بازی خط لوله‌ها

به گزارش ميزنفت ، روسیه به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی و سومین تولیدکننده نفت خام دنیا، یک ویژگی مهم دارد: قرار گرفتن انحصار تولید و صادرات فرآورده های نفتی در دست شرکت های دولتی.

شرکت روسنفت، انحصار تولید را در سرزمین پهناور روسیه در دست دارد و شبکه عظیم خطوط لوله نفت این کشور با مدیریت شرکت ترانس نفت، راهبری می شود. شرکت گازپروم نیز وظیفه تولید و انتقال گاز طبیعی را بر عهده دارد. براساس گزارش وزارت اقتصاد روسیه، مالیات دریافت شده از بخش های نفت و گاز طبیعی، بیش از 50 درصد درآمدهای دولت این کشور را تامین می نماید.

مجموعه خط لوله های نفت و گاز این کشور به عنوان گسترده ترین شبکه خطوط لوله دنیا، بیش از 222 هزار کیلومتر بوده و تا سال 2018 میلادی، 20923 کیلومتر دیگر به این عدد قابل توجه افزوده می باشد. در نقشه (1)، خط لوله های شرکت ترانس نفت نشان داده شده است.
 
 
نقشه (1). شبکه خط لوله های شرکت ترانس نفت روسیه
 
باید دانست با راه اندازی این خط لوله های جدید، جایگاه روسیه به عنوان بزرگترین تامین کننده گاز اروپا و همچنین صادرکننده جدید نفت و گاز طبیعی به قاره آسیا، از رشد چشمگیری برخوردار خواهد شد.

 
*شرکت ترانس نفت؛ صادرکننده نفت خام
شرکت دولتی ترانس نفت، وظیفه انتقال 88 درصد نفت تولید شده در خاک روسیه و مقادیر قابل توجهی از سوخت های مایع را در این کشور پهناور بر عهده دارد. شبکه خط لوله این شرکت با ایجاد ارتباط میان میادین اصلی روسیه و پالایشگاه ها با مقاصد صادراتی در اروپا و آسیا، به صورت مستقیم و یا از طریق پایانه های دریایی، راه را برای کسب درآمدهای هنگفت فروش نفت و گاز طبیعی و فراورده های نفتی هموار می نماید. هم اینک، شرکت ترانس نفت امیدوار است که عملیات ساخت خط لوله 2300 کیلومتری انتقال نفت به مرزهای چین، کره جنوبی و ژاپن را تا سال 2020 میلادی تکمیل کند. در این خط لوله 38 ایستگاه تقویت فشار و 125 مخزن ذخیره سازی، طراحی و اجرا خواهد شد. در جدول (1)، خط لوله های در دست ساخت شرکت ترانس نفت، نشان داده شده است.


جدول (1). خط لوله های در دست ساخت شرکت ترانس نفت
 
*گازپروم؛ تولیدکننده و صادرکننده گاز طبیعی
شرکت گازپروم با دارا بودن 168900 کیلومتر خط لوله گازی، سالانه 677 میلیارد متر مکعب را به مشتریان خود تحویل می دهد. این عدد معادل 20 درصد تولید گاز طبیعی دنیا محسوب می شود. ایلیا شوموروخوف، از مدیران ارشد شرکت گازپروم می گوید: هم اکنون 10خط لوله راهبردی در روسیه وجود دارد که 8 خط لوله آن، برای صادرات طراحی شده اند. از این خطوط لوله، پنج خط لوله یامال اروپا-یک، نورثرن لایتس، سویوز، براتستوو و نورد استریم تقریبا روزانه 6 میلیارد فوت مکعب از گاز طبیعی تولید شده در روسیه را از طریق اوکراین، بلاروس و دریای بالتیک به بازارهای اروپای شرقی و غربی منتقل می نمایند.

سه خط لوله دیگر شامل بلواستریم، قفقاز شمالی و موزدک- گازی– ماگومد، میادین گازی روسیه را به مصرف کنندگان ترکیه و کشورهای استقلال یافته مشترک المنافع منتقل می کنند.
 

*خط لوله های در حال توسعه
هم اینک، عملیات ساخت خط لوله های جدید بواننکوو، اوختا و سامانه خط لوله کریدور جنوبی به همراه خط لوله قدرت سیبری ادامه دارد. در نقشه (2)، شبکه خط لوله های شرق روسیه نشان داده شده است.



