ارزش، توسعه دانش فنی و اشتغالزای را به دنبال داشت، غفلت ورزند و پاشنه آشیلی برای فشار آوردن به کشور ایجاد کنند.
عدم توسعه صنعت پالایش در کشور نه تنها منجر به وابستگی به واردات محصولات پالایشی مهمی همچون بنزین شد و زمینه ساز اعمال تحریمهای غرب برای ممانعت از فروش بنزین به ایران گردید، بلکه زیرساختی هم برای مصرف نفت خام در کشور فراهم نبود تا سبب شود که آمریکا و متحدانش با خیال آسوده تری به دنبال تحریم خرید نفت از ایران باشند.
با وجود این تجربه عینی در سال های اخیر که نشاندهنده ضرورت توسعه صنعت پالایش در داخل کشور بود، مسئولین وزارت نفت در شرایط پسابرجام باز هم سیاستی جدید اتخاذ کرده اند و همزمان با تلاش برای افزایش صادرات نفت خام به دنبال مشارکت در ساخت یا خرید پالایشگاه در خارج از کشور هستند، اما این بار با منطق سودده بودن صنعت پالایشی در خارج از کشور!
در سال های گذشته، سودده ندانستن پالایشگاه دلیل به ظاهر مناسبی برای توجیه خام فروشی بود تا صنعت پالایشی در کشور توسعه نیابد و اکنون هم سودده دانستن احداث پالایشگاه دلیل دیگری برای افزایش صادرات نفت شده است ولی منطق این سوددهی را در حرکت به سمت مشارکت در ساخت و یا خرید سهام پالایشگاه خارجی میدانند! در هر صورت، کاهش خام فروشی با سیاست جدید مسئولینی که در گذشته، احداث پالایشگاه را اقتصادی نمیدانستند دوباره فراموش شده و اکنون نیز قرار است با استدلال اقتصادی بودن پالایشگاه سازی البته در داخل کشور.
این خام فروشی ادامه یابد. در همین راستا، عباس کاظمی، مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران بر سوددهی بالای پالایشگاهها تاکید کرده اند و از مذاکره برای سرمایهگذاری در بخش پالایشگاهی خارج از کشور سخن گفته است. در شرایط جدید، مهمترین سوالی که پیش می آید این است که اکنون که وزارت نفت پالایشگاه سازی را سودده میداند چرا از منابع مالی مورد نظر خود برای ساخت پالایشگاه در داخل کشور اقدام نمی کند تا اشتغالزایی نیز برای کشور داشته باشد و امنیت تامین فرآورده های استراتژیک پالایشی را افزایش دهد؟
قراردادهای جدید نفتی ایران موسوم به IPC، جدیدترین اقدام وزارت نفت برای تحقق این برنامه قدیمی است تا تولید نفت و گاز ایران افزایش یابد و با صادرات آن درآمدهای ناشی از خام فروشی کشور افزایش یابد. البته توسعه و افزایش تولید هر چه سریعتر از میادین مشترک، اقدامی قابل قبول از سوی وزارت نفت است، چرا که ضرر هر لحظه غفلت ایران از برداشت از این میادین، تنها به کشور ما خواهد رسید و کشور همسایه و رقیب مان در آن میدان مشترک منتظر ما نخواهد ماند.
بنابراین تدوین قراردادهایی برای توسعه این میادین و افزایش تولید نفت و گاز کشور از آنها، اقدامی منطقی است اما این نسخه جدید صرفا باید به این میادین مشترک ختم شود. به عبارت ساده تر، تا زمانیکه قرار است صرفا نفت کشور استخراج و راهی بازارهای صادراتی شود و هیچگونه اقدامی در راستای توسعه زنجیره ارزش آن در داخل کشور صورت نگیرد، هیچ ضرورتی وجود ندارد تا وزارت نفت به دنبال توسعه میادین نفتی مستقل کشور باشد. در این شرایط، طبیعتا ضرورتی وجود ندارد که برنامه ای برای افزایش تولید نفت میادین مستقل تحت بهره برداری کشور تدوین شود.
غفلت جدی از توسعه زنجیره ارزش نفت در داخل کشور به دیدگاه های خاص مسئولین وزارت نفت درباره صنعت پالایش برمیگردد. دیدگاه هایی که نقش مهمی در توقف توسعه صنعت پالایشی کشور در دو دهه اخیر ایفا کرده اند و حتی با وجود تاکیدات فراوان اسناد بالادستی کشور به توسعه این صنعت و استراتژیک بودن محصولات تولیدی آن به لحاظ تاثیرات فراوان در بخشهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، عامل عقب ماندگی این صنعت در کشور شده اند.
اعتقاد این گروه از مدیران وزارت نفت به سودده نبودن صنعت پالایشی در کشور راه را بر روی آنها هموار ساخته است تا با دستمایه کردن این منطق که هیچگاه هم سندیت آن اثبات نشده است، توان اصلی این وزارتخانه را بر روی توسعه روزافزون صادرات نفت متمرکز نمایند و از تولید محصولات استراتژیک پالایشی که توسعه زنجیره ارزش، توسعه دانش فنی و اشتغالزای را به دنبال داشت، غفلت ورزند و پاشنه آشیلی برای فشار آوردن به کشور ایجاد کنند.
عدم توسعه صنعت پالایش در کشور نه تنها منجر به وابستگی به واردات محصولات پالایشی مهمی همچون بنزین شد و زمینه ساز اعمال تحریمهای غرب برای ممانعت از فروش بنزین به ایران گردید، بلکه زیرساختی هم برای مصرف نفت خام در کشور فراهم نبود تا سبب شود که آمریکا و متحدانش با خیال آسوده تری به دنبال تحریم خرید نفت از ایران باشند.
با وجود این تجربه عینی در سال های اخیر که نشاندهنده ضرورت توسعه صنعت پالایش در داخل کشور بود، مسئولین وزارت نفت در شرایط پسابرجام باز هم سیاستی جدید اتخاذ کرده اند و همزمان با تلاش برای افزایش صادرات نفت خام به دنبال مشارکت در ساخت یا خرید پالایشگاه در خارج از کشور هستند، اما این بار با منطق سودده بودن صنعت پالایشی در خارج از کشور!
در سال های گذشته، سودده ندانستن پالایشگاه دلیل به ظاهر مناسبی برای توجیه خام فروشی بود تا صنعت پالایشی در کشور توسعه نیابد و اکنون هم سودده دانستن احداث پالایشگاه دلیل دیگری برای افزایش صادرات نفت شده است ولی منطق این سوددهی را در حرکت به سمت مشارکت در ساخت و یا خرید سهام پالایشگاه خارجی میدانند! در هر صورت، کاهش خام فروشی با سیاست جدید مسئولینی که در گذشته، احداث پالایشگاه را اقتصادی نمیدانستند دوباره فراموش شده و اکنون نیز قرار است با استدلال اقتصادی بودن پالایشگاه سازی البته در داخل کشور.
این خام فروشی ادامه یابد. در همین راستا، عباس کاظمی، مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران بر سوددهی بالای پالایشگاهها تاکید کرده اند و از مذاکره برای سرمایهگذاری در بخش پالایشگاهی خارج از کشور سخن گفته است. در شرایط جدید، مهمترین سوالی که پیش می آید این است که اکنون که وزارت نفت پالایشگاه سازی را سودده میداند چرا از منابع مالی مورد نظر خود برای ساخت پالایشگاه در داخل کشور اقدام نمی کند تا اشتغالزایی نیز برای کشور داشته باشد و امنیت تامین فرآورده های استراتژیک پالایشی را افزایش دهد؟
يکشنبه ۲۹ فروردين ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۳۳
کد مطلب: 12882