نقشه(2). شبکه خط لوله های شرق روسیه
 
فراموش نکنید که شرکت گازپروم در نظر دارد تا با اتصال میدان های گازی سیبری غربی به خط لوله طراحی شده التای، زمینه اتصال شبکه یکپارچه همه خط لوله های خود از مرزهای چین تا سواحل دریای سیاه و مرزهای ترکیه را فراهم نماید.

 
*تهدیدهای فراروی روسیه
بهره برداران خط لوله های روسیه با چالش های متعددی روبرو هستند که می توان به مواردی نظیر اختلاف نظرهای سیاسی بر سر عبور از خاک اوکراین، فرسودگی زیرساخت ها، آب و هوای سرد روسیه و دشواری حفاظت از لوله ها، قیمت های پایین نفت خام و رشد رقابت در عرصه تجارت گاز طبیعی اشاره کرد.

از سوی دیگر، علاوه بر تیره شدن روابط روسیه و اوکراین به دنبال الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه، تلاش اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به گاز صادراتی روس ها نیز به دشوارتر شدن شرایط انجامیده است. ما می دانیم مسکو در نظر دارد تا با نگاه به شرق، بازارهای جدیدی را در شرق آسیا از آن خود کند. امضای قرارداد ساخت خط لوله صادراتی به چین با ظرفیت انتقال سالانه 38 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی که در سال 2018 میلادی راه اندازی خواهد شد، بخشی از این راهبرد جدید محسوب می شود. در جدول (2)، خط لوله های در دست ساخت شرکت گازپروم نشان داده شده است.


جدول (2). طول عمر خط لوله های شرکت گازپروم روسیه
 
هرچند باید دانست که دو شرکت دولتی گازپروم و ترانس نفت، سرمایه گذاری هنگفتی برای ساخت این خط لوله ها و نگهداری از آنها اختصاص داده اند.
 

*حفاظت از خطوط لوله در برابر سرما
عایق بندی گرم لوله ها در برابر سرمای شدید و یخ زدگی در مناطق سرد روسیه به ویژه در شمال سیبری، الزامی است. شرکت روس نفت یک خط لوله 560 کیلومتری دارد که میدان نفتی ونکور را به شاه لوله متعلق به شرکت ترانس تفت متصل می کند. برای جلوگیری از یخ زدگی لوله ها، از سه لایه پلی اتیلن و فوم پلی اورتان برای پوشش دهی استفاده می شود. فراموش نکنید که در هوای سرد استفاده از تجهیزات دارای قابلیت اعتماد و مقاوم، ضروری است.
 

*طرح های روس ها در بن بست
به دنبال بحران جزیره کریمه، اتحادیه اروپا مخالفت خود را با مالکیت روس ها بر خط لوله سوث استریم که گاز را به جنوب اروپا منتقل می کند، اعلام نمودند. اقدامی که به توقف اجرای این پروژه انجامیده است. کاهش قیمت نفت خام و تحریم های سختگیرانه غرب نیز، راه را برای تامین مالی پروژه های روسیه و استفاده از فناوری های پیشرفته، دشوارتر از همیشه نموده است. بدین ترتیب زمان توسعه میادین قطبی و اتصال خطوط لوله انتقال فرآورده ها به دریای چوکچی در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
هم اکنون، ساخت خط لوله های در دست ساخت صادرات نفت و گاز روسیه به اروپا و آسیا در بن بست قرار گرفته و هیچ چشم انداز قابل اطمینانی برای تکمیل آنها وجود ندارد. رشد رقابت بر سر تامین تقاضا، فقدان منابع مالی و نرخ اندک رشد تقاضا آینده صنعت نفت، روس ها را با مشکلات دوچندانی روبرو نموده است. بدین ترتیب آیا زمان خداحافظی رهبران کرملین با رویاهای بلندپروازانه پیشین در حوزه انرژی و توسعه خطوط لوله صادراتی گسترده در شرق و غرب دنیا، فرا نرسیده است؟
 
نویسنده: نیکولاس نیومن
مترجم: محسن داوری
منبع: PIPELINE & GAS JOURNAL
 

دوشنبه ۱۶ فروردين ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۳۰